Ətraflı axtarış
Baxanların
6808
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/18
Sualın xülasəsi
Şiə məzhəbində namaza təkid və onun fəlsəfəsi nədir?
Sual
Şiə məzhəbində namazın əmr olunmasının əsası və dəlili nədir? Bildiyimə görə onun dəlili çox azdır! Yaxşı olardı ki, hər bir hərəkət və qiraəti üçün dəlili olsun.
Qısa cavab

Şübhəsiz ki, İlahi hökmlər dəlil və fəlsəfə əsasındadırlar, amma lazım deyil İlahi əmrlərin hamısında dəlil və fəlsəfə axtaraq. Müsəlman şəxs İlahi göstərişlər qarşısında təslim olmalıdır və bu qəbul və təslim ruhiyyəsi insanın kamil olmasından xəbər verir. Bir sözlə, bəzi İlahi əmrlər ruhum təslim və bəndəlik imtahanı üçündür.

Amma bununla belə Quran özü, dəfələrlə şəri hökmləri açıqlayarkən onun kənarında, onların dəlillərinə də işarə etmişdir. Məsum İmamlarda (ə) rəvayətlərdə, bu hikmətləri açıqlamış və müsəlman alimlərdə əhkamın sirləri və fəlsəfəsi o cümlədən namaz və onun bəzi əsas hissələri; niyyətin, təşəhhüdün, rukunun, səcdənin salamların və növzularda kitablar yazmışdırlar.

Ətreaflı cavab

Şübhəsiz ki, İlahi hökmlər dəlil və fəlsəfə əsasındadırlar, amma lazım deyil İlahi əmrlərin hamısı üçün dəlil və fəlsəfə axtaraq. Müsəlman şəxs İlahi göstərişlərin qarşısında təslim olmalı və bu qəbul və təslim olmaq ruhiyyəsi insan kamilliyindən xəbər verir.

Bir sözlə bəzi İlahi əmrlər ruhun təslim və bəndəlik imtahanı üçündür. Allahın həzrət İbrahimə (ə)oğlu İsmayılı qurban etməsi əmri bunlardan bir nümunəsidir.

Bu kiçik bəhsdə bunu demək olar: İslamda ibadət üçün olan bütün əhkamların hikmət və fəlsəfəsi vardır.

Birinci: Yüzlərlə ayə və rəvayətlərə əsasən ki, insanları təfəkkür və düşüncəyə dəvət edir.[1]

İkinci: Quranın müşriklərə və bütpərəstlərə qarşı ən şiddətli nöqsanlarından birini onların və atalarının dəlilsiz və cahillik üzündən bütlərdən pərəstiş etmələrini bildirir.[2]

Üçüncü: Quran özü, dəfələrlə hökmləri açıqlayarkən onların dəlillərinə də işarə etmişdir.[3]

Məsum İmamlarda rəvayətlərdə bu hikmətlərə işarə etmişdirlər. O cümlədən müsəlman alimləri şəri hökmlərin dəlil və fəlsəfəsi barəsində bir çox kitablar yazmışdırlar.

Bu nöqtəyə əsasən demək lazımdır:

  1. Bütün hökmlərin dəlilini hər bir şəxsin bilməsi lazım deyildir.
  2. Əhkamın fəlsəfəsində, yalnız madda fəlsəfə və dəlillərə və yaxud iqtisadi və tibbi sirlərinə nəzər salınması lazım deyil bəlkə onun ruhi, mənəvi və axirətdə olan təsirini və sirlərini də nəzərə almaq lazımdır.

3. Bir şəxs ki, Allahın hikmət sahibi və onun hökmlərini hikmət əsasında bilir, dəlil arxasınca olmasına ehtiyac yoxdur, bəlkə onun dəlilini Allaha məxsus bilsin. Amma bununla belə namazın fəlsəfəsi barəsində hətta onun bəzi hissələri və qiraətləri; o cümlədən niyyət; təşəhhüd, ruku, səcdə, salamların və... sirləri və dəlilləri qeyd olunmuşdur ki, biz burada nümunə olarsa bir neçəsinə işarə edirik:

Namaz insanı inkar olunmuş işlərdən ayırır:

Qurani- kərim namaz barəsində buyurur:

Namaz insanı çirkin və qadağan olunmuş işlərdən uzaqlaşdırır.[4]

Namaz və xəbərdarlıq:

Başqa bir yerdə buyurur: Namazı məni yad etmək və diqqət yetirmək üçün bərpa edin.[5]

Namaz rahatlığın mənşəyi:

Yenə buyurur: Allahı yad etməklə qəlbləriniz sakitlik tapar.[6]

Təkəbbürlüklə mübarizə:

Namaz bütün yüksək məqama diqqət və İlahi qüdrətdən kömək diləyinin mənşəyi olduğu üçün insanda olan təkəbbür və qürur hissini aradan aparır. Başqa cür desək, namaz təkbbür hissini sındırır; o cür ki, insan gün ərzində on yeddi rəkət və hər bir rəkətdə ii səcdə edərək Allah qarşısında alnımızı torpağa qoyur, özünü onun əzəməti qarşısında kiçik bir zərrəcik görür. Qürur və təkəbbür pərdəsini kənarlaşdırır; bunun üçün də İmam Əli (ə) imandan sonra olan ilk ibadət ki, namazdır bu hədəflə açıqlayır və buyurur:

Allah Taala imanı insanın şübhələrdən təmizləmək, namazı isə təkəbbürdən paklanması üçün vacib etmişdir.[7]

Nizam- intizam ruhiyyəsinin möhkəmlənməsi:

Namaz, nizam- intizam ruhiyyəsini insanda gücləndirir; çünki bu ibadət əməli, dəqiq və müəyyən vaxtda yerinə yetirilməli və əgər onun əvvəl və ya vaxtından sonra yetirilməsi namazın batil olmasına səbəb olur. O cümlədən başqa əhkamlar barəsində də misal üçün niyyət, qiyam, ruku, səcdələr və... ki, onlara riayət etməmək, insan həyatında qayda- qanuna riayət etməyi tamamıyla asanlaşdırır.

Məadı (qiyamət gününü) yada salmaq:

Namaz qılan şəxs Maliki yəvmuddin) deməklə qiyamət gününü və onun əzəmətini yad edib bu nöqtəyə diqqət yetirir ki, bu dünyadan başqa digər bir dünyada vardır ki, bu əməllərin nəticəsidir.

Təvəlli və təbərri

(Allah və Əhli- beytin (ə) dostlarını sevmək düşmənləriylə düşmən olmaq):

Təvəlli və təbərri Həmd surəsinin ayələrini oxumağın fəlsəfələrindən biridir. Namaz qılan şəxs "İyyakə nəbudu və iyyakə nəstəin, ihdina siratəl mustəqin. Siratəlləzinə ənəmtə ələyhim" deməklə Allah Taala, Peyğəmbər, Siddiqlər, şəhidlər və saleh insanları sevib onların vilayətini tələb edib onlara doğru hərəkət etməkdir; və "Ğəyril məğzubi ələyhim vələzzallin" deməklə isə qovulmuşların və yollarını azmışların getdiyi yoldan uzaq olmağı diləməkdir.

Sonda demək lazımdır: Namazın vacib olması Allahın rububiyyətinə təkid və diqqət yetirib, bütpərəstlik və şirklə mübarizə, son dərəcədə Allahın qarşısında təvazö, günahlarımızı etiraf edib küçmiş günahlarımızı bağışlanmasını və alnımızı Allah qarşısında təzim etmək üçün yerə qoyuruq.

O cümlədən məqsəd budur ki, insan həmişə agah olmalı və qəflət tozu qəlbini tutmamalı, məst və təkəbbür olmamalıdır. Təvazökar olub əlaqəylə din inanclarını və dünyasını tələb etməlidir.[8]

Bunlar İlahi ayələrdən və rəvayətlərdən bir neçə nümunə idi ki, İlahi əhkamların hikmət və sirlərinə işarə etmişdir.

Sonda bu nöqtəyə diqqət etmək lazımdır ki, namazın sirləri və hikmətləri barəsində şiə alimləri və yazıçılar tərəfindən çoxlu kitab və məqalələr yazılmışdır.

Mütaliə üçün mənbələr:

İləlul şəraye, Şeyx Səduq.

Sədrul səlat və adabus- salat, imam Xumeyni.

Fəlsəfeye əsrare hökm, Məhəmməd Vəhidi.

Pərtovi əz əsrare namaz. Möhsin Qəraəti.

Əlaqəli Göstəricilər:

Namazın məna və sirləri (sayt 3242).

Namazın beş vaxtının fəlsəfəsi 3837 (sayt 4101).

Salam və təşəhhüdün fəlsəfəsi 13141. (sayt 12808).

Namazın maddi və mənəvi bərəkət və sirləri, 9593 (sayt 10797).

 


[1] - Nəhl surəsi, ayə 44; Ali- imran surəsi, ayə 191.

[2] - Əraf surəsi, ayə 3.

[3] - Ənkəbut- surəsi, ayə 45; Bəqər əsurəsi, ayə 183.

[4] - Ənkəbut- surəsi, ayə 45.

[5] - Taha surəsi, ayə 14.

[6] - Rəd surəsi, ayə 25.

[7] - Nəhcül- bəlağə, hikmət 252.

«وَ قَالَ (ع) فَرَضَ اللَّهُ الْإِيمَانَ تَطْهِيراً مِنَ الشِّرْكِ وَ الصَّلَاةَ تَنْزِيهاً عَنِ الْكِبْر»

[8] - Mən la yəhzuruhul- fəqih, cild 1, səh 214, Cameul müdərrisin, Qum, ikinci çap, 1404, qəməri; Şeyx Səduq, İləlul şəraye, cild 2, səh 317, Davəri, Qum, birinci çap.

«إنّ علة الصلاة أنها إقرار بالرّبوبية للّه عزّ و جلّ، و خلع الأنداد و قيام بين يدي الجبّار جلّ جلاله بالذّلة و المسكنة و الخضوع و الاعتراف، و الطّلب للإقالة من سالف الذّنوب، و وضع الوجه على الأرض كلّ يوم إعظاما للّه جلّ جلاله و أن يكون ذاكرا غير ناس و لا بطر.و يكون خاشعا متذلّلا راغبا طالبا للزيادة في الدّين و الدنيا مع ما فيه من الإيجاب، و المداومة على ذكر اللّه عزّ و جل باللّيل و النهار و لئلّا ينسى العبد سيّده و مدبّره و خالقه، فيبطر و يطغى و يكون ذلك في ذكره لربّه عزّ و جلّ، و قيامه بين يدي»

 

Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    162768 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    154440 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    117600 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    109484 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    98106 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    91127 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    53241 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    44702 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    43580 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    42704 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...