Ətraflı axtarış
Baxanların
7043
İnternetə qoyma tarixi: 2010/10/17
Sualın xülasəsi
Atifə nəzərindən, uşağın həzrət Xızır (ə) tərəfindən öldürülməsi necə qəbul edilir?
Sual
Həzrət Xızır (Əleyhis- səlam) və həzrət Musa (əleyhis- səlam) arasında olan söhbət (ki, Kəhf surəsinin 72- ci ayəsində bəyan edilmişdir) Atifə baxımından, uşağın həzrəti Xızır (ə) tərəfindən öldürülməsi necə qəbul olunur? Bunu təsadüf olan bir hadisə kimi bilib, Allahın izniylə baş verdiyini qəbul etməliyik?
Qısa cavab

Bu sualın cavabında belə demək olar:

1.      bir çox ayə rəvayətlərdən nəticə alırıq ki, cavanın ölməsi, təsadüf olan bir hadisə deyil və yaxud qəzəbdən və nəfsin istəyi ilə olan bir iş deyil.

2.      Qurani- kərim, həzrəti Xızır (ə)- mı Allahın rəhmətini qazanmış bəndələrdən biri olaraq adını açıqlayır.

3.      O, cavanın həzrəti Xızır (ə)- ın vasitəsilə ölməsi, Allah Taalanın əmri ilə idi.

4.      Həzrəti Xızır (ə)- la o cavanın arasında heç bir mübahisə olmadan, həzrəti Xızır (ə) bilərəkdən onu öldürdü və təsadüf olan bir iş deyildir.

5.      Ölən cavanın ata- anası, mömin bəndələrdən idilər ki, Allah onlara nəzər salıb, onların bu övladın vasitəsilə üsyan edib yollarını azmasını həzrəri Xızır (ə)- ın əliylə qarşısını aldı. Çünki bu övladın olması, gələcəkdə bir çox küfr, fəsad və ziyanlara yol açacaq idi.

6.      Bu məsələyə aid olan ayə və rəvayətlər ki, məsum imamlardan bizə çatmışdır, bu nəticə əldə olur ki, Allah- Taala iradə edib bu cavanın yerinə, onlara bir qız övladı verdi, və bu qızdan olan nəsillər də Peyğəmbərlik dərəcəsini qərar verdi.

Bu rəvayətlərdən istifadə olunur, yetmiş Peyğəmbər yalnız bu bir qızın nəslindən dünyaya gəldi, amma o oğlanın olması, Allahın bu bərəkətinin nazil olmasının qarşısını almışdı.

7.      Bu cavan, kafir idi və Allahın hidayət nurunun onda təsir qoymasına da heç bir ümid yolu da yox idi. Onun qəlbinə inkar və imanı qəbul etmənək möhrü vurulmuşdu, baxmayaraq ki, zahirdə təmiz bir insan idi.[i]

8.      Cavanın ölümünün bir çox xeyri oldu ki, onlar aşağıdakılardan ibarətdir:

Onun ata- anasının imanlarının qorunması; cavanın ata- anasının ailə atifəsi və məhəbbəti ki, övladları üçün nigaran idilər qarşısı alındı. Allahın qəza və qədər imtahanında üzü ağ çıxmaları;cavanın ölümündən sonra (qız uşağının) dünyaya gəlməsi xəbəri; həzrəti Musanın qeyb elminə və təqdirdə olan həqiqətlərin sirrini öyrəndi; həzrəti Xızır (ə)- ın vasitəsilə Allahın hökmü icra olundu; cavanın, gələcəkdə tutduğu pis işlərin nəticəsində, onun qara əməl dəftərinin ağırlaşmasının qarşısı alındı. Beləliklə: ata- anasını haqq yoldan döndərmək və onlara zərər vermək və sair.[ii]



[i] - Müraciət edin: Məfhume xətm və təbe İlahi bər qulube təbəhkaran, sual 865

[ii] - Müraciət edin: Koşte şodəne cəvane be dəste həzrəti Xızır (ə) sual 139

Ətreaflı cavab

Suala cavab verməmişdən əvvəl bu nöqtəyə diqqət yetirmək lazımdır ki, Allahın kamal sifətlərindən olan, hikmət (həkim) sifətidir və bu sifət həyatda və şəriətdə özünü göstərir, baxmayaraq ki, bütün insanlar bundan xəbərsizdirlər və az insanlardır ki, bu sirrin az bir hissəsindən xəbərləri vardır. Həzrəti Xızır (ə), Allahın bu xüsusi inayətinə, rəhmət və Allahın lədunna təlimlərinə sahib olan şəxslərdən dir ki, ilahi elmi, rəhməti və bu sirlərin bir miqdarını həzrət Musaya çatdırmaq üçün Allah hökmünün icrasında məmur olmuşdur. Xüsusi ilədə cavanın həzrəti Xızır (ə)- ın əliylə ölməsi, bəzi hikmət, ayə və rəvayətlərə diqqət yetirdikdə bu nəticəyə gəlirik ki, bir neçə mətləb əldə edirik. Aşağıdakı mətləblərə nəzər saldıqda, qısa cavab olaraq bir neçə sualı cavablandırırıq:

Baxmayaraq (qulam) kəlməsi bir neçə müxtəlif məna daşıyır. Məsələn: Nökər, cavan, uşaq, kamil bir kişi, təzə həddi buluğa çatan və sairə deyilir. Lakin (Kəhf surəsinin 74 və 80- cı ayələrindən) istifadə edərək, təzə həddi buluğaçatmış cavan mənası nəzərdə tutulur. Və bir çox ayədən bunu başa düşmək olar.[1]

Bunun üçündə demək olar: Həzrəti Xızır (ə)- ın əliylə ölən şəxs, uşaq deyil təzə həddi buluğa çatan bir cavan idi!

İndi isə bu nöqtəyə diqqət edərək bu hadisənin hikmətini araşdırırıq:

Cavanın ölməsi, mübahisə, söz- söhbət, qəzəb, əsəb və nəfsin istəyi ilə olan bir iş deyildi; bəlkə də bilərəkdən və elm üzündən idi və həzrəti Xızır (ə) bu işi görməkdə heç bir qorxusu yox idi və Allahın elmi əsasında və özü bu işi yerinə yetirdi.[2]

Nəticə alırıq ki, bu hadisə təsadüf üzündən olan bir hadisə deyil. Quran maarifi, məsum imamların nurani kəlamları və fəlsəfə baxımından, aləmdə təsadüf olan bir şey yoxdur. Bu ölüm Allahın pak bəndələrindən olan bir şəxsin əli ilə baş tutmuşdur ki, Allahın elmi və rəhməti ona şamil olmuşdur. Odur ki, Allah Taala buyurur: "Fə vəcədə əbdən minibadina rəhmətən min indina və əlləmnahu min lədunna elmın". Bizim bəndələrimizdən olan bir bəndəni gördülər ki, bizim tərəfimizdən ona rəhmət əta olundu və öz elmimizdən ona öyrətmişdik.[3]

Bunun üçün də həzrəti Xızır (ə) ya Allahın əmri və hökmü ilə, bu işi görmüşdür,[4] və yaxud da təbii və təkvini səbəblər əsasında Allahın iradəsiylə bu işi görmüşdür. Buna görə də cavanın ata- anası, Allahın lütf və inayət etdiyi xüsusi bəndələrdən idilər, və Allah öz elmiylə onların gələcəkdə küfr, fitnə və yollarını azmağından agah idi ki. Buna görə də həzrəti Xızır (ə)- a o cavanı öldürməsini əmr etdi, və bu mərhəmətiylə onları, axirətdə öz kəramət məqamına qovuşdurdu.[5]

Bir çox rəvayətlərdən belə nəticə alırıq ki, Allah- Taala valideyinlərin iman və səbrlərinin qarşısında iradə edib, onlara bir qız uşağı bağışladı ki, onun nəslindən yetmiş Peyğəmbər, Peyğəmbərlik məqamına çatdılar. Bu bir rəhmət və hədiyyədir gözəl və daha çox.[6]

Bu cavan, kafir və yaxud (fitri mürtəd) bir cavan idi, Allahın hidayət nurunun onda təsir qoymasına heç bir ümid yox idi. Onun zülmətdə yaşaması və daha çox fəsadlar yaratması deyil, bəlkə başqalarına zərər verib xüsusiylə də ata- anasını yoldan çıxarmağa çalışırdı. Bəs onun öldürülməsi kafir və ya mürtəd olduğu üçün idi, və Allaha iman gətirib küfrdən uzaqlaşmağın nişanələri də onda müşahidə olunurdu.[7] Həzrəti Xızır (ə) öz lədunni elmiylə ondan xəbərdar idi. Baxmayaraq ki, həzrət Musa (ə) bu elmdən bəhrələnməmişdi. (amma mürtəd olması, bir nəzər olaraq açıqlanmışdır).

Başqa sözlə desək, cavanın ölməsinin bir çox xeyri oldu ki, hikmət üzündən olmasını xəbər verir. Bu yaradılış və varlığın nizam üzərində necə də gözəl qurulmağını, Allahın hikmət və qüdrət nişanəsi olaraq göstərir və dünyanın gizli qalan sirlərin açıqlayır. Bu sirlərdən və xeyirlərdən bir neçəsini aşağıda qeyd edirik. O cavanın ata- anası, inhiraf olmaqdan və mümkün idi övladlarına qarşı olan məhəbbət nəticəsində yollarını azmaqdan amanda qaldılar.

Onlar aləmlərin rəbbi olan Allahın qəza və qədəri qarşısında səbr edib, imtahandan müvəffəqiyyətlə çıxdılar. Allah Taala öz iradəsiylə, bərəkət mənşəyi olan qız uşağını əta edib, kafir cavanın həyatını isə həzrəti Xızır (ə)- ın vasitəsilə sona çatdırdı.

Bu hadisənin baş verməsi, həzrəti Musa (ə)- ın Allah bəndələrindən olan bir bəndəsiylə tanış olması, onun üzünə ilahi elmlərdən və sirlərdənbir qapısı onun üzünə açıldı və o həzrət, Allahın verdiyi içazə qədər elm və kəmala sahib oldu.[8] Quranı- kərim bu barədə buyurur: "Musa ona dedi: Olar ki, məndə səninlə gəlim və o şeylər ki, sənə öyrətmişdirlər. mənə də onlardan öyrədəsən?".[9]

Allahın əmrinin icra olması, cavanınölməsi, və onun qara əməl dəftərinin sona çatması və beləliklə onun gələcəkdə pis işlərə qovuşmasının qarşısı alındı və bir sözlə, bütün o şəxslər ki, bu hadisəylə irtibatı var idi, cavanın ölməsindən xeyir tapdılar. Ölən cavan üçün bir tərəfdən, ata- anası üçün bir tərəfdən həzrət Xızır (ə) və həzrət Musa (ə) üçündə başqa bir tərəfdən xeyir idi.



[1] - Möcəme məqayesul- lüğət əı- əfsah, cild 1, səh 11, əı- əyn, cild 4, səh 442, Fərhənge- bozorge camee- novin, cild 3, səh 1127, Müfrədate rağib, əqrəbul- məvarid, Fuladvənd, Məhəmməd- Məhdi, Tərcümeye Qurane- kərim, ayate 74- 80

[2] - Təfsire Safi, cild 2, zeyle aye, Biharul- ənvar, cild 13, səh 284

[3] - Kəhf, ayə 65, tərcüme, Məhəmməd Mehdi Fuladvənd

[4] - Təfsiri nurus- sələqeyn, cild 3, səh 284, Biharul- ənvar, cild 13, səh 288

[5] - Kəhf, ayə 80, Əllamə Məclisi, Biharul- ənvar, cild 13. səh 288

[6] - Təfsire nurus- sələqeyn, cild 3, səh 286, hədis 170- dən- 173- ə Biharul- ənvar, cild 13, səh 311, üsulu kafi, cild 2, səh 83

[7] - Təfsire nurus- sələqeyn, cild 3, səh 286, təfsireSafi cild, 3, səh 255, Təfsire məcməül- bəyan və Təfsire əyyaşi, həzrət Xızır (ə) və həzrət Musa (ə) cərəyanına aid olan ayələrin bəyanı. İləlüş- şəraye

[8] - Bax: Həzrəti Musanın (ə) həzrət Xızırdan təlim almasına sual 151

[9] - Kəhf,- ayə, 66

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • İt və donuzun nəcis olması barəsindəki hədisi bəyan edin.
    8363 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/28
    İt və donuzun nəcis olması barəsində imamlardan (əleyhimus-salam) çoxlu rəvayət nəql olunmuşdur. Bu rəvayətlər iki qisimdir: bəzi rəvayətlərdə “nəcisdir” kəlməsi aşkar deyilmiş, bəzilərində isə aşkar deyilməmişdir, amma mülazimədən (bir şeyin hökmünün deyilməsindən başqa bir şeyin hökmünün də məlum olması) it ...
  • Yəfuriyyə firqəsinin mənşəyi və onların əqidələri nə olubdur?
    5559 تاريخ کلام 2012/06/13
    Bu firqə haqqında tarixdə çoxlu məlumat öz əksin tapmayıbdır. O ki, tarixi mənbələrdə gəlib, budur ki: "Yəfuriyyə" firqəsi Muhəmməd ibni Bəşirintabeçiləri olubdurlar ki, Musa ibni Cəfərin (ə) İmamətinə dayanıbdır və sonralar onun İmamətinidə inkar edirlər. Bu dəstənin etiqadı olub ki, o kəslər ki, Musa ...
  • Hicabın fəlsəfəsi nədir? Niyə görə İslam qadınlara məhdudiyyət qoyur?
    11337 İslam fəlsəfəsi 2011/06/28
    Qadın və kişi bəzi aspektdən; vahid zat və gövhərdən yaradılışda, təhsil almaq, qələm və söz azadlığı və s. kimi ictimai hüquqlardan yararlanmada bərabərdirlər.Lakin fiziki və ruhi cəhətdən bir-biri ilə çox sayda fərqləri vardır və bu fərqliliklər ictimaiyyətdə hicabı qorumaq və ona riayət etmək ...
  • Ələvilər Əli bin əbi Talibinin (ə) Peyğəmbərdən (s)şərəfliliyinə və üstünlüyünə inanırlarmı?
    5852 Qədim kəlam 2012/09/01
    Əziz müraciət edən: Əgər siz şiə rəvayət mənbəyini diqqətlə, təəssübkeşdən uzaq və qərəzsiz mütaliə etsəydiniz, bu firqənin (Ələvi) şiəyə görə yolundan azmış firqə olduğunu görəcəkdiniz. Əgər “Baharul ənvar” kitabında həmin mətnə diqqət etsəniz görərsiniz ki, bu rəvayət həm dəstəni rədd etmək üçün bu rəvayəti qeyd ...
  • Əhli sünnətin dörd məzhəbi necə yaranmışdır və necə ictihad bəhsi ləğv olmuşdur?
    9421 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/08
    İslam maarifi və fiqhi İsalmın əvvəllərində baş verənlərdən, Peyğəmbərin (s) canişinlik və xilafət məsələsindən sonra iki dəstəyə bölündülər. O fiqh ki, Peyğəmbərdən (s) sonra Əhli- Beyitdən (ə) götürülmüşdür və o fiqh ki, Peyğəmbərdən (s) sonra səhabə və tabeindən götürüldü, əhli sünnəd adını aldı.İslamın ...
  • Axirət aləmində cismi dəyişikliklərdən əlavə ruhi vəziyyətdə (sadizmin cinsi meyli kimi) dəyişiləcəkmi?
    5451 Qədim kəlam 2012/03/11
    Quran ayələrindən alınan nəticə budur ki, ruhi dəyişikliklər behişt əhli üçün baş verəcək və onların ruhi xəstəliklərinin çoxu müalicə olunacaq. Həmçinin insanın axirətdə mənəvi inkişafını nəzərə alaraq bu dünyada onun arxasınca olduğu, rəzilliyə səbəb olan istəklərdən çoxu orda olmayacaq və nəfsani istəklərindən daha uca ləzzətlərə yetişəcək. ...
  • Aya Malik Əştərin əcdadvə övladları tək Allahçı və vilayətçi idilər?
    8185 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    Etibarlı tarix kitablarında Malik Əştərin əcdadını tək Allaha pərəstiş etməsi barəsində ki, "Nəx" və "Məzhəc" tayfalarından və Yəmən torpqalarında olmuşdur, heç bir şey qeyd olunmamışdır. Tarixdə yalnız buna işarə olunmuşdur ki, Yəməndən ilk İslama üz gətirən tayfalardan olmuşdurlar. Malik Əştərin iki övladı olmuşdur; İbrahim və İshaq adlarında, İshaq, ...
  • Hər kəs Hüseyni ibni Əlini Allahın Peyğəmbərinin nəvəsini ziyarət etsə, sanki ərşdə Allahı ziyarət eymişdir? İfasdəsinin mənası nədir?
    8641 Qədim kəlam 2011/12/25
    Həzrət Hüseyn ibni Əli (ə) (şiələrin üçüncü imamı), Allah yolunda gördüyü müsibətlər, fədəkarlıqlar, əməllər, bəxşişlər, xüsusiyyətlər və hədəflərə görə Allah Taalanın yanında çox böyük məqama malikdir. Allah ona çox böyük mükafat varibdir ki, onlardan biri bu dünyada izzət və əzəmətdir. Buna xatir bütün camaat o həzrətin (ə) pak məzarının ziyarətinə ...
  • Ləvatdan məqsəd nədir?
    9944 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/01
    Ləvat yəni, bir kişinin aləti digər bir kişiyə daxil olmasına deyilir.[1] Bu ən böyük günahlardandır ki, Allah- Taala Quranda, Lut qövmünün bu günahıları ücün əzaba dücar olduqlarını xəbər verir.[2] Böyük günahlardan sayılan bir günahdır ki. Rəvayətlərdə ondan “Allaha küfr” etmək kimi ...
  • Мәсум Имамларын (ә) вилајәтинә дәлил нәдир?
    9778 Qədim kəlam 2009/11/10
    Мәсум Имамларын (ә) вилајәтини дөрд дәлиллә сүбута јетирмәк олар: Китаб, сүннә (ганун), әгл вә иҹма.Сөзләринә мүраҹиәт етмәдән шиә алимәләринин бу бәһсдә иҹма рәји о гәдәр ајдындыр ки һәтта диҝәр мәзһәбләрин дә алимләринин бу иҹмада һеч ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    162716 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    154272 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    117520 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    109427 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    97820 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    91059 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    53207 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    44590 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    43548 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    42647 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...