جستجوی پیشرفته
بازدید
16870
آخرین بروزرسانی: 1394/07/13
 
کد سایت en21608 کد بایگانی 28097 نمایه مهم‌ترین پیام‌های‌ سوره‌ی مسد
طبقه بندی موضوعی تفسیر
اصطلاحات ابو لهب
گروه بندی اصطلاحات شخصیت‌ها
خلاصه پرسش
مهم‌ترین پیام‌ سوره‌ی مسد چیست؟
پرسش
پیام اخلاقی‌- عرفانی که ما می‌توانیم از سوره‌ی «مسد» یاد بگیریم چیست؟ آیا این نفرینی است که از سوی خداوند به ابولهب و همسرش معطوف گشته است؟
پاسخ اجمالی

مهم‌ترین پیام این سوره را می‌توان این‌گونه بیان کرد که مال، مقام و نسبت خانوادگی با پیامبران، نمی‌تواند مانعی در مقابل خشم خداوند باشد. مانند ابولهب؛ او یکی از سران قریش، عموی پیامبر اسلام(ص) و صاحب مال و ثروت بود. اما هیچ‌کدام از اینها برای او کارساز نبود و هیچ قربی در پیشگاه خداوند برایش ایجاد نکرد؛ و این است وعده الهی: «گرامى‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شما است».

پاسخ تفصیلی

سوره‌ی مسد دارای پنج آیه و از جمله سوره‌های مکی است.[1] آیات این سوره تنها آیاتی هستند که به صراحت نام شخصی (ابولهب) از افراد مکه را ذکر کرده و او را مورد مذمت قرار داده و جهنم را بر او مسلم دانسته است. یکی از غیب‌گویی‌های قرآن کریم نیز در این سوره وجود دارد؛ وعده جهنمی که به آنها داده[2] شده، نشان از ایمان نیاوردن آنها تا پایان زندگی‌شان دارد، در غیر این صورت وعده‌ی جهنم مناسب اینان نبود. گذشت زمان این امر را ثابت کرد که ابولهب و همسرش نه تنها به اسلام نگرویدند، بلکه در دشمنی و اذیت و آزار پیامبر اسلام(ص) نیز کم نگذاشتند.

مفسران نزول این سوره را در همان سال‌های ابتدایی رسالت دانسته‌اند. زمانی پیامبر اکرم(ص) -به حسب دستور خداوند- برای دعوت به اسلام تلاش می‌کرد، به بالای کوه صفا رفته و مردم را فراخواند و «گفت: اگر به شما خبر دهم که دشمنى صبح و یا شام به شما حمله می‌کند آیا مرا تصدیق می‌کنید؟ گفتند: آرى! فرمود: بدانید که من شما را از عذاب سختى که در پیش دارید می‌ترسانم، پس ابو لهب گفت: «تبا لک»؛ هلاکت باد بر تو، براى این کلام تمام ما را فرا خواندى. پس خداوند این سوره را نازل فرمود».[3] همچنین استفاده از کلمه‌ی «تبّت» در این سوره[4] نیز در جواب همین گفتار ابولهب بوده که با این کلمه ایشان را خطاب کرده است. همسر ابولهب نیز که همراه و هم‌فکر شوهر خود بوده و در دشمنی با اسلام کوتاهی نمی‌کرد، مورد مذمت قرار گرفته و عذاب الهی نیز بر او وعده داده شد.[5]

از تعبیرات موجود در این سوره می‌توان تعبیر به نفرین کردن نیز داشت. خداوند در این آیات به صراحت ابولهب را مورد نفرین و غضب خود قرار می‌دهد. علاوه بر این سوره، در آیات دیگری نیز نفرین وجود دارد که مخاطبان دیگری دارد.[6]

مهم‌ترین پیام‌های این سوره را می‌توان این گونه بیان کرد:

1. کسی که تنها بر وسائل مادی این جهان اعتماد کند و بر غیر خدا تکیه نماید، ضرر کرده ولی اگر با تلاش و کوشش، وسائل و اسباب رسیدن به مقصود را پدید آورد و بر خداوند نیز تکیه کند؛ از رستگاران خواهد بود.[7]

2. مقام و مال تنها وسیله‌ای برای سعادت انسان است. این سوره نشان می‌دهد که اگر کسی دارای مال و مقام بود، لزوماً برتر و محبوب‌تر نزد خداوند نیست، بلکه حتی از نخستین کسانی است که خداوند آنها را طرد می‌کند. نمونه این حکم ابولهب است که به لحاظ سیاسی دارای موقعیت مناسب بود و اموال بسیار نیز داشت، اما هیچ کدام از اینها برای او کارساز نبوده[8] و هیچ قربی در نزد خداوند به وسیله این امتیازات به دست نیاورد و تنها آتش جهنم نصیبش گشت و این است وعده الهی: «گرامى‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شما است».[9]

3. نسبت خانوادگی با پیامبران و اولیای خدا، نمی‌تواند مانعی در مقابل خشم خداوند باشد؛ ابولهب فرزند عبدالمطلب[10] و عموی پیامبر بود، اما این خویشاوندی، هیچ اثری برای رستگاری او نداشت و مانعی نیز بر گمراهی او نشد؛ لذا نمی توان تنها به جهت نسبت خونی، برای کسی احترام قائل بود و او را محفوظ از خطا دانست، بلکه باید به عمل شخص نگاه کرد و براساس نامه اعمال او، در موردش قضاوت کرد.

 


[1]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏ 20، ص 384، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1417ق.

[2]. مسد، 3: «سَیَصْلىَ‏ نَارًا ذَاتَ لهَبٍ»؛ و بزودى وارد آتشى مى‏شود که داراى شعله فروزان است.

[3]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی‏، محمد جواد، ج 10، ص 851، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش.

[4]. مسد؛،1: «تَبَّتْ یَدَا أَبىِ لَهَبٍ وَ تَبَّ »؛ «دست‌هاى ابو لهب بریده باد و هلاک بر او».

[5]. مسد، 4 - 5: «وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ *فىِ جِیدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدِ»؛ و [نیز] همسرش که هیزم‏کش است [در آتش زبانه‏دار در آید.] * [همان که‏] بر گردنش طنابى تابیده از لیف خرماست.

[7] محى الدین ابن عربى، الفتوحات المکیة (4 جلدى)، ج 2، ص 611، دار صادر، بیروت، بی تا.

[8]. مسد؛ 2: «مَا أَغْنىَ‏ عَنْهُ مَالُهُ وَ مَا کَسَبَ»؛ دارایى او و آنچه به دست آورده بود به حالش سود نکرد.

[9]. حجرات، 13: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ»

[10]. ابن اثیر، أسد الغابة فى معرفة الصحابة، ج 3، ص 465، بیروت، دار الفکر، 1409 ق.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها