جستجوی پیشرفته
بازدید
14521
آخرین بروزرسانی: 1393/11/04
 
کد سایت fa38289 کد بایگانی 45446 نمایه تفاوت میان معانی فاطر، خلق، انشاء، ذرء و صنع
طبقه بندی موضوعی تفسیر|لغت شناسی
گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنی
خلاصه پرسش
خداوند «فاطر» آسمانها و زمین است، «خلق»، «انشاء»، «ذرء» و «صنع» نیز به پروردگار نسبت داده شده است. تفاوت این کلمات در چیست و آیا این واژه‌ها را برای انسانها نیز می‌توان بکار برد؟
پرسش
تفاوت میان «فاطر»، «خلق»، «انشاء»، «ذرء» و «صنع» در چیست؟
پاسخ اجمالی
درباره تفاوت معنایی میان این کلمات که در ظاهر مترادف و هم‌معنا به نظر می‌رسند، باید گفت؛ هدف از کاربرد این الفاظ، علاوه بر ایجاد تفنّن در عبارت و ایجاد بلاغت در قرآن؛ وجود تفاوت‌هایی جزئی در معنای این واژه‌ها است که هر کدام معانی مختلفی را القا می‌کنند. با بررسی معانی و جزئیاتی که از این کلمات برداشت می‌شود، می‌توان تفاوت بین این واژه‌ها را به دست آورد.
1. درباره معنای فاطر و خلق و تفاوت میان آنها «تفاوت میان خالق و فاطر در قرآن»، سؤال 32744 را مطالعه کنید.
3. واژه «انشاء» - از باب افعال - به معنای ابتدا به آفرینش،[1] تربیت کردن،[2] و استمرار آنچه که آفریده شده، است.[3]
4. کلمه «ذرء» نیز به معنای آفریدن به همراه آشکار کردن آن،[4] و منتشر کردن پس از آفریدن، است. جایگاه «ذرء» بعد از آفرینش قرار دارد؛ از این‌رو تفسیر آن به آفرینش و معانی دیگر، خلاف حقیقت است.[5]
5. «صُنع»؛ به معنای انجام کار همراه با به‌کار بردن مهارت و رعایت دقت است.[6] بنابر این، هر صنعی، فعل محسوب می‌شود ولی هر فعلی صنع نیست. ضمن این‌که، صنع مخصوص صاحبان عقل و اندیشه است و به کارهای حیوانات صنع گفته نمی‌شود.[7] از این توضیحات مشخص می‌شود که صنع، اعم از خلق است؛ چرا که بسیاری از کارهای انسان‌ها را می‌توان صنع نامید؛ مثل سحری که ساحران زمان حضرت موسی(ع) انجام دادند،[8] درحالی که نمی‌توان این اعمال را خلق نامید.
خلاصه این‌که مرحله «خلق»، مقام تقدیر و اندازه‌گیری است. بعد از آن، نوبت به مرحله «برء» که از مراحل آفرینش است می‌رسد. سپس «تصویر» و تحویل صورت می‌گیرد و به مخلوق، صورت داده می‌شود. در نهایت، نوبت به «ذرء» می‌رسد که مرحله منتشر کردن و تکثیر یافتن مخلوقات است.

[1]. ‏طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج 1، ص 415، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1375ش.
[2]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص 807، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.
[3]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 12، ص 129، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
[4]. المفردات فی غریب القرآن، ص 327.
[5]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 3، ص 327.
[6]. همان، ج 6، ص 347.
[7]. المفردات فی غریب القرآن، ص 493.
[8]. «وَ أَلْقِ ما فی‏ یَمینِکَ تَلْقَفْ ما صَنَعُوا إِنَّما صَنَعُوا کَیْدُ ساحِرٍ وَ لا یُفْلِحُ السَّاحِرُ حَیْثُ أَتى». طه، 69.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

پرسش های اتفاقی

  • یک فضانورد چگونه باید در فضا قبله را تعیین کند؟ وضو بگیرد و نماز بخواند؟ و نماز او کامل است یا شکسته؟
    37919 مکان 1385/09/01
    نمازهای واجب، در هیچ حالت و شرایطی از انسان ساقط نمی‌شود و بر هر مسلمانی که به سن تکلیف رسیده، واجب است در هر حالتی که ممکن است نماز خو د را به جا آورد.[1]انسانی که در فضا و یا در سفینه‌­ی فضایی است، اگر می‌تواند ...
  • آیا فریضه روزه از زمان خلقت حضرت آدم(ع) وجود داشت؟
    16871 روزه و رمضان 1392/04/29
    بر اساس برخی از روایات، اولین فردی که روزه گرفت، خود حضرت آدم(ع) بود. روایت در این باره چنین می‌گوید: «إِنَّ آدَمَ ع لَمَّا أَکَلَ مِنَ الشَّجَرَةِ بَقِیَ فِی بَطْنِهِ ثَلَاثِینَ یَوْماً فَفَرَضَ اللَّهُ عَلَى ذُرِّیَّتِهِ ثَلَاثِینَ یَوْماً الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ وَ الَّذِی یَأْکُلُونَهُ بِاللَّیْلِ تَفَضُّلٌ مِنَ اللَّهِ ...
  • دلیل بیان ترک اولای پیامبران(ع) توسط خداوند چیست؟
    10155 عصمت 1393/09/26
    از آن‌جا که پیامبران(ص) نیز مانند بقیه انسان‌ها دارای طبع بشری بودند؛ لذا با این ویژگی گاهی در راستای عبادت، و عدالت و ترویج دین به این اندیشه می‌‏افتادند که بعضى از رویکردهای خویش را تغییر دهند، به امید آن که بهره بیشتری از ...
  • آیا امام حسین(ع) در حدیثی بین عرب و عجم فرق گذاشته و و به نکوهش افراد غیر عرب پرداخت؟!
    44111 حدیث 1388/02/27
    گزارشی از ابا عبدالله(امام صادق) نقل شده است: «ما از قریشیم و شیعیان ما عرب هستند و دشمنان ما عجم».این روایت به این معنای ظاهری که منظور ار لفظ عرب، قریش و عجم همان نژادهای معروف باشند، از نظر سند و دلالت قابل استناد نیست؛ از ...
  • تفاوت «هنیئاً»، «مریئاً»، «فراتاً» و «سائغاً» چیست؟
    9556 1398/11/02
    در زبان عربی، واژه‌های متفاوت و تا حدودی مترادف برای نشان‌دادن معنای «شیرین و گوارا» وجود دارد و هر کدامشان از چشم‌اندازی به این مفهوم اشاره می‌کنند که برخی از آنها عبارت‌اند از:فرات: این واژه مترادف کلمه «عذب»، به معنای «شیرین» است؛[1] از این‌رو ...
  • تفاوت «اسم جنس» با «علم جنس» در چیست؟
    1474 1402/06/08
    اسم جنس‏لفظی که با قطع ‏نظر از افراد و مصادیق آن، بر ماهیتی دلالت دارد، آن‌را «اسم جنس» می‌گویند. منظور از «جنس» در «اسم جنس»، معناى منطقى آن -که در مقابل «نوع» می‌‏آید- نیست؛بلکه مراد از آن، هر چیزى است که در مقابل عَلَم شخصى قرار می‌‏گیرد؛ چه جنس باشد، ...
  • آیا خرید و فروش سیگار اشکالی دارد؟
    43038 مواد مخدر 1391/09/23
    با توجه به اختلاف فتاوای فقها در اصل استعمال دخانیات و سیگار، طبیعتا نظر مراجع محترم درباره خرید و فروش آن نیز متفاوت است. بر این اساس، برخی از آنان[1] خرید و فروش سیگار را در صورتی که مخالف مقررات نباشد جایز دانسته ...
  • در قصاص عضو، آیا تفاوتی بین عضو سالم و عضو معیوب وجود ندارد؟
    5965 حدیث 1396/09/25
    در قرآن کریم و درباره قصاص نفس و نیز قصاص اعضای بدن انسان چنین آمده است: «وَ کَتَبْنا عَلَیْهِمْ فیها أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَ الْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ وَ الْجُرُوحَ قِصاصٌ»؛[1] «و ما در آن کتاب بر ...
  • آیا مردمی که در زمان حضرت سلیمان(ع) می‌زیستند، توانایی دیدن جن‌هایی که در خدمت حضرتشان بودند را داشتند؟
    2528 جن 1401/05/18
    بی‌گمان اجنه‌ای که در قرآن کریم از آنان با نام شیاطین یاد شده در خدمت حضرت سلیمان(ع) بودند؛ اما این‌که همگان توانایی دیدن آنها را داشتند، قرآن کریم بر این موضوع تصریح نکرده است.بررسی این موضوع در گرو آن است که اجنه را موجوداتی دارای جرم ...
  • آیا ناسزاگویی در ذهن گناه است؟
    56015 بدبینی و بدگمانی 1390/12/22
    گناهانی که از انسان سر می زند، برخی در خارج تحقق پیدا می کند؛ مانند دروغ، غیبت و ... و برخی جنبه ذهنی و قلبی دارد؛ مثل پنهان کردن و کتمان شهادت، شرک و مانند آن. هر چند گناهان درونی دارای آثار و لوازمی در خارج هستند، ...

پربازدیدترین ها