بی‌گمان برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(ع) یکی از شعائر بزرگ شیعیان محسوب می‌شود که در طول تاریخ توانسته ارزش‌های مکتب تشیع را حفظ کند و از نسلی به نسل دیگر منتقل نماید. امام حسین(ع) همان‌طور که در روایت وارد شده است، عامل بقای حقیقت اسلام است، و به تعبیری که نقل شده است: «حسین منی و انا منی حسین» در تفسیر این عبارت گفته شده است که حسین (ع) فرزند نبی خاتم " نوه بزرگوار آن حضرت است" و رسول اکرم (ص) اگر فرمودند «و انا من حسین» از این باب بوده که مکتب اهل بیت(ع) که حقیقت اسلام بوده و اسلام حقیقی در آن تجلی دارد، توسط امام حسین(ع) باقی می‌ماند. بقای این مکتب به همین مجالس و عزاداری‌ها و توجه به امام حسین(ع) بوده و هست. در کنار اهمیت برگزاری این مجالس که در واقع فرصتی است برای آشنایی بیشتر با مکتب امام حسین(ع) و حقائق دین به شکل عمومی و مسائل مربوط به امامت به صورت خاص، باید توجه داشت که مسائل فرهنگی جانبی این‌گونه مجالس باید به گونه‌ای باشد که با ارزش‌ها و آرمان‌های سید الشهداء(ع) سازگار باشد و با معیارها و موازین اسلامی هیچ‌گونه تنافی نداشته باشد. یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید در این‌گونه مجالس مورد توجه قرار گیرد، پرهیز از محرمات است. امام حسین(ع) در راه امر به معروف و نهی از منکر به شهادت رسیدند، امر به معروف، یعنی دعوت مردم به نیکی‌ها و نهی از منکر یعنی بازداشتن مردم از بدی‌ها و از آنچه که دین از آنها منع کرده است. بنابر این، مجالس امام حسین(ع) باید به گونه‌ای باشد که خود آن مجالس مصداق امر به معروف و نهی از منکر باشد؛ یعنی کسانی که وارد این مجالس می‌شوند به نیکی‌ها و خوبی‌ها و آنچه که خداوند به آن امر کرده است دعوت شوند و از آنچه که از آنها منع کرده، نهی شوند. اگر خدای ناکرده در این‌گونه مجالس مصداقی از منکر تحقق پیدا بکند و یا معروفی مورد غفلت قرار گیرد؛ مثلاً به نماز بی‌اعتنایی شود و یا مقدسات دیگری مورد بی‌توجهی قرار گیرد، بدون شک این با آرمان‌های امام حسین(ع) سازگار نیست.
از آن‌جا که دین اسلام دین جامع و خاتم ادیان الهی است، برای تمام شئون زندگی اعم از زندگی فردی، اجتماعی، و.... دارای برنامه است؛ از جمله مسئلۀ حقوق بشر و چالش‌های آن در جامعۀ امروزی است. این مسئله با به رسمیت شناختن حقوق انسان و کرامت وی نمایان می‌شود که در این فرصت با بیان برخی از حقوق مردم از نگاه اسلام، این مسئله مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.
1. حق حیات
اولین حقوق شهروندی که در اسلام مطرح و حائز اهمیت است، حق حیات می‌باشد، چون تمام حقوق، به حیات انسان تعلق دارد؛ یعنی جان و حیات انسان محترم و کسی حق تعرض و تعدی به آن ندارد. و در باور و عقیده اسلامی، انسان تا حدی محترم و ارزش‌مند است که فلسفه وجود هستی به خاطر انسان است: «هُوَالذی خَلَقَ لَکُمْ ما فِی‌الأَرضِ جَمِیعَاً»؛[1] خدا آن کسی است که همه موجودات و پدیده‌های روی زمین را برای شما آفریده.
برای استخاره دو معناست. یکی معنای حقیقی استخاره است که در اخبار و روایات ما بیشتر از آن نام برده شده و به معنی طلب خیر نمودن از خداست. این نوع استخاره در واقع یکی از رشته ها و شاخه های دعاست و همان استخاره مطلق است که اختصاص به مورد شک و تردید ندارد، بلکه در واقع استمداد و طلب خیر از خدای متعال در جمیع کارها و تمام افعال زندگی است. لذاست که امام صادق(ع) فرمود که خداوند فرمود: «از بدبختی بندۀ من آن است که کاری از کارهایش را بدون استخاره (طلب خیر) از من انجام دهد.»[1] بنابراین؛ طبق روایات فراوان، این نوع استخاره برای رفع تحیر و سرگردانی نیست بلکه در همه مراحل یک کار، خوب و پسندیده و راه گشاست.
معنای دوم استخاره، طلب خیر نمودن از خدا، برای رفع تحیر و سرگردانی است که اختصاص به موارد شک و تردید دارد.
دربارۀ جایگاه استخاره به معنای دوم در فرهنگ دینی ما باید گفت اساساً سه دیدگاه می تواند وجود داشته باشد:
حادثۀ غدیر یکی از رخ دادهای بزرگ تاریخ اسلام است که در اواخر رسالت پیامبر اسلام (ص) در بازگشت از حجة الوداع در منطقه ای به نام غدیر و در حضور بزرگان، صحابه و ده ها هزار نفر از مسلمانان از نقاط مختلف جهان اتفاق افتاد. این واقعۀ تاریخی آن قدر مهم است که در اصل آن هیچ تردیدی میان شیعه و اهل سنت وجود ندارد. در آن روز تاریخی و بزرگ با اعلام ولایت امام علی (ع) بر مسلمانان، دین اسلام کامل و نعمت الاهی بر مردم به نهایت رسید.
خطبه غدیر
در واقعۀ غدیر پيامبر اكرم (ص) خطبه ای ایراد فرمودند که ترجمه مـتـن كـامـل آن به شرح زیر است:
رعايت نظافت و پاکیزگی در همه جا و براى تمام افراد اعم از زن و مرد، لازم و ضروری است. انسان بايد بدن و لباسش را هميشه تميز نگه‌دارد. دست كم هفته‌اى يک مرتبه به حمام برود. هر روز صبح دست و صورتش را با آب و صابون بشويد. دندان‌هايش را مسواك كند. موهايش را شانه بزند. موهاى سر و صورتش را اصلاح كند. هر روز پاهايش را بشويد تا بوى بد ندهد. جوراب‌هايش هميشه تميز باشد. لباس‌هايش شسته و پاكيزه باشد. به مقدار توانايى و در حدود استطاعت مالى‌اش لباس‌هاى خوب و زيبا بپوشد.
اسلام درباره نظافت و پوشيدن لباس زيبا فراوان سفارش كرده است، به گونه‌ای که پیامبر اکرم(ص) در این باره مى‌فرمايد: «نظافت جزو ايمان است».[1]
حضرتش در باره مسواک زدن دندان می‌فرماید: «آن‌قدر جبرئيل درباره مسواك به من سفارش كرد كه بر دندان‌هايم ترسيدم».[2]
امام على(ع) در مورد نظافت و زیبایی فرمود: «خداوند زيبا است و زيبايى را دوست دارد، و دوست دارد كه آثار نعمت‌هايش را بر بندگانش ببيند».[3]
یکی از چیزهایی که در این مسئله شایان دقت است، این است که پاكيزگى و زيبايى اختصاص به زنان ندارد، بلكه مردان هم بايد به ظاهر و سر و وضع خويش برسند و تميز و شيک باشند. عده‌ای از مردها اساساً مقيّد به نظافت و زيبایی نيستند. به اصلاح سر و صورت چندان توجه ندارند. با لباس‌هاى كثيف و موهاى ژوليده در منزل و در حضور مردم ظاهر مى‌شوند و... .
البته، شايد بيشتر مردها به زينت كردن و نظافت و شيک پوشى مقيّد باشند، ولى آن‌را براى خارج از منزل انجام مى‌دهند. وقتى مى‌خواهند به اداره، بازار، خيابان و يا مجلس مهمانى بروند، سر و صورتشان را اصلاح مى‌كنند، موهاى خود را شانه مى‌زنند، بهترين لباس‌ها را مى‌پوشند و از منزل خارج مى‌شوند، اما وقتى به منزل باز مى‌گردند، لباس‌هاى اتو كرده و زيبا را از تن در آورده، لباس‌هاى مندرس و كثيف را مى‌پوشند. كمتر اتفاق مى‌افتد كه در منزل موهاى‌شان را شانه بزنند و به آرايش و زيبايى مقيّد باشند. نظافت، آرايش و شيک پوشى را تنها براى خارج منزل و براى مردم بی‌گانه مى‌گذارند، اما به فكر خانواده‌شان نيستند.
توجه به این نکته ضروری است، همان‌گونه که مرد نمى پسندد همسرش خانم ژوليده‌اى باشد، بلکه انتظار دارد خانم در منزل به سر و وضع خود برسد، و تميز و زيبا باشد، باید مطمئن باشد که همسرش نیز از او چنین انتظاری را دارد. او نيز از شوهر ژوليده و بدقيافه بدش مى‌آيد، و دوست دارد هميشه شوهرش را زيبا و مرتب ببيند.
در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است: «مرد باید قيافه و ظاهر آراسته داشته باشد كه موجب تمايل بيشتر همسرش گردد».[4]
همچنین راوی مى‌گويد: امام علی(ع) را ديدم كه موهای خود را با حنا رنگین كرده بود. گفتم. خضاب كرده‌ايد؟ فرمود: آرى. مرتب و مهيا بودن باعث عفت زنان مى‌شود. به واسطه نامرتبى و مهيا نبودن مردان است كه زنان، عفت خويش را از دست مى‌دهند.[5] حضرت در ادامه همین روایت می‌فرماید: از اخلاق پیامبران نظافت، پاکی و تمیزی، اصلاح سرو صورت... است.
نقل شده است؛ گروهی از مردم به حضور امام باقر (ع) رسیدند، در حالی‌که امام خضاب کرده بود. آنان از علت خضاب کردن آن حضرت، پرسیدند. امام (ع) فرمود: چون زنان از آراستگی شوهر خویش شادمان می‌شوند، من برای همسرانم خضاب کرده و خود را آراسته‌ام.
در سپیده دمان پانزدهم ذیحجه سال 212 هجری، شعر حیات بر لبان آفرینش جاری شد و زمین را جشن حضور فراگرفت. دهمین صدف دریای آفرینش شکافته شد و گوهر تابنده ای را بر صفحه فطرت به نمایش گذاشت تا چشم هر بیننده ای از فروغ فروزانش خیره گردد. گلی از عترت یاس در شهر رسالت در دامان موسای زمان و جوادآل محمد علیه السلام جوانه زد و سرای آن امام همام را از شمیم عِطر دل انگیزش پر ساخت. او راکه فقیه بود و پرهیزکار، هادی نامیدند تا نویدی باشد از صبح هدایت در دنیای قحط زده ایمان؛ او که با حضورش، جهانی را ریزه خوارِ خوان نعمت خود ساخت.
هنگامی که امام جواد علیه السلام بنا به دعوت اجباری معتصم عباسی می خواست از مدینه به سوی بغداد حرکت کند، حضرتهادی علیه السلام را که کودکی بیش نبود در آغوش گرفت و فرمود: چه دوست داری تا از عراق برایت بیاورم؟ حضرت هادی علیه السلام عرض کرد: شمشیری که گویا آتش شعله ور است. سپس امام جواد علیه السلام به پسر دیگرش موسی فرمود: تو چه دوست داری تا از عراق برایت سوغات بیاورم؟ موسی عرض کرد: اسبی برایم بیاور. امام جواد علیه السلام فرمود: «ابوالحسن (حضرت هادی) به من شباهت دارد و مانند من است ولی موسی به مادرش شبیه است». خواسته امام هادی علیه السلام از پدر، نشانه شجاعت ذاتی اوست. او شمشیر برّان جهاد و دفاع می خواست تا از حریم دین و عدل اسلامی نگهبانی کند.
یکی از مناسک حج، قربانی است. حاجیان در این روز، در سرزمین منا حاضر می شوند و به پیشگاه حضرت دوست قربانی اهدا می کنند، ولی این، صورت کار است و حقیقت قربانی چیز دیگری است. حقیقت قربانی، ذبح خواسته های نفس و اعلان آمادگی نسبت به جان سپاری در راه مشیت معشوق است.
مفهوم سعادت و معانی اصطلاحی آن و فهم ما از سعادت یکی از مطالب مهم و مرکزی در جوامع بشري و زندگی ما انسان ها به شمار می رود. يكي از سؤال های مهم در زندگی انسان این است که در یابد سعادت چیست؟ سعید و خوشبخت کیست؟ سعادت واقعی چیست؟ و چطور می توان انسان به سعادت واقعی دست یابد؟ یافتن جواب درست و منطقی به این سؤالات، به اطمینان کامل، حلی برای بسیاری از مشاکل ما می شود.
سعادت در فرهنگ هر ملت و حتی هر انسان مفهوم، محتوا و تعاریف مختلفی دارد. هر گروه و فرقه انسانی سعادت را به شکل خاصی و با ذوق خود تعریف و تشریح نموده و فهم خود را از این مفهوم ارائه نمودند.
نخستین روز از آخرین ماه سال قمری، سالروز پیوندی آسمانی است که دیگر هیچ گاه مانند آن در تاریخ تکرار نشد. علی علیه السلام ، پیشوای پارسایان با فاطمه علیهاالسلام ، برترین بانوی جهان پیمان عشق بست و خدا، والاترین فرستاده خویش را بر این پیمان گواه گرفت. برکت این ازدواج، عمری به گستردگی آفتاب دارد؛ هم چنان که یاد و نام آن در تاریخ برای همیشه مانا گردید. اول ذیحجه، روزی مبارک برای همه نوگامانی است که دل به زندگی فاطمی علیهاالسلام داده اند تا شادی خود را با خاطره همیشه روشن آن روز مبارک، پیوند زنند.
تبیین رابطه‌ی دین و فرهنگ در پرتو شناخت دقیق از ماهیت، اهداف و کارکردهای دین و فرهنگ میسر است.
عده‌ای منکر هر گونه رابطه‌ای بین دین و فرهنگ شده‌اند اما این نگرش فاقد اعتبار است. البته این مطلب بدیهی است که پاره‌ای از فرهنگ‌ها به دلیل مغایرت با اهداف والای ادیان آسمانی که همان رسیدن به کمال است، با دین سازگاری نداشته باشند، و به همین دلیل مورد پذیرش دین واقع نشده و نمی‌شوند، اما بسیاری از فرهنگ‌ها همسو با برنامه‌های دین‌اند و طبیعی است که مورد تأیید دین واقع می‌شوند. از طرف دیگر، در بسیاری از موارد فرهنگ‌ها در بستر ارزش‌های ارائه شده از سوی ادیان به وجود می‌آیند.
