اصطلاحات و مدخل ها
-
تجارت ، بازرگانی
2075 سرفصلهای قرآنی
«تجارت» و «بازرگانی» در لغت و عرف مردم به انجام مبادلات و داد و ستدها با هدف به دست آوردن سود گفته میشود و نیز به فعالیتهایی که در جریان مبادله کالا و یا خدمات از مرحلهی تولید تا مرحله مصرف انجا
-
تجری ، متجری
1244 اصطلاحات فقهی - اصولی
تجرّی يعنى جرأت و بیپروايى نشاندادن در مخالفت عملی با شرع مقدس، مانند آنکه فردی معتقد باشد که کار مورد نظر او، گناه و خلاف شرع است و با
-
تجسم اعمال
4349 سرفصلهای قرآنی
«تجسم اعمال»، یا «تجسّد اعمال» و یا «تمثّل اعمال»، به معنای مجسم شدن اعمال آدمیان در روز قیامت است. معنای تجسم اعمال این است که اعمال نیک دنیایی انسان در قیامت تغییر شکل داده، به ص
-
تحدّی
4003 سرفصلهای قرآنی
«تحدّی» به معنای همآورد طلبیدن، و دعوت نمودن خصم به مبارزه و پیروزی بر دشمن است.
مراد از تحدی قرآن اين است كه قرآن، انسانها را به همآوردى خوانده و از آنان خواسته است، اگر میتوانند سوره
-
تحریف قرآن
3992 سرفصلهای قرآنی
از دیرباز، گفتوگوهای فراوانی میان مفسران، در زمینه «تحریف قرآن» وجود داشته و اکثریت دانشمندان شیعه و اهل سنت، معتقد به عدم تحریف قرآن بوده و هستند. البته تعداد اندکی از پیروان این دو گروه مهم اسل
-
تحف العقول
1599 کتابها
کتاب تحف العقول تألیف حسن بن على بن حسین بن شعبه حُرّانى حلبى معروف به «ابن شعبه حرانی»، از شخصیتهاى برجسته شیعی در قرن چهارم هجرى بوده و به عنوان یکى از ارزشمندترین تألیفات ایشان ارزیابی شده و مو
-
تخلیه روح
1800 اصطلاحات عرفانی
عرفا معتقدند که انسان در پرتو تزکیه نفس دارای این توانایی میشود که بتواند به صورت اختیاری «روح» خود را از بدن مادیاش رها کند که البته این موضوع با «مرگ» متفاوت است و چیزی شبیه «خواب» است. به این
-
تدبیر ، تدبیر منزل
2861 سرفصلهای قرآنی
«تدبیر» یکی از مشتقات ریشه «دَبَرَ» بوده و در لغت به معنای انديشيدن و عاقبتبينى در كارها و امور است، که به تنظیم و اداره کردن و مدیریت، توسعهی معنایی داده شده است. مقصود از اصطلاح «تدبیر منزل» نی
-
ترتیل
1443 سرفصلهای قرآنی
«ترتیل» از ریشه «رَتَل»، به معنای منظم و استوار كردن آمده است. مراد از «ترتیل قرآن» با توجه به معناى لغوى این كلمه، آن است كه همانگونه که قرآن به تدریج و آرام آرام بر قلب پیامبر(ص) نازل شده، با آر
-
تسبیح
13467 سرفصلهای قرآنی
در قرآن کریم بارها خداوند «تسبیح» شده و به افراد باایمان نیز توصیه شده تا به «تسبیح» خداوند بپردازند.
«تسبیح» به معنای منزه و مبرا و پاک و مقدّس دانستن خداوند است، از هرنقص و از هر نیاز و ا
-
تسبیحات اربعه
3678 اصطلاحات فقهی - اصولی
تسبیح به معنای منزه و پاک و مقدّس دانستن خداوند است که ذکرهای متفاوتی برای آن وجود دارد. یکی از این ذکرها «تسبیحات اربعه» بوده و شامل چهار ذکری است که در نمازهای روز
-
تسبیحات فاطمه زهرا(س)
1955 اصطلاحات فقهی - اصولی
ذکرهای متنوعی برای تسبیح خداوند وجود دارد و تسبیحات حضرت فاطمه زهرا(س) از برجستهترین آنهاست که
-
تسلسل، برهان تسلسل
4300 طبقهبندی نشده
«تسلسل» در لغت به معنای روان شدن آب و هر امری است که وجود آن موقوف به وجود دیگری باشد.
تسلسل در اصطلاح فلسفه، یعنی ترتب و ادامۀ سلسلۀ علت و معلول تا بینهایت. به عبارت دیگر
-
تسمع بالمعیدي خیرٌ من أن تراه.
1373 ضرب المثلها
رجوع کنید: «شنیدن کی بود مانند دیدن».
-
تصور و تصدیق
2057 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تصوف
2393 اصطلاحات عرفانی
تصوف شیوه خاصی از سیر و سلوک است که در آن صوفی تلاش میکند تا با زندگی اخلاقمدارانه و زاهدانه و همراه با سختگیری بر نفس حیوانی خود و ترک دنیا و دروننگری و مراقبه، به تعالی روح خود و طی مقامات و
-
تغابن، یوم التغابن
1769 سرفصلهای قرآنی
یکی از نامهای روز قیامت در قرآن کریم، «یوم التغابن» است. در روزى که انسان نتیجه اعمالش را میبیند، «غابن» (برنده) و «مغبون» (بازنده) شناخته میشوند، روزى كه روشن میشود چه كسانى در تجارت خود در
-
تفسیر عیاشی
1476 کتابها
نام کتاب: تفسیر عیاشی مؤلف: محمد بن مسعود بن محمد عیاشی سمرقندی (متوفای 320 ق) موضوع: تفسیر قرآن + روایات
-
تفسیر قرآن ، مفسران و دانش تفسیر
6075 سرفصلهای قرآنی
واژهی «تفسير» در لغت عرب يا از «فسر» گرفته شده که برخی آن را اشتقاق و قلبی از ریشه «سفر» میدانند.
تفسیر با واژههایی مانند «ابانه، تبيين، تقلید ، پیروی
3795 سرفصلهای قرآنی«تقلید» در اصطلاح یعنی پیروی کردن از کسی بدون درخواست دلیل. تقلید از جمله موضوعات نسبی است که به حسب شرایط؛ گاه خوب و گاه بد به حساب میآید. قرآن كریم نیز به روشنی ا
- تقوا (متّقی)
29046 سرفصلهای قرآنی"تقوا" اصطلاحی قرآنی است که از دیدگاه لغتشناسی از ریشه "وقی، یقی، وقايه" استخراج شده است. «تقوی» به معناى قرار دادن خویشتن در پناهگاه است. و در اصطلاح شرع، به معناى خويشتندارى در برابر گناهان اس
- تقیه
2460 سرفصلهای قرآنی«تقیّه» در لغت به معناى پرهیز و جلوگیری از ورود ضرر و زیان است؛ و در اصطلاح، اظهار صلح و آشتى است، هرچند در باطن بر خلاف آن عمل شود.
تقیه یک نوع تاكتیک حساب شده براى حفظ نیروهاى انسانى و هد
- تکبر(کبر، استکبار، خود بزرگبینی، فخرفروشی)
12509 سرفصلهای قرآنیتنها خداست که بزرگتر از آن است که توصیف شود و هر که خود را بزرگ بپندارد، گویا خود را در میدان مبارزه با خدا قرار داده داست. «تکبر» از ریشه «کبر» به معنای خود بزرگبینی، و داشتن روحیه استکبار، یكی ا
- تمثیل
1268 اصطلاحات منطقی«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
- تمسخر ، استهزاء
6835 سرفصلهای قرآنیبیشتر واژهشناسان و مفسران قرآن، استهزا را هممعنای تمسخر و سخریه میدانند. معنای این واژه آن است که کسی را تحقیر کنند و شأن و منزلت او را پایین آورند. و یا یک سخن،
- تناسخ
- تواضع
3155 اصطلاحات اخلاقی«تواضع»؛ یعنی رعایت ادب، فروتنی و افتادگی در برابر مردم و دوری از خودبینی و خودپسندی.
تواضع یکی از صفات و حالات درونی انسان است که در رفتار و کردار او نمود پیدا میکند.
یکی از رفتار
- توبه
14348 سرفصلهای قرآنی«توبه» یكی از موضوعات مهم و اساسی است كه در مكتب اسلام و دیگر ادیان آسمانی بدان توجه شده و درباره آن فراوان سخن رفته است. واژه «توبه» و مشتقات آن در قرآن هم به معنای «رجوع انسان گناهکار»، هم به مع
- توحید
9660 سرفصلهای قرآنیتوحید که از مهمترین اصول ادیان ابراهیمی است، در لغت به معنای یکی دانستن و در اصطلاح اهل کلام، یگانه دانستن و یکتا شمردن خدای متعال است. و در نقطۀ مقابل آن، شرک به خدا قرار دارد که قرآن مجید از آن
- تورات
8482 سرفصلهای قرآنی«تورات» کتاب آسمانی حضرت موسی(ع) و کتاب مقدس یهودیان میباشد که معنایش
- توسل ، وسیله
4346 سرفصلهای قرآنی«توسل» از نظر لغتشناسان عبارت است از: هر چیزی که انسان برای دستیابی به هدف خویش، با میل و رغبت به آن متوسل شود. برخی هم گفتهاند: توسّل عبارت است از: توکل
8836 سرفصلهای قرآنییکی از مفاهیم عام اشاره شده در قرآن کریم که در دانش اخلاق اسلامی به عنوان یکی از فضائل به شمار آمده است، مفهوم «توکل» میباشد که ناظر به صفتی نفسانی و بیانگر رابطها
- تهجد ، نماز شب
4226 سرفصلهای قرآنیواژهی «تهجّد» از ريشهی «هـ، ج، د» از لغات اضداد است كه در هر دو معناى متضاد «خوابیدن در شب» و «شب بيدار بودن» مورد استفاده قرار گرفته اس
- تهمت (بهتان، افترا)
11171 سرفصلهای قرآنی«افتراء» از ماده «فری» در لغت، به معنای دروغ بزرگی است که موجب تعجب شود. همچنین به معنای قذف به زنا نیز آمده است. افتراء در اصلاح به معنای از پیش خود بافتن، به دروغ به کسی چیزی نسبت دادن، و متهم س
- تین ، انجیر
1702 سرفصلهای قرآنی«تین» در لغت به معنای «انجیر»نوعی میوه است. این واژه در قرآن كریم نام نود و پنجمین سوره این کتاب مقدس نیز قرار گرفته است که در آن سوره، خد
- تقوا (متّقی)
پرسش های اتفاقی
-
شرح این سخن امام علی(ع) چیست که با توجه به محدود بودن گنجایش عقل، نباید مغز خود را درگیر امور غیرضروری کنیم؟!
16480 حدیث 1398/09/16اگرچه عقل انسان از پتانسیل و ظرفیت بسیار بالایی در ضبط، تجزیه و تحلیل انبوه اطلاعات برخوردار است، اما به هر حال و در عملکرد واقعی خود، توانایی پردازش دقیق و همزمان حد معینی از اطلاعات را دارد و انباشت اطلاعات گوناگون و نامرتبط گاه میتواند در تحلیل ...
-
منظور از «بالذات» و «بالعرض» چیست؟
21021 تعریف شناسی 1393/11/23منظور از «بالذات» این است که چیزی خودش حقیقتاً صفتی را دارا باشد. اما «بالعرض» بدین معنا است که مثلاً (الف) خودش حقیقتاً متصف به صفتی نباشد، بلکه در اثر ارتباط و اتحاد با (ب) که به این صفت متصف است، این صفت را برای (الف) نیز در ...
-
حکم دست دادن با زنان غیر مسلمان چیست؟
38583 Laws and Jurisprudence 1386/05/07بدیهی است که آن چه در دین اسلام حائز اهمیت است خشنودی و رضای خداوند است نه غیر او. فرهنگ غیر مسلمانها یا تلقی آنها نسبت به اسلام و مسلمانان، نمی تواند عذر قانع کننده ای برای صرف نظر کردن از احکام الهی و سرپیچی از اطاعت خداوند گردد. مسلما برخورد با نامحرم ...
-
چه ارتباطی بین توحید و احسان به همسایه وجود دارد و چرا به جای عدالت، به احسان به والدین سفارش شده و فرق «احسان ب...» و «احسان الی...» چیست؟
10463 تفسیر 1392/08/30خداوند در قرآن پس از دستور به عبادت خود و امر به توحید در عبادت، سفارش میکند که به نسبت به والدین، احسان و نیکی شود. سپس این سفارش را نسبت به افراد دیگری که با انسان رابطه دارند؛ مانند خویشاوندان و بینوایان و همسایگان دور و نزدیک ...
-
آیا دعایی وجود دارد که با خواندن و یا نصب آن بر سر منزل، تنها افراد مورد علاقه انسان - به عنوان نمونه، تنها محبان اهلبیت(ع) - به آن خانه رفت و آمد کنند؟
2855 محبت و دوستی 1399/12/05برای تمام اموری که خلاف شرع نیستند، از جمله رفت و آمد افراد مورد علاقه به منزل، میتوان دست به دعا برداشت و این دعا میتواند از سوی خود فرد انشاء شود و به هر زبانی باشد؛ اما لزوماً برای هر موضوعی دعای مأثور وجود ندارد، و ...
-
واجب اصلی و تبعی چیست؟ و حضرت آیت الله سید مصطفی خمینی(ره) درباره واجب «اصلی» و «تبعی» چه دیدگاهی دارند؟
14467 General Terms 1392/11/16واجب اصلى یا واجب نفسى؛ واجبى است که مصلحت موجود در آن موجب صدور حکم وجوب از ناحیه شارع گردیده است. به عبارت دیگر؛ هرگاه مولا چیزى را مستقلاً متعلّق حکم وجوب قرار دهد، آنرا «واجب اصلى» یا «واجب نفسى» گویند.[1] واجب تبعی؛ به ...
-
منظور از اتحاد عاقل و معقول چیست؟ نقش آن در پیشرفت زندگی انسان چگونه است؟
22385 معرفت شناسی 1393/11/16در بحث «وجود ذهنى» از مطلبى که آن نیز مربوط به تحقیق در اطراف علم و ادراک است بحث میشود و آن مسئله معروف و کهنی است به نام «اتّحاد عاقِلْ و مَعْقول». این مسئله، مورد اختلاف و بیان دیدگاههای متفاوت فلاسفه قرار گرفته است. بخش ...
-
مبادی یک علم چه تفاوتی با مبانی آن دارد؟
9775 کلیات 1399/06/03«مبادی» و «مبانی» از نظر لغت، معنای نزدیک بههم و نسبتاً مترادف دارند. «مبادی»، جمع «مبدأ» به معنای آغاز، محل آغاز، اصل، مقدمه، اساس و مدخل است.[1]«مبنا»، از ریشهی "بنی"، به معنای پایه و هر چه که بر آن و با تکیه بر آن ...
-
معنای کلمه «فرائص» چیست و چه تفاوتی با قلب و فؤاد دارد؟
5270 لغت شناسی 1397/10/19در بخشی از یکی از زیارات پیامبر خدا(ص) و در توصیف روز قیامت چنین آمده است: «وَ تُرْعَدُ فِیهِ الْفَرَائِص...»؛[1] به کرم تو پناه میبرم از اینکه مرا در جایگاه ذلت و خواری قرار دهی؛ در آن روزی که حجابها و ...
-
آیا جارو کردن منزل در شب اشکال دارد؟!
100446 حدیث 1393/10/091. با جستوجویی که در منابع حدیثی داشتیم، روایاتی که برای نظافت و جارو کردن منزل وارد شده، مطلق است و اختصاصی به روز نداشته و از نظافت در شب نهی نشده است. الف. امام علی(ع) در ضمن حدیثی فرمود: آیا شما را از آنچه موجب ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
883943 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
752519 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
730208 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
642928 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
642338 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
638706 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
576437 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
576221 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
558584 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
558537 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...