Ətraflı axtarış
Baxanların
7124
İnternetə qoyma tarixi: 2010/03/10
Sualın xülasəsi
Sizin bu hədis barəsində “ Əgər mələklər arasında ixtilaf olarsa, Cəbrail həzrət Əliyə (ə) nazil olub O həzrəti mələklərin ixtilafını həll etmək üçün göy aləminə aparacaqdır ” nəzəriniz nədir?
Sual
Şiyə rəvayətlərində gəlmişdir: “ Əgər mələklər arasında ixtilaf olarsa, Cəbrail həzrət Əliyə (ə) nazil olub O həzrəti mələklərin ixtilafını həll etmək üçün göy aləminə aparacaqdır ” (Əl- İxtisas, səh 213, Şeyx Mofid ) bu hədis barəsində sizin nəzəriniz nədir? Bu hədis səhihdirmi?
Qısa cavab

Din təlimlərinə istinadən, inanırıq Mələklər öz vəzifələri qarşısında heç bir zaman etiraz etməmişdirlər.

Allah Taala Mələkləri vəsf etdikdə buyurur: Heç bir zaman Allahın əmrindən boyun qaçırmayırlar və onlara olunan əmrləri (olduğu kimi ) icra edirlər; yəni mələklər Allahın əmr və göstərişlərini qəbul edib həyata keçirirlər. Məlum olur ki, buna əsasən Mələklər arasında heç bir ixtilaf olmamalıdır.

Odur ki, Mələklər arasında sual- cavab olur nəinıi ixtilaf və muxalifətçilik.

Lakin sualda açıqlanan rəvayət, sənəd və dəlalət cəhətindən bəzi nöqsanlarla qarşılaşır; çünkü bizim rical kitablarımızda bir sıra bu cür ravilər (Əhməd ibn Əbdullah, Əbdullah ibn Məhəmməd Əbəsi, Həmmad ibn Sələmə, Əəməş və Ziyad ibn Vəhəb ) qəbul olunmamışdırlar. Bu rəvayət də heç bir etibarlı hədis kitablarında gəlməmişdir, bəlkə yalnız Şeyx Mofidin İxtisas və Əllamə Məclisinin Biharul- Ənvar kitabında bu hədisi müşahidə edirik. Bundan əlavə “təşacor ” (ixtilaf ) kəlməsi ( hədisdə Mələklər barəsində işlədilmişdir ) cox yerlərdə ixtilaf və etiraz mənasında işlədilmişdir. Amma qeyd etdik ki, Mələklər barəsində bu məsələ düzgün deyildir.

Nəticə alırıq ki, hədis və rical elmlərinə əssən bu hədisin etibarlı olmasına hökm vermək olmaz.

Ətreaflı cavab

Sual iki hissədə açıqlanmışdır; bunun üçün də sualı dəqiq açıqlayıb- cavablandırmaq üçün bir çox hissələrə bölürük:

  1.  Mələklərin məsum olmasını nəzərə alaraq, nəfsi istəklərdən uzaqdırlar; belə olduqda onların arasında ixtilafın olması ehtimalı vardırmı?

Din təlimlərinə əsasən, inanırıq ki, Mələklərin ixtiyarına qoyulan heç bir işdən boyun qaçırmamışdırlar. Allah- Taala Mələkləri vəsf etdikdə buyurur: Heç bir zaman Allahın əmrindən boyun qaçırmayırlar və onlara olunan əmrləri (olduğu kimi ) icra edirlər![1]; yəni Mələklər Allahın əmr və göstərişlərini qəbul edib ona nisbət payidardırlar.[2]

Əlbətdə diqqət etmək lazımdır ki, Mələklərin itaət və yaxud tüğyan etmələri, şəriət deyil bəlkə əməli vəzifələridir. Təkvini itaət həmişə vardır, başqa cür desək onla bir cür yaradılmışdırlar ki, İlahi əmrləri eşitdikləri anda icra edirlər.[3] Mələklərin məsum olması barəsində əlavə məlumat əldə etmək üçün sual 1740 (sayt 2139) (Mələklərin isməti), muraciət edin. Əlbətdə Mələklərin təklifləri (ixtiyarlarına qoyulan iş ) biz insanların təklifləri kimi deyildir. Onlar bir növ nurlu və pak xususiyyətlərə malikdirlər ki, Allahın iradəsindən başqa heç bir iradə etmirlər və heç bir işi həyata keçirmirlər yalnız Allahın əmri çərçivəsində; o cür ki, Allah- Taala buyurur:

«بَلْ عِبادٌ مُكْرَمُونَ لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ»[4]

Bunun üçün də Mələklər aləmində cəza və əzab yoxdur, əsl mənada mələklər təkvini olaraq öz vəzifələrinə əməl edirlər. Nəinki şəri vəzifələri olaraq onlara əməl edirlər və təkvini vəzifələrində olan fərq isə onların aralarknda olan məqamlarına bağlıdır.[5] Buna əsasən də yenə məlum olur ki, mələklər arasında heç bir ixtilaf olmamalıdır.

  1.  Mələklər arasında nəzər və səliqə cəhətindən ixtilaf vardırmı?

Yuxarıda qeyd olunanlara əsasən həqiqətən mələklər arasında ixtilaf və anlaşılmamazlığ yoxdur; mümkündür ki, qəbul etsək onların arasında nəzəriyyə və səliqə cəhətindən ixtilaf olsun.

Allah- Taala Quranda peyğəmbərin (s) tərəfindən buyurur: Mən (peyğəmbər ) qeyb aləmindən (mələklər aləmindən ) o vaxt ki, (həzrət Adəmin (ə) yaranması barəsində ) ixtilaf (sual- cavab ) edirlər xəbərim yoxdur.[6]

Məlum olur ki, ayədə nəzərdə tutulan ixtilaf mənası hədisdərdə[7] də nəzərdə tutulmuşdur ki, mələklərin öz aralarında olan sual- cavab və mübahisədir nəinki ixtilaf,[8] bu da bizim iddiamızı təyid edir.[9]

  1. Mələklərin ruh, insanların isə cism (və ruh ) olmasını nəzərə alaraq, bu sözlər necə həyata keçəcəkdir?

Quran və dini təlimlərinə əsasən, baxmayaraq ki, mələklər ruhdurlar lakin Allahın izniylə bu qüdrətə malikdirlər ki, müxtəlif şəkillərdə hətta insan şəklində olsunlar.

Numunə olaraq:

  1. .Əhli- Sünnət və Şiyənin bir çox təfsir və rəvayətlərinə əsasən Cəbrayıl Dəhiyyeyi Kəlbi- nin şəklində peyğəmbərin xidmıtində hazır olurdu.[10]
  2.  O mələklər ki, imtahan üçün həzrət İbrahimə (ə) nazil olurdu, iki nəfər insan şəklində idilər və iki nəfər ixtilaflı insan kimi hazır olub O həzrətdən onlar barəsində qəzavət etməsni istədilər.[11]
  3. İbrahim və Lut peyğəmbərə nazil olan mələklər, qonaq şəklində nazil olmuşdular.[12]
  4.  “Harut” və “Marut” iki mələk idilər ki, sehri və onu batil etməyin yollarını insanlara öyrətmək üçün nazil olmuşdular.[13]

Bunun ücün də qeyd olunanlara əsasən heç bir ixtilaf nəzərdə tutulmur ki, insanlar o ixtilafı həll etsin. Ocür ki, ilk yaradılışda onlara (mələklərə ) bütün varlıqların adlarını (sirlərini ) onlara xəbər vermişdi![14]

Diğər kamil bir insanın hakim şəklində onlara tərəf gedib onları öyrədib rəhbərliketsin.

Lakin bütün bunlar məsələnin bir hissəsini təşkil edir, amma bu cür hadisə baş vermişdir ya xeyir bunun ücün hec bir dəlil yoxdur.

Hədisin sənəd və dil baxımından təhqiqi:

Əhməd ibni Abdüllah ibni Məhəmməd əbəsi, Həmmad ibni Sələmədən o da Əəməşdən o isə Ziyad ibni Vəhəbdən xəbər verir ki, Abdüllah ibni məsud dedi: Həzrət Fatimənin xidmətinə yetişib soruşdum Əli (ə) hardadır? Buyurdu: Cəbrail onu göy aləminə apardı. Soruşdum nə ücün? buyurdu: Bir necə mələk arasında məsələ üstündə ixtilaf yaranmışdır və Allahdan istədilər onlara adam tayfasından bir hakim o göndərsin, Allah – Taala buyurdu: Özünüz tərif edin. Onlar Əli ibni Əbi talibi secdilər.[15] Bu hədisdə sənəd və dəlalət cəhətindən nöqsanla qarşılaşır. Dəlalət baxımından

Hədisdə mələklər barəsində istifadə edilən təşacür gəlməsi cox yerlərdə döyüş və ixtilaf mənasında istifadə olunmuşdur.[16] Bundan əlavə bəyan etdik ki,mələklər barəsində bu məsələ düzgün deyildir. Odur ki, hədis bu iddiayə dəlalət etmir bəlkə şübhəylə qarşılaşır. Amma rəvayət sənəd cəhtindən

Birinci: Bizm rical kitablarımızda , qeyid olunmuş rəvayətin silsilə sənədi nəinki qeyid olunmamişdır bəlkə bu ravilərin bir coxunun təyid olunmamışdır. [17]

İkinci: Bu hədis şiyənin hec bir mötəbər kitablarında, o cümlədən (ərbəə) şiyənin ən etibarlı kitablarında belə gəlməmişdir. Bu hədis yalnız Şeyx Mofidin İxtisas və Əllamə məclisinin Biharul- Ənvar kitablarında gəlmişdir Əllamə məclisi də bu hədisi İxtisas kitabından nəql etmişdir. Bəs nəticə alirıq ki, rical və hədis elimlərinə əsasən bu rəvayətin düzgün olmaslna höküm vermək olmaz.

 


[1] - Təhrim, 6.

[2] - Fəxruddin Razi, Əbu Əbdullah Məhəmməd ibni Ömər, Məfatihul- ğeyib, cild 3, səh 573. Daru ehyaul Turas Əl- ərəbi nəşriyyatı, ücüncü cap, 14 20.

[3] - Məkarim Şirazi, Nasir, Numunə təfsiri, cild 24, səh 288.

[4] - Ənbiya, 27.

[5] - Təba təbayi, Məhəmməd Hüseyin, Əlmizanın tərcüməsi, Musəvi Həmadani, Seyyid Məhəmməd Baqir,

cild 19 , səh 561 və 562. Dəftəre intişarate islami camee mudərrisin hövzeye elmiyyeye Qum nəşriyyatı, Qum, beşinci çap, 1374, şəmsi.

[6] - Sad surəsi, 69

[7] - Məclisi, Məhəmməd Baqir, Biharul- Ənvar, cild 18, cəh 375, Əl- Vəfa muəssisəsi, Beyrut lobnan, 1404, qəməri. Peyğəmbər (s ) , o həzrətin səhabələrindən birindən soruşdu: Bilirsən göy aləmində Mələklər nədən bəhs edirlər?! Dedi xeyir, buyurdu: Onlar kəffarələr” (o işlər ki, günahları əvəz edir) “dərəcələr “ (o işlər ki, insanın məqam və dərəcəsini yüksəldir) bəhs etdilər: amma qışın soyuqunda cox suyla dəstamaz alıb, camaat namazına qədəm götürüb namazdan sonra namazı gözləmək kəffarələrdir. Məqamvə dərəcələrisə coxlu salam və fəqirlərə yemək vermək, insanlar yuxuda olduğu zaman gecələr namaz qılmaqdı.

[8] - Məkarimi Şirazi, Nasir,Numunə təfsiri, cild 19. Səh 333.

[9] - Əlbətdə bir coxlarının nəzəri budur ki,söhbət mələklərin arasında deyil bəlkə mələklərlə Allah arasında ölmüşdür. Əlavə məlumat əldə etmək ücün bu mövzuda olan ayələrin təfsirlərinə müraciət edin.

[10] - Kuleyini, Məhəmməd ibni Yəqub, Kafi,cild 2, səh 587. Darul- kitab Əl- islamiyyə Tehran, 1365 şəmsi.Səhih Muslim nömrə (2451 ) htt:// www. Al- islam. Com, məktəbeye- şamilə sayt; İbni Kəsir Əl- Qərəşi Əl- Dəməşqi, Əl- Quranil- Əzim təfsiri, Daru- Təyyibə lil nəşri vəl- tozih nəşriyyatı, ikinci çap, 1420 qəməri, 1999 miladi.

[11] - Sad surəsi, 24.

[12] - Hud, 62- 83

[13] - Bəqərə 102.

[14] - Bəqərə 33. Buyurur: Ey Adəm! Onlara (mələklərə ) varlıqların adlarını (sirlərini ) agah et.

[15] - Şeyx Mofid, Əl- İxtisas, səh 213, Beynəlxalq Şeyx Mofid nəşriyyatı, Qum 1413 qəməri.

[16] - Tureyhi, Məcmıul- Bəyan, cild 3, səh 343. Ketabfuruşiye Murtəzəvi nəşriyyatı, Tehran, üçüncü çap, 1375 şəmsi.

[17] - Rical kitablarında “Əhməd ibni Abdullah, Abdullah ibni Məhəmməd Əbəsi, Həmmad ibni Sələmə, Əəməş, və Ziyad ibni Vəhəb” adlarına müraciət edin.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    162716 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    154269 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    117519 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    109427 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    97819 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    91058 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    53206 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    44589 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    43547 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    42647 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...