جستجوی پیشرفته
بازدید
22347
آخرین بروزرسانی: 1392/12/28
خلاصه پرسش
دیّان از صفات جمالیه خداوند متعال است، یا صفات جلالیه؟
پرسش
با سلام و تشکر از لطف شما؛ دیّان از صفات جمالیه خداوند متعال است، یا صفات جلالیه؟
پاسخ اجمالی
کلمه «دیّان» از ریشه «دین» به معنای جزا و کیفر دادن آمده است. بنابر این معنای کلمه دیان جزا و کیفر دهنده است.[1] البته گاهی در معنای ملازم با معنای کیفر دهنده؛ مانند قاهر[2] یا سیاستمدار[3] نیز به کار می‌رود.
در هر صورت به نظر می‌رسد دیّان از صفات فعل است؛ زیرا از رابطه بین خداوند و مخلوق انتزاع می‌شود؛ لذا نه صفت جلال است و نه صفت جمال؛ زیرا جلال و جمال از صفات ذات هستند.
 توضیح این‌که صفاتى که به خداى متعال نسبت داده مى‏ شود یا مفاهیمى است که از ذات الهى با توجه به نوعى از کمال وجودى انتزاع مى‏شود؛ مانند علم، قدرت، حیات. و یا مفاهیمى است که عقل از مقایسه بین ذات الهى و مخلوقاتش با توجه به نوعى رابطه وجودى انتزاع مى‏کند؛ مانند خالقیت و ربوبیت. دسته اول را صفات ذاتیه و دسته دوم را صفات فعلیه مى‏نامند.[4]
اما مقصود از صفات جمال، صفاتى است که از کمالات موجود در مرحله ذات حکایت مى‌کنند و مقصود از صفات جلال، صفاتى است که از تنزیه ذات از نقایص خبر می‌دهند. در حقیقت صفات جمال، نشانه کمال و زیبایى است، و صفات جلال نشانه برتر بودن خدا از اتصاف به کاستى. صفات جمال؛ مانند علم، قدرت، حیات و ... و صفات سلبى یا جلال؛ مانند پیراستگى از جسم، جوهر، عرض و ... .[5]
البته ممکن است صفات فعل را به صفات ذات بر گشت داد؛ به این معنا که صفت فعل را به لحاظ وجود مبدأ آن در ذات خداوند نگریست،[6] در این صورت می‌توان گفت دیّان از صفات جمال است.
 

[1]. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، محقق، مصحح، عطار، احمد عبد الغفور، ج 5، ص 118، بیروت، دار العلم للملایین،  چاپ اول، 1410ق.
[2]. زمخشری، محمود بن عمر، الفائق فی غریب الحدیث، محقق، مصحح، شمس الدین، ابراهیم،‏ ج 1، ص 390، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1417ق. «الدَّیَّان: فَعَّال، من دان الناسَ إذا قَهرَهم على الطاعة. یقال: دِنْتُهُمْ فَدَانُوا، أیْ قهرتهم فأطاعوا».
[3]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 13، ص 170، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق. «الدَّیَّان: السائس».
[4]. اقتباس از پاسخ 2229(چگونگی ارتباط صفات فعل با حوادث زمانی).
[5]. اقتباس از پاسخ 10379(صفات جلال و جمال).
[6]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، نهایة الحکمة، ص 287- 288، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ پنجم، 1404ق.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها