اولاً: طبق آنچه در سیره‌ی حضرت على(ع) آمده، ایشان هیچ‌گاه فقیر و تنگ‌دست نبود، بلکه همواره با تلاش و زحمت، اموال فراوانی به دست می‌آورد، ولی آنها را در راه خدا انفاق می‌کرد، و چیزی برای خود باقی نمی‌گذاشت. داستان‌های متعدد به دوش کشیدن نان خرما و بر در خانه‌ی بینوایان بردن ایشان مشهورتر از آن است که ما بخواهیم گوشه‌ای از آن‌را نقل کنیم. همچنین ایشان بخش مهمی از اموال و دارایی خود را صرف آزاد کردن بردگان می‌نمودند تا آن‌جا که می‌نویسند هزار برده را از دست‌رنج خود آزاد نمود. به علاوه سهم او از غنائم جنگی نیز قابل ملاحظه بود. بنابراین، اندوخته‌ی مختصری که زکات به آن تعلق می‌گیرد و یا نخلستان کوچکی که واجب باشد زکات آن‌را بپردازد چیز مهمی نبود که علی(ع) آن‌‌را نداشته باشد.[1]

پس اگر در جایی صحبت از فقر ایشان شده، به دلیل انفاق بیش از حد آن بزرگوار است. آنچه در آیه‌ی شریفه در باره‌ی زکات دادن ایشان آمده است، یکی از این موارد است و بیانگر آن است که حتی در حال رکوع نیز ایشان از دست‌گیری فقرا چشم‌پوشی نمی‌کرد.

ثانیا: در قرآن مجید در موارد زیادی به صدقات مستحبی هم زکات گفته شده است. مثلا در بسیارى از سوره‌‏هاى مکى کلمه‌ی "زکات" آمده است که منظور از آن همان زکات مستحبّی است؛[2] زیرا وجوب زکات بعد از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، تشریع شد.[3]

علامه طباطبائی در المیزان فی تفسیر القرآن می‌نویسد:

اگر می‌بینید امروز وقتى زکات گفته می‌‏شود ذهن منصرف به زکات واجب شده و صدقه به ذهن نمی‌‏آید، نه از این جهت است که بر حسب لغت عرب صدقه زکات نباشد، بلکه از این جهت است که در مدت هزار و چند سال گذشته از عمر اسلام، متشرعه و مسلمانان زکات را در واجب به کار برده‌‏اند، و گرنه در صدر اسلام زکات به همان معناى لغوى خود بود و معناى لغوى زکات اعم است از معناى مصطلح آن، و صدقه را هم شامل می‌‏شود. در حقیقت زکات در لغت بویژه اگر در مقابل نماز قرار گیرد، به معناى انفاق مال در راه خدا و مرادف آن است، کما این‌که همین مطلب از آیاتى که احوال انبیاى گذشته را حکایت می‌‏کنند به خوبى استفاده می‌‏شود...».[4]

آیه‌ی 55 سوره‌ی مائده که به نقل اکثر مفسران[5] در مورد انفاق حضرت علی(ع) است که در حال رکوع اتفاق افتاد و انگشترشان را به فقیر داد، نیز ممکن است از همین قبیل باشد.

لذا بر فرض این‌که زکات واجب به حضرت علی(ع) تعلق نمی‌گرفت، انفاق انگشتری می‌تواند صدقه به فقیر و یکی از انفاق‌های مستحبی ایشان باشد.

[1]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 4، ص 429، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم، 1371ش.

[2]. نمل، 3؛ روم، 39؛ لقمان، 4، فصلت، 7، و غیر اینها.

[3]. تفسیر نمونه، ج ‏4، ص 430.

[4]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 9 – 10، لبنان، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏‏، چاپ دوم‏، 1390ق.

.[5] تفسیر نمونه، ج 4، ص 424.