جستجوی پیشرفته
بازدید
17345
آخرین بروزرسانی: 1391/11/23
خلاصه پرسش
معنای سهو و نسیان در احکام شرعی چیست؟
پرسش
لطفاً در مورد سهو و نسیان توضیح دهید.
پاسخ اجمالی
سهو؛ در لغت به معانی غفلت کردن، توجه نداشتن قلب به چیزی،[1] و اشتباه،[2] آمده است. برخی از اهل لغت، سهو را به فراموشی معنا کرده و با نسیان یکی دانسته‌اند[3] و برخی نیز میان سهو و نسیان تفاوت‌هایی قائل شده‌اند.[4]
در هر حال در مباحث فقهی، وقتی از سهو سخن گفته می‌شود؛ نسیان را هم دربر می‏گیرد؛ یعنی مکلّف کاری را از روی غفلت یا فراموشی انجام داده و یا ترک می‌کند.[5] لذا از جهت حکم شرعی، سهو و نسیان یکسان هستند.[6] چه آن‌که کاربرد سهو، معمولاً در برابر عمد است؛[7] یعنی جایی که فرد با توجه و تذکّر، عملی را انجام می‌دهد یا ترک می‌کند؛ بر خلاف سهو که منشأ فعل یا ترک عمل، غفلت یا فراموشی است.
همچنین سهو، نسیان و غفلت از اسباب خطا به شمار می‌روند. از احکام خطا در مواردی؛ مانند اجتهاد و تقلید، طهارت، صلات، صوم، حج، صید و ذباحه، قضاء، شهادات و دیات سخن گفته‌اند.[8]
 

[1]. فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، محقق و مصحح: مخزومى، مهدى، سامرائى، ابراهیم، ج 4، ص 71، نشر هجرت، قم، چاپ دوم، 1410ق.
[2]. عمید، حسن، فرهنگ فارسی، ص 676، انتشارات راه رشد، تهران، چاپ اول، 1389ش.
[3]. حمیرى، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، محقق و مصحح: عمرى، حسین بن عبد الله، اریانى، مطهر بن على، محمد عبد الله، یوسف، ج 5، ص 3247، دار الفکر المعاصر، بیروت، چاپ اول، 1420ق؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق و مصحح: فارس (صاحب الجوائب)، احمد، ج 14، ص 406، ‌دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.
[4]. ر.ک: مرتضى زبیدى، محمد بن محمد، تاج العروس، محقق و مصحح: شیرى، على، ج 19، ص 555، دار الفکر،‏ بیروت، چاپ اول، 1414ق؛ و ر.ک: مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 12، ص 114 – 116، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1360ش.
[5]. عبد الرحمان، محمود، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، ج 2، ص 247، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا.
[6]. ر.ک: محقق سبزوارى، محمد باقر، ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد، ج 2، ص 367، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1247ق؛ علوی عاملى، میر سید احمد، مناهج الأخیار فی شرح الاستبصار، ج 1، ص 485، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ اول، بی‌تا. 
[7]. مناهج الأخیار فی شرح الاستبصار، ج 1، ص 485.
[8]. جمعى از پژوهشگران زیر نظر هاشمی شاهرودى، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ج 3، ص 467، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، قم، چاپ اول، 1426ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها