جستجوی پیشرفته
بازدید
97704
آخرین بروزرسانی: 1389/05/08
خلاصه پرسش
آیا شعرای ایرانی مثل سعدی، حافظ، عطار، فردوسی و ... سنّی مذهب بوده اند؟
پرسش
سلام! آیا شعرای معروف ایرانی؛ مثل سعدی، حافظ، عطار، فردوسی و ... سنّی مذهب بوده اند؟
به عنوان نمونه بعضی از اشعار:
فضیلت خلفا: http://ganjoor.net/saadi/boostan/niyayesh/sh2/
فضیلت ابوبکر:http://ganjoor.net/attar/khosroname/sh3/
فضیلت عمر: http://ganjoor.net/attar/manteghotteyr/kholafa/sh2/
فضیلت عثمان:http://ganjoor.net/attar/manteghotteyr/kholafa/sh3/
پاسخ اجمالی

این شاعران در زمانی به فعالیت فرهنگی می پرداختند که مجال چندانی برای ظهور و بروز اعتقادات قلبی آنان وجود نداشت و آنان ناچار بودند که برای اشاعه تفکرات خویش، تا حدی همگام با عقاید پذیرفته شده در جامعه آن روز حرکت کنند. بر این اساس، در میان اشعارشان می توان رگه هایی از اعتقاد حاکم (اهل سنت) را یافت، با این توضیح که اعتقادات شیعی را نیز در لابلای سروده های این شاعران می توان مشاهده کرد.

به هرحال، بخش وسیعی از این اشعار، مورد پذیرش همگان بوده و این شاعران چه شیعه باشند و جه سنی، نباید  از کنار آثار فرهنگ سازشان ، بی تفاوت عبور کرد.

پاسخ تفصیلی

با توجه به وضعیت حاکم بر جامعه اسلامی در قرونی که این شاعران در آن می زیستند، نمی توان از آنان انتظار داشت که عقیده قلبی خود را به تشیع، صراحتاً ابراز داشته و رسماً با تفکر حاکم در آن زمان درگیر شوند.

بر این اساس، هر اندیشمند، شاعر و ... تنها زمانی می توانست آزادانه به نشر افکار و آثار خود بپردازد که به نوعی خود را موافق با اندیشه رایج در جامعه معرفی کند و در غیر این صورت، فعالیت های فرهنگی او دچار چالش شده و یا متوقف می گشت.

به همین دلیل و با توجه به حساسیت بیش از اندازه ای که نسبت به دیگر مذاهب و به ویژه، شیعیان وجود داشت، مشاهده اشعاری که در ظاهر، مخالف تفکرات شیعی بوده، به تنهایی نمی تواند دلیلی بر سنی بودن سراینده آنها ارزیابی شود.

از طرفی، موضوع انتخاب شده در بسیاری از این اشعار، موضوعاتی هستند که چون مدح سخاوت و ذم بخل، مورد پذیرش تمام فرقه های اسلامی بوده و به دنبال آن، قابل استفاده برای همگان خواهد بود و اثبات شیعه یا سنی بودن شاعر، آسیبی به مفاهیم ارزشمندی که از راه شعر به مخاطب منتقل می شوند، نخواهد رساند.

با این وجود و نظر به اینکه شما اشعاری را برای اثبات سنی بودن برخی شاعران ارائه فرمودید، باید گفت که می توان از اشعار همین شاعران در محدوده همان آدرس های موجود در پرسشتان، مستنداتی در مورد تمایل آنان به مکتب اهل بیت(ع) مشاهده کرد که به برخی از این موارد اشاره می کنیم:

سعدی در بوستان، بعد از آنکه با اشعاری به مدح خلفای چهارگانه پرداخته و می گوید:

نخستین ابوبکر پیر مرید * عمر، پنجه بر پیچ دیو مرید

خردمند عثمان شب زنده‌دار * چهارم علی، شاه دلدل سوار

در همان قسمت، دعایی را به جانب پروردگار عرضه می دارد:

خدایا به حق بنی فاطمه * که بر قول ایمان کنم خاتمه

اگر دعوتم رد کنی ور قبول * من و دست و دامان آل رسول

"قول ایمان" چیست که خاتمه سخن سعدی قرار گرفته؟!

چرا او به بنی فاطمه سوگند یاد کرده و به دامان آل رسول پناه برده است؟!

و ...

عطار در منطق الطیر خود بعد از آنکه سه مثنوی در مدح خلفای سه گانه سروده، در مثنوی چهارم با این بیان به توصیف مولا علی (ع) می پردازد:

خواجهٔ حق پیشوای راستین * کوه حلم و باب علم و قطب دین

مرتضای مجتبا، جفت بتول * خواجهٔ معصوم، داماد رسول

مقتدا بی‌شک به استحقاق اوست * مفتی مطلق علی الاطلاق اوست

هم ز اقضیکم علی جان آگه است * هم علی ممسوس فی ذات الله است

در این عبارات، بیشتر دقت فرمایید:

"پیشوای راستین"، "قطب دین"، "خواجهٔ معصوم"، "اقضاکم علی" و سپس به این پرسش، پاسخ دهید که مراد عطار از اینکه مطرح سازد که فردی که استحقاق مقتدا شدن و مفتی مطلق بودن را دارد، علی(ع) است، چه باوری را در اذهان متبادر می سازد؟!

همو در خسرونامه خویش، بعد از آنکه ضمن اشعاری به مدح و ثنای خلفای سه گانه می پردازد، هنگامی که به امام علی(ع) می رسد، چینین می سراید:

امام مطلق ارباب بینش * بدانش آفتاب آفرینش

چو اصل اهل بیت افتاد حیدر * بلی بایست شهر علم رادر

چو شهر علم دین پیغمبر آمد * اگر بابیست آن را حیدر آمد

آیا مصرع "امام مطلق ارباب بینش" به تنهایی کافی نیست تا معتقد شویم که او بصیرت و بینش را تنها در پیروی از علی(ع) می پندارد؟!

عطار به این نیز بسنده نکرده و در ادامه، ضمن مدح و ثنای حسنین(ع)، جلوه هایی دیگر از تفکر شیعی را عرضه می دارد. اشعار او در مورد امام حسن(ع) این است:

لبش قایم مقام حوض کوثر * که بودی چشمهٔ نوش پیمبر

چنان نوشی بزهر آلوده کردند * جگر پر خون دلش پالوده کردند

ز زهرش چون جگر شد پاره پاره * ز غصّه گشت خونین سنگ خاره

دل خصمش نشد از خون جگر رنگ * ولی از درد او خون شد دل سنگ

تنها یک پرسش، در مورد این ابیات کافی است. خصم امام حسن (ع) کیست که قلب او از سنگ، سخت تر است؟ آیا همانی نیست که اهل سنت او را خال المؤمنین قلمداد کرده و راه انتقاد بر او را می بندند؟

عقیده عطار در مورد امام حسین(ع)، اینگونه جلوه گر می شود:

امامی کافتاب خافقینست * امام از ماه تا ماهی حسینست

چو خورشیدی جهان را خسرو آمد * که نه معصوم پاکش پس رو آمد

چو آن خورشید اصل خاندانست * بمهرش نه فلک از پی روانست

آیا این اشاره ای به تفکر شیعه دوازده امامی نیست و آیا اهل سنت، معتقد به عصمت دوازده امام می باشند؟!

و ....

از میان اشعار حافظ و فردوسی نیز می توان به تمایلات شیعی آن دو پی برد. این شعر حافظ:

حافظ اگر قدم زنی در ره خاندان بصدق * بدرقه رهت شود همت شحنه نجف

و این شعر فردوسی:

منم بنده­ی اهل بیت نبی * ستاینده خاک پای وصی

نمونه ای از این اشعار هستند.

با این وجود، تأکید می کنیم که بحث و جدل در مورد شیعه و یا سنی بودن این فرهنگ سازان ایرانی، مانع از آن خواهد شد که حتی اشعار پذیرفته شده توسط هر دو گروه، مورد استفاده همگان قرار گیرد.

در این زمینه، می توانید پرسش   6419 (سایت: 6640) که در ارتباط با اعتقادات مولوی مطرح شده را نیز مطالعه فرمایید.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود