در مورد نوشیدن آب زیاد دو دسته از روایات وجود دارد:
الف) در تعدادی از آنها نوشیدن آب زیاد مورد نکوهش قرار گرفته است.
امام صادق(ع) در این زمینه فرمود: «خواب بسیار، ناشی از آشامیدن آب زیاد است که آن نیز ناشی از پرخوری است. این دو امر سبب سنگینی نفس میشود و دل را تیره و سخت میکند و از خشوع و تفکر باز میدارد».
[1] «از نوشیدن آب زیاد پرهیز کنید که ریشه همه بیماریها است».
[2] «اگر مردم کمتر آب بنوشند، بدنشان مقاوم میشود. پیامبر(ص) اگر غذاى چرب میل میفرمود: کم آب مىآشامید. پرسیدند یا رسول اللَّه(ص) کم آب مىخورید؟ فرمود براى هضم غذا بهتر است».
[3]
ب) در مقابل روایاتی وجود دارد که نوشیدن زیاد آب را سفارش میکند:
امام کاظم(ع): «من از خوردن آب بسیار لذت میبرم».
[4]
امام رضا(ع): «خوردن آب زیاد بعد از صرف غذا مانعى ندارد...».
[5]
جمع بین روایات
در جمعبندی بین روایات باید گفت:
1. کمی و زیادی نوشیدن آب، موضوعی نسبی است و روایاتی که نوشیدن زیاد آب را نکوهش میکنند، میتواند ناظر به افرادی باشد که حتی از حداکثر میزان لازم برای بدن - که امروزه در دانش پزشکی مشخص شده است - نیز بیشتر مینوشیدند.
2. توصیه به نوشیدن آب فراوان برای کسانی است که مزاجی گرم دارند و نکوهش خوردن آب زیاد در مورد بیشتر مردمی است که مزاجی سرد و یا متعادل دارند.
3. آب باید با میل و رغبت خورده شود و تا حد امکان از خوردن آب در زمانی که تمایلی به آن وجود ندارد، خودداری شود.
4. در یک زمان کوتاه - به عنوان نمونه در چند دقیقه - مصرف آب زیادی نداشت، بلکه خوردن آب را به صورت تدریجی و در طول شبانهروز انجام داد، که در این صورت هم تأثیر و هم لذّتش بیشتر خواهد بود.
[6]
5. این امر بستگی به وزن، میزان فعالیت، درجه حرارت بدن افراد و گرم بودن هوا دارد.
[7]
به هر حال بر اساس دانش پزشکی امروز، نوشیدن بیش از حد آب نیز مانند کم نوشیدن آنها دارای مضرّاتی است و آنچه از جمعبندی روایات به دست میآید نیز با این یافتههای پزشکی منافاتی ندارد.
[1]. منسوب به جعفر بن محمد ع(امام ششم)،
مصباح الشریعة، ص 45، بیروت، اعلمی، چاپ اول، 1400ق.
[2]. طبرسی، حسن بن فضل،
مکارم الاخلاق، ص 157، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق.
[4]. برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد،
محاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین، ج 2، ص 571، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق.
[6]. ر.ک: مجلسی، محمد باقر،
بحار الانوار، ج 63، ص 455، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.