Baxanların
7129
İnternetə qoyma tarixi: 2011/10/24
Saytın kodu fa1196 Arxiv kodu 17901
Sualın xülasəsi
Nəyə görə əql dinlə ziddir?
Sual
Əgər əql dini nəqz edirsə, nəyə görə biz yenə də müsəlman olaraq qalmalıyıq?
Qısa cavab

Əql insanları kamala tərəf aparan  onlara rəhbərlik edən batini bir dəlildir. Şəriət isə insanı dünyanın çirkab  bataqlığından qurtarmaqdan ötrü onlara nicat verən bir zahiri dəlildir. Ona görə  zahiri dəlil  yolgöstərənlə batini dəlil  yolgöstərənin bir-birinə zidd olması qeyri-mümkündür.

Əqlin sonradan yaranmış bir varlıq olmasını  hər bir yaranmışın isə məhdud olmasını nəzərə almaqla demək olar ki, belə varlıq heç vaxt məhdudiyyətsiz şəkildə elmə malik ola bilməz. Deməli, əqlin  istedad  fəaliyyətinin əhatəsi məxluqatların hüdudları çərçivəsindədir. Buna görə  əqlin həddi-hüdudu olmayan Allah-Taala haqqında anlamı  məlumatı, Onun zatına olan elminin özü məhdud şəkildədir.

Əql, varlıq aləmində həm ilk yaradılış qanunları  həm  şəriət qanunları çərçivəsində fəaliyyət edə bilər  onlardan çox şeyləri anlaya bilər. Baxmayaraq ki, hər iki sahədə əqlin   ilahi vəhyə ehtiyacı vardır. Qiyamətin xırdalıqları  şəriyət əhkamının fəlsəfəsi haqqında əqlin əli qısadır  ona görə  şəriətin hidayətinə ehtiyacı var. Nəticədə, İslamla əql arasında heç bir ziddiyyətli məsələ ola bilməz. Əlbəttə, bəzən əqli dəlillərin düzgun qanunlar  müqəddəmələr üzərində qurulmaması  ya əqldən xüsusi mənanın iradə edilməsi bizləri zahirdə  olsa, belə həmahəngliyin olmamasına tərəf sövq edir. Başqa bir məsələ  budur ki, sizin sual etdiyiniz iddiaya heç bir dəlil  nümunə qeyd olunmamışdır.

Ətreaflı cavab

Elmi sahədə əql elə bir gövhərdir ki, insanlar onun vasitəsi ilə həqiqətləri ələ gətirirlər. Beləliklə, əql həqiqətlərin ələ gəlməsidir. Həqiqətləri ələ gətirməkdən əlavə, natiq nəfsi saxlayan  ona şərəf verəndir.[1]

Hikmət əhlinin terminlərində əqlin özünün növləri vardır: nəzəri əql  əməli əql; nəzəri əqlin işi həqiqətləri dərk etmək  onların haqqında düzgün mühakimə yürütməkdir.[2]   Əməli əql isə insanda elə bir qüvvədir ki, onun vasitəsi ilə dərk etdikləri müqabilindəki rəftar  əks təsirlərinə nəzarət edir.[3] Yaxud, əqlin işi olar  olmazları dərk etməkdir. Əslində, əməli əql həyatın yaşayışının əsası

Başqa dillərdə Q tərcümələr