مراجع معظم تقلید در این زمینه میگویند: برای مرد و زن، مستحب مؤکّد است پیش از نمازهای یومیّه(نمازهای واجبی که در هر روز خوانده میشود) اذان و اقامه بگویند.[1]
با اینحال، در برخی موارد، گفتن اذان و اقامه -و در برخی موارد فقط اذان- برای نماز ساقط است.
الف) مواردی که اذان و اقامه ساقط است:
ب) مواردی که فقط اذان ساقط است:
اگر نمازگزار نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا را بدون فاصله یا با فاصلۀ کمی از هم بخواند،[7] اذان نماز دوم ساقط مىشود؛ بنابراین در مواردی که سفارش شده نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا پشت سر هم خوانده شود، اذان نماز برای نماز دوم ساقط میشود و آن موارد عبارتاند از:
شایان ذکر است، ساقط شدن اذان یا اقامه در بیشتر موارد مذکور به این معنا است که گفتن اذان و اقامه مشروع نبوده و باید ترک شود؛ بنابراین فرد با گفتن عمدی آن مرتکب گناه میشود. اما در برخی موارد، مراد از ساقط شدن، آن است که گفتن اذان یا اقامه استحباب ندارد. پس با توجه به اختلاف نظر مراجع تقلید، از بیان آن صرف نظر نموده و در این زمینه میتوانید به کتابهای فقهی، از جمله آنچه در پاورقی ذکر شده است مراجعه نمایید.
[1]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 518، م 916، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق؛ ر. ک: نمایه 449 (اذان و اقامه در نماز)؛ برخی فقها در مورد گفتن اقامه میگویند: بنابر احتیاط نباید ترک شود.
[2]. آیت الله بهجت: (مىتواند براى نماز خود اذان و اقامه نگوید)؛ آیت الله مکارم شیرازی: (بنابر احتیاط).
[3]. توضیح المسائل (محشى)، ج 1، ص 522، م 923.
[4]. آیت الله اراکى: (بنا بر احتیاط واجب)؛ آیت الله بهجت: (بنا بر أظهر لازم نیست..)؛ آیات عظام گلپایگانى، خوئى، تبریزى، صافى و سیستانى: (مىتواند براى نماز خود اذان و اقامه نگوید)، به این معنا که گفتن اذان و اقامه مستحب نیست.
[5]. آیات عظام اراکی، گلپایگانی، خویی، تبریزی، صافی، سیستانی و شبیری: ( این حکم، صرفا مربوط به مسجد است)؛ ر. ک: توضیح المسائل (محشى)، ج 1، ص 522 - 523، م 924 و 925.
[6]. همان، ص 525، م 928.
[7]. اکثر فقها میگویند: انجام تعقیبات و نماز نافله موجب فاصله بین نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا نمیشود.
[8]. ر. ک: توضیح المسائل (محشى)، ج 1، ص 520، م 922؛ البته در دو مورد اخیر اگر فرد بداند که با گفتن اقامه، فرصت گذشته و ممکن است نجاست از وی خارج شود، اقامه و سایر مستحبات نماز را نیز باید ترک نماید.