Sualın mövzusu daha ətraflı məlum olması üçün, yəni elmi yalnız Əhli-beyt (ə) məktəbindən əldə etmək, və fəlsəfə və irfan elmini dindən kənar bir elm olmasını isbat etmək üçün lazımdır bir neçə nöqtə təhlil olsun:
1- Bu mətnlə məşhur olan hədisin

«طلب المعارف من غیر طریقنا مساوق لانکارنا»،

etibarlı sənədi yoxdur və mötəbər rəvayət kitablarında qeyd olunmamışdır.
2- Əlbətdə bir necə rəvayət vardır ki, Əhli-beytin (ə) elmli şəxs olduqlarını bildirir:

«قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (ع) یَقُولُ وَ عِنْدَهُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْبَصْرَةِ یُقَالُ لَهُ عُثْمَانُ الْأَعْمَى وَ هُوَ یَقُولُ إِنَّ الْحَسَنَ الْبَصْرِیَّ یَزْعُمُ أَنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ الْعِلْمَ یُؤْذِی رِیحُ بُطُونِهِمْ أَهْلَ النَّارِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (ع) فَهَلَکَ إِذَنْ مُؤْمِنُ آلِ فِرْعَوْنَ مَا زَالَ الْعِلْمُ مَکْتُوماً مُنْذُ بَعَثَ اللَّهُ نُوحاً (ع) فَلْیَذْهَبِ الْحَسَنُ یَمِیناً وَ شِمَالًا فَوَ اللَّهِ مَا یُوجَدُ الْعِلْمُ إِلَّا هَاهُنَا»[1]

Ravi deyir imam Baqir(ə) buyurdu: Bəsrəli Osman əəma nəql edirdi ki, (elm öyrətməyənlər ) qarınlarının pis qoxulu iyi, cəhənnəm əhlinə əziyyət verəcəkdir.
İmam Baqir (ə) buyurur: Əgər belə olsa Ali- Fironun mömunləri gərək ki, həlak olsun; çünkü öz elmlərini gizlədirlər o zaman ki, Allah Təala həzrət Nuhu (ə) göndərir.
And olsun Allaha Həsən Bəsri hər qapını döysə elm tapa bilməz yalnız biz əhli-beytdə.
3- Bunlardan əlavə rəvayətlərdə vardır ki, mömün və müsəlmanları elm və hikmət öyrnməyə çağırır, xüsusi və ümumi olaraq elm öyrənməyə və ona rəğbət verməyə dəvət edir, o cümlədən:
3- 1-

«وَ قَالَ (ع)‏ الْحِکْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ فَخُذِ الْحِکْمَةَ وَ لَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاق»[2]

İmam Əli (ə) buyurur: Hikmət, mömünün itiyidir. Hikmət öyrən baxmayaraq münafiqdən belə olsa.
3- 2-

«خُذِ الْحِکْمَةَ مِمَّنْ أَتَاکَ بِهَا وَ انْظُرْ إِلَى مَا قَالَ وَ لَا تَنْظُرْ إِلَى مَنْ قَالَ»[3]

Hər bir şəxsdən olsa hikmət öyrən, sözü deyənə yox ,sözə diqqət et.
3- 3-

«خذ الحکمة أنّى کانت فإنّ الحکمة ضالّة کلّ مؤمن»[4]

Hikmət hər yerdə olsa öyrən; çünkü hikmət mömünün itiyidir.
3- 4-

«ضَالَّةُ الْعَاقِلِ الْحِکْمَةُ فَهُوَ أَحَقُّ بِهَا حَیْثُ کَانَت»[5]

Hikmət ağıllı insanın itiyidir, bəs hər kəsdən əvvəl o layiqdir ki, onu əldə etsin, hər bir yerdə olsa belə.
3- 5-

«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ اطْلُبُوا الْعِلْمَ‏ وَ لَوْ بِالصِّینِ فَإِنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِم‏»[6]

Elm sorağında olun, əgər Cində belə (dünyanın ən uzaq bir nöqtəsində də ) olsa; çünkü elm öyrənmək hər bir müsəlmana vacibdir.
Bu rəvayətlər və bir sıra bu cür rəvayətlər, ətraflı şəkildə açıqlayırlar ki, insan öz ağılından istifadə etməklə elm və hikməti, hər bir şəxsdə ki, hikmətli söz danışır, öyrənsin.
4- İşarə olunan nöqtələrə nəzər saldıqda demək olar: bu nəticə əldə olur ( o hədislər ki, elmin mənbəyi imamlardır və digər rəvayətlər ki, deyir hər bir kəsdən elm öyrənin) budur ki, imkan olduqca məsum və elm xəzinəsi olan əhli-beyt (ə) hazır olduğu bir zamanda digər şəxslərə müraciət etmək insaf deyil.
Başqa cür desək, birinci dəstə rəvayətlər bildirir elm Əhli-beytin (ə) xidmətindədir; məqsəd budur ki, dinə aid olan elm və maarifi Əhli-beyt (ə) məktəbindən əldə etmək lazımdır; nəinki Əbu Hənifə, Həsəni Bəsri, və... kimi insanlardan. Onları məsum imamlarla muqaisə edib və bərabər tutmaq düzgün deyildir. Odur ki, bu rəvayətlərin mənası o deyildir ki, Fəlsəfə, İrfan və hər bir digər elmlər ki, Cəmiyyətin Allaha doğru üz çevirməsinə səbəb olur, elm sahibləri və alimlərdən öyrənməyi qadağan edir.
Bu cür nəticə almaq, o zaman diqqəti özünə cəlb edir ki, yüksək elm o zaman Çində olmuşdur ( bəs peyğəmbərin (s) olduğu bir dövürdə) məqsəd İlahi elm olmamışdır; çünkü İlahi elmin mənbəyi peyğəmbər özü idi ki, vəhy vasitəsiylə əldə edirdi, Məkkə və Mədinədə yaşayırdı. O zaman insanları Çində elm öyrənməyə sifariş edirdi!
5- Bu fikir də qıbul deyil ki, fəlsəfə və irfan kimi elimlərin Əhli-beytlə hec bir rabitəsi yoxdur, bəlkə əks olaraq əgr insan Əhli –beyt (ə) maarifinə az bir miqdarda diqqət yetirsə, əldə edəcəkdir ki, Əhli beyt (ə) fəlsəfə və irfan məsələlərinin mənbəyidirlər və onlardan miras olan maarif və təlimlər tamamıyla fəlsəfə və irfan əsnasındadır.
Əlavə məlumat ücün:
Şiyə aləmində əməli irfan 24516.

---