Ətraflı axtarış
Baxanların
7251
İnternetə qoyma tarixi: 2010/10/13
Sualın xülasəsi
Зејд ибн Әли (рәһмәтуллаһ) Әһли-Бејтдән (әлејһимуссалам) (Имам нәслиндән олмасыны нәзәрә алараг) нәјә ҝөрә Әбу Бәкрин хилафәтинә етираф етмишдир?
Sual
Зејд ибн Әли (рәһмәтуллаһ) Әһли-Бејтдән (әлејһимуссалам) (Имам нәслиндән олмасыны нәзәрә алараг) нәјә ҝөрә Әбу Бәкрин хилафәтинә етираф етмишдир?
Qısa cavab

Мөһтәрәм суал верәнин гәтијјәтлә ҹәнаб Әли ибн Зејдин Әбу Бәкрин хилафәтинин дүзҝүн олмасынын тәсдигини гејд етмәсинә бахмајараг чохлу тәдгигатдан сонра һеч бир әдәбијјатда белә бир иддианын доғрулуғуна әсаслы сәнәд тапа билмәдик. Бу ҹәһәтдән, суалын арашдырылмасында иддианын доғру олмасыны фәрз едирик вә арашдырма јолу илә ҹаваб вермәјә башлајырыг.

Гуранда, Тәтһир (паклыг) ајәсиндә ҝәлиб ки, Аллаһ-таала Әһли-Бејтдән (әлејһимуссалам) һәр ҹүр ҝүнаһ вә чиркинлији пак етмәк истәр. Бу ајә, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) Әһли-Бејтинин (әлејһимуссалам) исмәт вә ҝүнаһсыз олмаларына дәлаләт едир. Елә бир исмәт ки, онларын бүтүн әмәлләринин инсанлар үчүн һөҹҹәт олмасына дәлаләт едир вә онларын әмәлләринин һәр јердә мејар олмасыны да јеринә јетирир. Белә олан һалда әҝәр Зејд ибни Әли (рәһмәтуллаһ) өз атасы кими Әһли-Бејтин (әлејһимуссалам) зүмрәсиндән һесаб олунурса, онун Әбу Бәкрин һакимијјәтинин етираф етмәси әслиндә бу һөкумәтин шәриәтдә доғрулуғуна дәлил олур. Амма шиә вә сүнни алимләринин васитәси илә чохлу сајда рәвајәтләрә әсасән, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) заманында Онун әтрафында олан беш нәфәрдән башга, нә Үммү Сәләмә, нә Аишә вә нә дә гејриләри о Һәзрәтин Әһли-Бејтинин (әлејһимуссалам) сырасында гәрар тутмурлар. Әлбәттә, шиә рәвајәтләриндә имам Һүсејнин (әлејһиссалам) нәслиндән олан доггуз диҝәр Имамлырын да (әлејһимуссалам) адлары о беш нәфәрлә бирликдә зикр олунмушдур.

Башга тәрәфдән, “Әһл” сөзү әрәб дилиндә һәмишә сөз бирләшмәсинин биринҹи тәрәфидир вә онун јәни, сөз бирләшмәсинин икинҹи тәрәфининин мәнасыны тамамлајыр. Гејд олунмуш ајәдә дә “әһл” сөзү “бејт” сөзүнә нисбәт верилмишдир. Мәлумдур ки, ајәдәки бејт сөзүндән мәгсәд, ев вә мәскән мәнасында дејилдир. Чүнки, әҝәр белә олсајды ајәнин назил олдуғу Үммү Сәләмәнин еви дә бу мәнаја аид олар вә Үммү Сәләмә дә Әһли-Бејтдан сајылмыш оларды вә ајәдә ән чох о нәзәрдә тутуларды. Амма чохлу сајда рәвајәтләрдә Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) Үммү Сәләмәнин бу ајәјә аид олмадығыны тәсдигләјир вә бу мәнада Әли ибн Зејд дә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәслиндән олдуғуна бахмајараг Әһли-Бејтдән (әлејһимусссалам) сајылмыр.

Буна бахмајараг, Әли ибн Зејдин шәхсијјәти һаггында ону гејд етмәк лазымдыр ки, алиҹәнаб, тәгвалы, иманлы, шүҹаәтли, зүлмә гаршы мүбаризә апаран вә мәсум Имамларын (әлејһимусассалам) шәхсијјәтини чох гәбул едиб, разылығыны әлә ҝәтирә билән бир шәхсијјәт олуб. Елә бир шәхсијјәт ки, әмәвиләрин зүлм вә гәсбкарлығыны гәбул етмәмиш, мәзлум вә шәһид ҹәдди Һүсејн ибн Әлинин (әлејһиссалам) интигамыны алмаг үчүн гијам етмиш вә бу јолда ҝөрүнмәшмиш рәшадәт ҝөстәрмишдир. Ҝөрәсән инанмаг олар ки, белә бир шәхсијјәт вә парлаг кечмишли бир мөмин, Гуран ајәләринин вә ҹәдди Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) хилафәт һаггында бујурдугларындан хәбәрсиз олсун?!

Одур ки, Зејд ибн Әлинин (рәһмәтуллаһ) бу сөзү демәси сырф иддиадан башга бир шеј дејилдир вә белә нәзәрә ҝәлир ки, кимләрсә һәгигәти тәрсинә ҝөстәрмәкдән өтрү, гәсдән белә бир илаһи шәхсә јалан нисбәт верибләр.

Ətreaflı cavab

Суала ҹаваб вермәздән әввәл гејд етмәк лазымдыр ки, суал верән ачыгладығы мөвзуја аид һеч бир сәнәд вә дәлил гејд етмәмишдир. О сәбәбдән биз дә бу мөвзуда тутурлы бир дәлил тапа билмәдик вә гејд етмәк лазымдыр ки, әввәла сырф иддиа етмәклә һансыса бир елми мәсәләни исбат етмәк олмаз вә белә бир иддианын дәјәри олмаз башга тәрәфдән, бәзи гајнагларда Зејд ибн Әлинин Әбу Бәкрин хилафәтини тәсдиг етмәси олдуғуну фәрз етсәк дә, онда бу мөвзуда бәзи әламәтләрә диггәт етмәклә мәсәләјә даһа јахшы ајдынлыг ҝәтирә биләрик. Бунунла да белә бир нисбәтин нә гәдәр зәиф вә гејри-дүзҝүн олмасы бизләрә ајдын олар. Она ҝөрә әввәлҹә, Зејд ибн Әлинин шәхсијјәти вә сөзү ҝедән мөвзу илә руһијјәсинин нә гәдәр ујғун олуб-олмамасыны арашдырырыг.

Зејд ибн Әли имам Багирдән (әлејһиссалам) сонра гардашлары ичәрисиндә ән шүҹаәтли, заһид, сәхавәтли вә тәгвалы мөминләрдән бири иди.[1] Атасы Әли ибн Һүсјен (әлејһиссалам) јәни, имам Сәҹҹад (әлејһиссалам) иди. О, һиҹрәтин 120-ҹи илиндә сәфәр ајында әмәвиләрлә мүһарибәдә шәһид олур. Бу шәхсијјәтин мәгамы һаггында ону демәк кифајәтдир ки, Әли ибн Зејд әмәвиләрлә гијама ҝедәркән имам Садиг (әлејһиссалам) бујурду: “Вај о кәсин һалына ки,, онун фәрјадыны ешидә амма, она көмәјә тәләсмәјә!”[2] Һәмчинин, Һәзрәт онун шәһадәти хәбәрини ешитдикдә, чох гәмләнир вә онун әза мәрасимини иҹра етмәкдән өтрү мин динар пул да хәрҹләјир.[3] Демәли, онун шүҹаәтли, мөмин вә мәсум Имамларын (әлејһимуссалам) јанында чох уҹа мәгамлы бир шәхсијјәт олмасында һеч бир шәкк-шүбһә јохдур.[4] Амма бир мәсәләни гејд етмәк лазымдыр ки, бир нәфәрин бу гәдәр тәгва вә иман саһиби олмасы онун мәсум вә сөзүнүн һамы үчүн дәлил олмасына дәлаләт едирми?! Јәни, белә бир инсан һәр саһәдә һарам бујурулмушлары тәрк едиб, ваҹибләрә әмәл етмәклә ислами дәјәрләр әмәл етмәсә вә һәтта хошаҝәлмәз ишләрә дә ҝөз јуммасы (мәкруһата) гејри-мүмкүн олсун. Мәсум Имамлардан (әлејһимусслам) башга ади инсанлар вә белә бир мәгама чата биләрләр.

Башга сөзлә десәк, ола билсин кимсә исмәтин белә бир мәгамына чатсын, амма исмәтин бу мәрһәләси вә ҝүнаһдан узаг олмаг ади бир шәхсин сөзүнүн һөҹҹәт олмасына дәлаләт етмир. Бу мәсәләдә мејар олан гејд будур ки, нәзәрдә олан исмәт имамәтлә бирликдә олмалы вә бу имамәт дә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) вә кечмиш Имамларын (әлејһимуссалам) тәватур һәддиндә (тәватурлә) бизә чатан рәвајәтләри васитәси илә тәсдиг олунмалыдыр. Белә олан һалда әҝәр фәрз олунса ки, Зејд ибн Әли (рәһмәтуллаһ) Әбу Бәкрин хилафәтини тәсдигләсә дә, бу онун хилафәтинин доғрулуғуна дәлил ола билмәз.

Ола билсин дејилсин ки, о да диҝәр Имамлар (әлејһимусссалам) кими шиә вә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) дә Әһли-Бејтиндән (әлејһимуссалам) сајылыр. Демәли Тәтһир ајәси о шәхсә дә аид олуб, о да имамәт вә исмәт мәгамына малик ола биләр!

Ҹавабында гејд етмәк лазымдыр ки, ајәдә “әһл” вә “ал” ифадәләри мүтләг мәнада тајфа,[5] аилә, ев вә евә аид олан бүтүн мәналара аид олмасына бахмајараг Тәтһир ајәсиндә “әһл” сөзүндән мәгсәд башга мәна нәзәрдә тутулур. Јәни, мәнада илк һәрфи мәна горунмагла јанашы мәһдуд мәнада ишләнир. Чүнки, чохлу рәвајәтләр вар ки, Тәтһир ајәсинә[6] Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) о заман евиндә олан беш нәфәр Мәсумлар (әлејһимуссалам) вә имам Һүсејнин (әлејһимуссалым) нәслиндән олан доггуз Имамдан (әлејһимуссалам) башга кимсә аид дејилдир.

Бу мөвзуда шиә вә әһли-сүннә мәнбәләриндән чохлу рәвајәтләр зикр етмәк олар ки, биз онларын бир нечәсинә ишарә етмәклә кифајәтләнирик.

Ибн Ҹәбр Нәһҹүл-иман китабында белә јазыр: Мәһәммәд ибн Мәһәммәд ибн Номан, Шејх Муфид ады илә танынмыш алим јазыр: Бу ајә, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) ән танынымыш вә үстүн зөвҹәләриндән бири Үммү Сәләмәнин евиндә назил олур. О, рәвајәти Үммү Сәләмәјә нисбәт верәрәк дејир:  Үммү Сәләмә нәгл едир: “Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) евдә иди. Әли (әлејһиссалам) Фатимә, Һәсән вә Һүсјен (әлејһиссалам) дә Һәзрәтин јанында идиләр. Пејғәмбәр (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) онлары да Хејбәри әбасынын алтына ҹәм едәрәк бујурду: Илаһи! Бунлар мәним Әһли-Бејтимдирләр!” О заман Тәтһир ајәси назил олду вә Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) бу ајәни онлара тилавәт етди. Сонра мән (Үммү Сәләмә) үзүмү Ислам Пејғәмбәринә (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) тутуб сорушдум: Ја Рәсуләллаһ! Мән дә сәнин Әһли-Бејтиндәнәнми? Һәзрәт бујрурду: “Сән јахшы гадынсан вә хејирдәсән!” Мәрһум Шејх Муфид бу сөзүн изаһында јазыр: “Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) ачыгламыр ки, сән дә Әһли-Бејтдәнсән!”[7]

Белә рәвајәтләр шиә тарихиндә нәгл олунмуш рәвајәтләрдән һәддән атыг вар вә онлардан Һәдис Кәсаны гејд етмәк олар.[8]

Әһли-сүннә алимләринин китабларында нәгл олунан рәвајәтләрдә дә Әһли-Бејт кәлмәси адларынын зикр етдијимиз беш нәфәр һаггында ҝәлдији чохлу гејд олунмушдур. Нүмунә үчүн Ибн Ҹәрир Тәбәри јазыр: “Мәһәммәд ибн Әл-Мүсәнна....Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл едир ки, Һәзрәт бујрур: “Бу ајә беш нәфәр һаггында назил олмушдур. Мән, Әли, Һәсән, Һүсејн вә Фатимә.”

Јенә дә башга бир јердә Тәбәри ајәдәки Әһли-Бејт сөзүнүн тәфсириндә бу беш нәфәрин адыны чәкир вә бир рәвајәт нәгл едәрәк јазыр: “Ибн Вәки сәнәдинин Ислам Пејғәмбәринә (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) јетишдији рәвајәти бир дәстә Әнәсдән нәгл едир: “Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) алты ај һәмишә намаз вахты Фатимәнин (саламуллаһу әлејһа) гапысынын ағзында дуруб бу ајәни охујур: ”Еј Әһли-бeјт! Аллaһ сиздəн чиркинлији (ҝүнaһы) јox eтмəк вə сизи тəртəмиз (пaк) eтмəк истəр!”[9]

Гејд олунмуш һәр ики тајфанын рәвајәтләриндән әлавә, ону да нәзәрә алмаг лазымдыр ки, ајәдәки әһл сөзү мүтләг вә үмуми мәнада ишләнмәмишдир. Бу сөз һәмишә сөз бирләшдирмәсинин мәнасыны тамамлајыр. Јәни, бу сөз өз-өзлүјүндә там мәна тапмасындан өтрү башга бир кәлмәјә нисбат верилмәлидир. Мәсәлән, иман-әһли, иран-әһли вә с.... Тәтһир ајәсиндә дә “әһл” кәлмәси “бејт” сөзүнә нисбәт верилмиш вә бир чох тәфсирчиләрин нәзәријјәсинә ҝөрә ајәдәки “бејт” сөзү ев мәнасында дејил. Чүнки, әҝәр ајәдә “бејт”дән мәгсәд ев вә мәскән олсајды,  о заман бу ајәнин назил олдуғу евин саһиби, јәни Үммү Сәләмә, ајәнин илк мүхатәби вә бариз нүмунәси сајыларды, һалбуки, белә дејилдир.

Амма, Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл едилмиш чохлу рәвајәтләрә әсасән, нә Үммү Сәләмә, нә Аишә вә нә дә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) һеч бир зөвҹәси Әһли-Бејтә (әлејһимуссслам) аид дејилдир. Демәли,  мәлум олур ки, ајәдә “бејт”дән мәгсәд “пејғәмбәрлик вә рисаләт евидир”.

Бир чох ашкар вә ишарәвари рәвајәтләр вар ки, ајәдәки бејт сөзүнүн “рисаләт вә пејғәмбәрлик” евинә мүнһәсир олмасына аид олдуғуна дәлаләт едир. Ајәдәки бетј сөзүнүн “рисләт вә пејғәмбәрлик” евинә[10] вә ја имам Әлинин (әлејһиссалам) вә Фатимәнин (саламуллаһи әләјһа), о ҹүмләдән беш нәфәрә вә имам Һүсејнин (әлејһиссалам) нәслиндән олан доггуз Имама (әлејһимуссалам) аид олмасына дәлаләт едән рәвајәтләрин сәнәди дәгиг вә доғру јолла Мәсумлара (әләјһимуссалам), Гуран ајәләринә вә ја әглин гәбул етдији дәлилләрә чатмасы илә мөтәбәр сајылыр. Она ҝөрә дә Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) мәсум Имамларын (әлејһимуссалам) һаггында өзүндән сонракы мәгамлары вә Аллаһын разылығына әсасән, онларын хилафәтә даһа чох лајиг олмасы һаггында етирафындан сонра Зејд ибн Әлинин һансыса нәзәрини әсасланмаг олмаз.

Амма, әсас мәсәлә бурдадыр ки, Сәгифә һадисәсинин сијаси-һәрби олмасыны етираф едикдән сонра Зејд ибн Әлинин Әбубәкрин хилафәтинин доғрү олдуғуна етираф етмәси иддиасынын өзү доғру ја јох?!

Әввәлдә гејд етдијимиз кими Зејд ибн Әли чох иманлы, тәгвалы вә пәрһизкар бир шәхсијјәт олуб вә Аллаһ-тааланын разылығыны әсас гәрар верән олмушдур. Өз гәһрәманлығында вә мәрданәлијиндә о гәдәр габаға ҝетимишди ки, мәсум Имамларын (әлејһимусссалам) хүсуси еһтирамыны әлә ҝәтирә билмиш вә онлар һәмишә Зејд ибн Әлидән јахшы ад апармышлар. О елә бир шәхсијјәт олуб ки, әдаләтсизликлә мүбаризә апармыш вә һеч вахт зүлмү гәбул етмәмишдир. О, һәмчинин тағут вә залымларын мүгабилиндә гијам етмиш вә ҹәдди Һүсејн ибн Әлинин (әлејһиссалам) интигамыны алмаға чалышмышдыр. Онун гијамы “Зејдин гијамы” ады илә тарихә дүшмүшдүр. Бу мүбаризәнин мәнасы истәр әмәвиләр вә истәрсә дә гејриләринин Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) вә Әлһи-Бејтнин (әлејһимусссалам) һаггыны гәсб едәнләрлә барышмамағы чатдырыр.

Ҝөрәсән о заманда белә бир елми вә мәнәви шүҹаәтә малик олан  шәхс һаггында Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) Әһли-Бејт (әлејһимусссалам) һаггында олан Лејләтул-мәбит, Гәдир-Хум вә саир  ҝөстәришләрини унудуб Әбу-Бәкрин хилафәтини тәсдигләмәси нәзәрини тәсәввүрә ҝәтирмәк мүмкүндүрмү?!

Беләликлә, белә бир һәгиги мөминин јолуна диггәт етдикдә гәтијјәтлә демәк олар ки, она верилмиш олан бүтүн төвһмәт вә налајиг һәрәкәтләр Зејд ибн Әли кими шәхсијјәтин мәгамындан узагдыр вә бүтүн бунларын һамысы әсл тарихи һәгигәтләри өрт-басдыр едиб әксини ҝөстәрмәкдән өтрүдүр. Бизә дә белә бир әсассыз иддианы едәнләрдән вә Зејд ибн Әли кими шәхсијјәтә нисбәт вердикләри сөзә ҝөрә мөтәбәр дәлил тәләб едирик. Бахмајараг ки, белә бир мөвзуну фәрз етмәклә дә олса өз зеһнимиздә тәсәввүр едә билмирик.

 

Истифадә олунмуш әдәбијјат:

1.     Әби Ҹәфәр Мәһәммәд ибн Ҹәрир Тәбәри, Ҹамеул-бәјан ән тәвили ајатил-Гуран.

2.     Әл-Мүнҹид фил-лүғәт.

3.     Хои, Сејјид Әбул-Гасим.

4.     Зејнәддин Әли ибн Јусиф ибн Ҹәбр, Нәһҹүл-иман, тәһгиг Сејид Әһмәд Һүсејни.

5.     Шејх Сәдуг, Ујун-Әхбарир-Рза (әлејһиссалам).

6.     Әли ибн Иса ибн Әл[11]-Фәтһ Ирбили.

7.     Фәзл ибн Һәсән Тәбәрси, Еламул-вәра би әламул-һуда.

8.     Гумми, Шејх Аббас, Мәфатиһул-ҹинан.


[1] Фәзл ибн Һәсән Тәбәрси, Әламул-вәра би әламил-һуда, ҹ.1; сәһ.493.

[2] Шејх Сәдуг, Ујуну әхбарир-Рза (әлејһиссалам),ҹ.1; сәһ.225.

[3] Фәзл ибн Һәсән Тәбәрси, Әламул-вәра би әламил-һуда, ҹ.1; сәһ.495.

Әбул-Гасим Хои, Мөҹәм риҹалул-һәдис, ҹ.7; сәһ.356.

[5] Әл-Мүнҹид фил-лүғәт, сәһ.20, әһл сөзү.

[6] “Еј əһли-бeјт! Аллaһ сиздəн чиркинлији (ҝүнaһы) јox eтмəк вə сизи тəртəмиз (пaк) eтмəк истəр!” (Әһзаб сурәси, 33)

[7] Зејнәддин Әли ибн Јусиф ибн Ҹәбр, Нәһҹүл-Иман, сәһ.78.

[8] Шејх Әббас Гуми, Мәфатеһул-Ҹинан, сәһ.1021.

[9] Әбу Ҹәфәр Мәһәммәд ибн Ҹәрир Тәбәри, Ҹамеул-бәјан ән тәвил ајатил-Гуран, ҹ.22; сәһ.9.

[10] Шејх Әббас Гуми, Мәфатеһул-ҹинан, сәһ.901.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Din vahiddir yoxsa çoxlu?
    6922 Təzə kəlam 2011/02/14
    Əgər dindən məqsəd, Allah tərəfindən nazil olub və peyğəmbərlər (ə) vasitəsi ilə camaata çatdırılan əqaid, əxlaq və qanunlar toplusu olarsa, bu halda din vahid bir şeydir və dinlərin fərqi zaman və məkanların tələbinə əsasən fərdi və tayfa xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq cüzi göstərişlərdə dəyişilir. Əgər dindən məqsəd, dünyadakı mövcud dinlər ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7720 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • İsmət məqamı ixtiyaridir, yoxsa icbari?
    6266 Din fəlsəfəsi 2012/01/18
    Peyğəmbərlərin və məsumların (əleyhimus-salam) ismət məqamına malik olmaları şiə məzhəbinin mühüm etiqadlarından biri hesab olunur. Siz onun ətraflı izahına baxmaq üçün həmin saytın bu suallarına müraciət edə bilərsiniz: sual 1738 (sayt 1885), sual 1740 (sayt 2139) və sual 3026 (sayt 4594)
  • Sair səma cisimlərində və kürələrdə canlı varlıqların olması barəsində İslamın nəzəri nədir?
    8786 Təfsir 2011/07/28
    Başqa göy cisimlərində və ya kəhkəşanlarda canlı və yaxud ağıllı varlıqların olub-olmaması bəşəriyyəti maraqlandıran suallardan biridir, lakin indiyə qədər onlara lazımi cavab tapmamışlar. Quranın bəzi ayələrində asimanda canlı varlıqların olmasına işarə edilir. O cümlədən:
  • Dindən qaçan şəxsi necə hidayət etmək olar?
    5773 Əməli əxlaq 2011/07/28
    Belə insanlara ən yaxşı yol göstərmə aşağıdakılardan ibarətdir:1. Ona başa salmaq və soruşmaq lazımdır ki, Allah-taalanın bizə bəxş etdiyi bu qədər nemətlər – başda insanın xilqəti olmaqla ...
  • Hal-hazırdakı və keçmişdəki mərcəyi-təqlidlərin baş yarmaq barəsindəki fətvalarını bəyan edin.
    8729 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/28
    İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a əzadarlıq məsum imamlar (əleyhimus-salam) və din rəhbərləri tərəfindən həmişə təkid edilmiş, bu mərasim tarix boyu davam etmişdir. Bəzi şəhərlərdə, məntəqələrdə və ölkələrdə İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a və onun vəfalı səhabələrinə əzadarlıq üslublarından biri də baş yarmaqdan ibarətdir. ...
  • Aya Şərab satılan ve verilen yerde işləməyin işkalı var?
    7916 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/17
    Sualda fiqhi hökmünüzü bilmək istədiyinizə görə, zəriridir ki, mərcəi təqlidlərin dərtərlərindən cavab alacağıq və qısa müddətdə sizə gondərəcəyik. Alınan cavablar belədir: Həzrəti Ayətullahul üzma Sistaninin dəftərxanası: O surətdəki siz özünüz şərab və digər haramlarda işləməyəsiniz və sırf halal qismətdə işləyinizin manei yoxdur.
  • Uxdud səhabələri kim idi?
    7491 Təfsir 2012/03/14
    “Uxdud” böyük çala, yaxud xəndək mənasınadır. Bu ayədə odla doldurulan böyük çala nəzərdə tutulur ki, mömin şəxsləri oraya salıb yandırmış və ağır işgəncə ilə qətlə yetirmişlər. Bu hadisənin nə zaman baş verməsi, hansı qövmə aid olması, eləcə də bunun xüsusi və konkret bir hadisə, yoxsa ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13940 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Allahın vücudunun sonsuz olması digər varlıqların mövcudluğu ilə ziddiyyətli deyildirmi?
    8065 İslam fəlsəfəsi 2012/06/23
    Allah-taalanın sonsuz olmasının mənası budur ki, Onun müqəddəs zatı hər bir cəhətdən sonsuzdur, bütün sonlara malikdir, fərz olunan hər bir cəhətdə qeyri-məhduddur. Elə bir yer yoxdur ki, Allah orada hazır olmasın. Elə bir zaman yoxdur ki, onda mövcud olmasın, elə bir kamal yoxdur ki, Allah ona malik ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164708 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163839 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119771 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113724 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110649 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94083 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54853 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54200 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46175 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45785 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...