Ətraflı axtarış
Baxanların
7109
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/19
Sualın xülasəsi
Kufə məscidinin əməllərinin çox olduğuna diqqət yetirməklə bəzi karvanların “müxtəlif məqamların əməllərini bir məqamda əncam vermək” kimi işləri düzdürmü və kamil savaba malikdirmi?
Sual
Son zamanlar Kufə və Səhlə məscidlərində karvan rəisləri və ruhanilər bir məqamda oturaraq məscidin digər əməllərinin hamısını həmin məqamda əncam verirlər. Bu işin kamil savabı vardırmı? Bu əməl düzdürmü?
Qısa cavab

Kufə və Səhlə məscidlərinin fəzilətləri barəsində nəql olunan rəvayətlərdən aydın olur ki, bu məscidlərin əməllərinin hamısını bir yerdə əncam verməklə əlaqədar imamlardan (əleyhimus-salam) göstəriş verilməmişdir. Bir səhabəyə bir dua və namaz təlim verilmiş, başqa səhabəyə isə digər dua və namaz. Buna əsasən, zairləri o məscidlərin əməllərinin hamısını yerinə yetirməyə vadar və ya təşviq etməyə ehtiyac yoxdur. Dini təlimlərə müraciət etməklə görürük ki, insan müstəhəb ibadətləri zorla özünə qəbul etdirməməlidir. Çünki bu halda o əməllərdən kamil bəhrələnmək olmaz, üstəlik tam əks nəticə də verərək ibadət və raz-niyaz halının insandan alınmasına səbəb ola bilər. Buna görə də cəm şəklində yerinə yetirilən ibadət proqramlarından tam və səmərəli istifadə etmək üçün ayrı-ayrı şəxslərin, xüsusilə qocaların, arvad-uşaqların vəziyyətini nəzərə almaq zəruridir. Qeyd edək ki, xüsusi bir məkanda ibadət etmək bəzən bir xüsusiyyətə malik olduğuna görə insan onu ürəyi istədiyi kimi dəyişdirə bilməz. Allahla edilən hər bir raz-niyaz və minacat dəyərlidir və savaba malikdir.

Ətreaflı cavab

Rəvayətlərdə fəzilət və əməlləri barəsində təkid edilən məscidlərdən biri də Kufə və Səhlə məscididir. Dini mənbələrdə onun tarixi islamdan qabaqkı dövrlərə qayıdır. Sonradan qeyd edəcəyimiz kimi, keçmiş peyğəmbərlərdən çoxu bu məsciddə dua, raz-niyaz etmiş və namaz qılmışdır. Bu məscidlərin fəzilət və əməlləri ilə əlaqədar nəql edilən rəvayətləri araşdırmaqla məlum olur ki, imamlar (əleyhimus-salam) tərəfindən verilən göstərişlər məcmu şəkilində və bir nəfər üçün olmamışdır ki, onlardan nəql olunan bir dua və namaz ünvanı ilə hamı tərəfindən riayət edilsin.

Bu barədə iki məsələni qeyd etmək zəruridir:

1. Rəvayətlərdə mövcud olan ibadətlər gərək eynilə rəvayətdə gələn şəkildə yerinə yetirilsin, ona heç bir şey əlavə etmək və ya azaltmaq haqqımız yoxdur. Əbdüllah ibni Sənan deyir: İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurdu: “Bir zaman gələcəkdir ki, imamsız və rəhbərsiz qalacaqsınız, şübhələr sizi bürüyəcəkdir... Bu dövranda yalnız “Ğəriq” duasını oxuyanlar nicat tapacaqdır.” “O dua necədir?” deyə soruşduqda, həzrət buyurdu ki, belə deyərsən:

يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبي عَلَى دِينِكَ

“Ey Allah, ey Rəhman, ey Rəhim! Ey qəlbləri dəyişdirən (Allah)! Mənim qəlbimi Öz dinində sabit saxla!”

Ravi deyir ki, mən duanı o həzrətin hüzurunda oxuyan zaman “qülub” kəlməsindən sonra “əbsar” kəlməsini də artırdım. (Yəni “ey qəlbləri və gözləri dəyişdirən Allah” - dedim). İmam məni danlayaraq buyurdu: “Allah “müqəllibəl-qülub vəl-əbsar”dır, lakin duanı sənə öyrətdiyim kimi oxu və ona heç bir şey əlavə etmə!”[1]

Əməllər barəsində xüsusi göstəriş verilmiş olsa, onu artırıb-azaltmağa haqqımız yoxdur, amma sözü gedən mövzuda (bütün əməllərin bir yerdə yerinə yetirilməsi və ya karvanda olanların hamısını məscidin bütün əməllərini təyin olunmuş məkanlarda yerinə yetirməyə vadar etmək) sonradan deyəcəyimiz kimi, onun qeyd olunan şəkildə əncam verilməsinə dəlil yoxdur və imamların göstərişinə müvafiq olaraq yerinə yetirmək lazımdır. Çünki  o göstərişlərin bəziləri xüsusi məkanlara aiddir. Misal üçün, təvaf əməli yalnız Kəbə evinin ətrafında olmalıdır, başqa yerdə edilərsə heç bir təsiri (savabı) olmaz.

2. Kufə və Səhlə məscidində bəzi ümumi əməllər vardır ki, onları məscidin hər bir yerində yerinə yetirmək olar. O cümlədən, aşağıdakı rəvayətlərdə deyilənlər:

1. İmam Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Kufə məscidində müstəhəb namaz qılmaq Peyğəmbərlə birlikdə ümrə əməlini yerinə yetirməyin savabına, orada vacib namazı qılmaq isə Peyğəmbərlə birlikdə Həcc əməlini yerinə yetirməyin savabına bərabərdir. Min peyğəmbər və min peyğəmbər vəsisi bu məsciddə namaz qılmışlar.”[2]

2. Harun ibni Xaricə Kufə məscidində namaz qılmağın fəziləti barəsində imam Sadiq (əleyhis-salam)-dan uzun bir rəvayət nəql etmişdir... Bu rəvayətin davamında həzrət Kufə məscidinin fəziləti barəsində buyurur: “Mən əgər Kufədə olsaydım, arzu edərdim ki, bütün namazlarımı orada qılım... Allahın elə bir saleh bəndəsi və peyğəmbəri olmayıb ki, bu məsciddə namaz qılmasın. Merac gecəsi Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in yolu bu məsciddən düşdü və icazə alıb orada iki rəkət namaz qıldı... Vacib namazı bu məsciddə qılmağın min vacib namaz qədər savabı vardır. Müstəhəb namazı bu məsciddə qılmağın savabı başqa yerdəki 500 namazın savabına bərabərdir. Bu məsciddə zikr və Quran tilavətinə məşğul olmadan (da) oturmaq ibadətdir...”[3]

3. İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Qəm-qüssəli olan hər bir insan Səhlə məscidində məğrib və işa namazları arasında  iki rəkət namaz qılsa, Allah onun qəm-qüssəsini aradan aparar.”[4]

4. İmam Sadiq (əleyhis-salam) yenə buyurur: “Səhlə məscidində namaz qıl, dünya və axirət hacətlərini Allahdan istə! Çünki bu məscid həzrət İdris (əleyhis-salam)-ın evi idi ki, orada dərzilik edirdi. Bu məsciddə dua etmək müstəhəbdir.  Allah bu məsciddə dua edənlərə uca məqam və İdrisin dərəcəsini əta edər, onu dünyanın pisliklərindən və düşmənlərindən qoruyub saxlayar.”[5]

5. Əbu Həmzə Somali nəql edir ki, “imam Səccad (əleyhis-salam) Mədinədən Kufə məscidinə gəldi, Kufə məscidində təkcə iki rəkət namaz qıldı, sonra dəvəsinə minib Mədinəyə qayıtdı.”[6]

Bəzi rəvayətlər də bu məscidlərin xüsusi məsələlərinə diqqət yetirir, o cümlədən:

1. Əbu Həmzə Somali deyir: Əsbəğ ibni Nübatə mənim əlimdən tutub yeddinci sütunun yanına apardı və dedi: “Bu, Əmirəl-möminin Əli (əleyhis-salam)-ın məqamıdır. Həzrət Əli (əleyhis-salam) namaza gəlməyəndə imam Həsən (əleyhis-salam)  burada namaz qılırdı. Başqa vaxtlarda isə beşinci sütunun yanında namaz qılırdı.”[7]

2. Bəni-Abbasın hakimiyyəti dövründə imam Sadiq (əleyhis-salam) “Fil” qapısından (məscidin qapılarından biri bu adla məşhurdur) məscidə daxil olaraq sol tərəfə getdi və dördüncü sütunun yanında dayanıb namaz qıldı. Ravi deyir ki, “Həzrət İbrahimin sütunu bu yerdirmi?” deyə soruşduqda, həzrət “bəli”, deyə cavab verdi.”[8]

3. İmam Sadiq (əleyhis-salam) səhabələrinin bəzilərinə buyururdu: “Beşinci sütunun – İbrahim məqamının yanında namaz qıl!”[9]

Kufə məscidinin əməlləri ilə əlaqədar rəvayətləri araşdırdıqda məlum olur ki, bu məscidlərdə məsumların namaz qılma sirəsi (adət və davranışı) eyni olmamışdır və bu rəvayətlərdə  hamının həmin əməlləri yerinə yetirməyə vəzifəli olması aşkar deyilmir.

Deməli, yaxşı olar ki, bu məscidlərin daxilində zairlərin müxtəlif yerlərə aparılması çətin olanda birinci dərəcəli ibadətlərlə kifayətlənsinlər və zairləri azad qoysunlar ki, istədikləri surətdə məscidin xüsusi yerlərinə də getsinlər.

Allah ilə minacat və raz-niyaz etmək hər bir zamanda və məkanda bəyənilir. Hər hansı bir yerə məxsus olan minacatları sadəcə, “Allahla minacat” niyyəti ilə (nəinki o əməli hər yerdə əncam vermək olar) toplu şəkilində yerinə yetirməyin eybi yoxdur. Diqqət yetirmək lazımdır ki, ibadətlərdə, xüsusilə müstəhəb əməllərdə hüzuri-qəlb onu yerinə yetirməkdən daha mühümdür.

Əlavə məlumat almaq üçün aşağıdakı görünüşlərə baxın:

“Müstəhəb əməllərdə hüzuri-qəlb”, sual 2099 (sayt: 2159)

“Müstəhəb namazları şövq ilə qılmaq”? sual 12964 (sayt: 13426)

 

 


[1] Məclisi, Məhəmməd Baqir, “Biharul-ənvar”, 52-ci cild, səh. 148, hədis 73, “Vəfa” müəssisəsi, Beyrut, 1404-cü qəməri il

[2] Yenə orada, 80-ci cild, səh. 376

[3] Kuleyni, Məhəmməd ibni Yəqub, “Əl-kafi”, 3-cü cild, səh. 490, hədis 1, “Darul-kutubil-islamiyyə”, Tehran, 1365-ci şəmsi il

[4] Tusi, Məhəmməd ibni Həsən, “Təhzibul-əhkam”, 6-cı cild, səh. 38, hədis 21, “Darul-kutubil-islamiyyə”, Tehran, 1365-ci şəmsi il

[5] “Biharul-ənvar”, 97-ci cild, səh. 434, hədis 1

[6] “Təhzibul-əhkam”, 3-cü cild, səh. 254, hədis 20

[7] Yenə orada, 6-cı cild, səh. 33, hədis 8.

[8] Yenə orada, 3-cü cild, səh. 252, hədis 10

[9] “Biharul-ənvar”,  97-ci cild, səh. 388, hədis 11

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Müslim ibn Əqilin qızlarının adı nə idi?
    12706 تاريخ بزرگان 2011/05/31
    Cənab Müslim ibn Əqilin həyatı barəsində olan kitabların hamısını araşdırarkən, bu nəticə ələ gəlir ki, cənab Müslimin Atikə və Həmidə adında iki qızı olubdur. Atikə Kərbəla hadisəsində Aşura günü düşmən xeymələrə hücum edərkən şəhid olur. Amma Həmidə Kərbəla əsirləri karvanında olub və cənab Müslimin nəsli yalnız onun vasitəsi ilə davam ...
  • "Əssəlamu ələl- Hüseyn və əla Əli ibnil Hüseyn və..." «اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ...» salamında Əli ibnil Hüseyn kimdir?
    18257 تاريخ بزرگان 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, ziyarətnamə, təvəssül duası, pak İmamlara salavat və İmam Zeynəl- abidin və Əli Əkbər (ə)- dan qalan rəcəznamələrdən Əli ibnil Hüseynin o iki həzrətin müştərək adı olması istifadə olur, amma Aşura ziyarətinin zaman və məkan məsələsi ki, Aşura günü, Kərbəla məkanı və o gün öldürülənlərə işarə edir. Və həmçinin ...
  • Qurani- Kərimin hansı surəsində peyğəmbərin gecə namazı qılmasına hökm edilmişdir?
    8276 Təfsir 2011/10/31
    Peyğəmbərə gecə namazının əmr edilməsi Quranın bir neçə yerində bəyan edilmişdir. O cümlədən Allah Quranın Muzəmmil surəsində peyğəmbərə buyurur: “Gecəni qısa bir hissədən savayı ayaqa qalx.[1] Baxmayaraq ki, bu surədə müraciət olunan peyğəmbərdir (s), amma surənin davamından anlaşılır ki, möminlər də peyğəmbərin (s) bu proqramında birlikdə olmuşlar. İndi ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7748 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • Əhli- sünnənin baxışını nəzərə alaraq, şiə fiqhinin nəzərindən səfərdə namazı şikəstə qılmaq rüsxətdir yoxsa vacib?
    12497 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/07/16
    Yəqini olan məzələ budur ki, beş namaz əvvəlcə iki rəkət formasında qanuniləşibdir. Həmçinin heç bir şəkk yoxdur ki, həzərdə (vətəndə) olan namaza iki rükət əlavə olubdur. İndi müzakirə mövzusu budur ki, səfərdə olan namaza da iki rükət əlavə olub ya yox? Şiənin fəqihləri İmamlar (ə)- ...
  • Bizə salam verərək “əssəlamu əleykum” deyən qeyri-müsəlman şəxsə cavabımız necə olmalıdır?
    7788 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/09
    Dini təlimlərdə təkid olunan məsələlərdən biri də möminlərin bir-birinə salam verməsidir. Bu məsələ ilə əlaqədar bir neçə istisna halı vardır ki, onun nümunələrindən biri də qeyri-müsəlmana salam verməkdir. Fiqhi kitablarda qeyri-müsəlmana salam vermək məkruh (bəyənilməz iş) sayılır və buyurulur: “Kafirin salamının cavabında gərək qısa şəkildə (təkcə “əleykə” ...
  • Quran nəzərindən seçilmiş xalqın xüsusiyyətləri nədir?
    8112 Təfsir 2012/09/24
    Quranda “seçilmiş xalq” və onun xüsusiyyətləri ilə əlaqədar nazil olan ayələri araşdırarkən aşağıdakı məsələlər əldə olunur: 1. Qurani-kərim peyğəmbərlərin ümmətindən heç birini bütün cəhətlərdən ideal olan bir xalq (qövm və ümmət) kimi təqdim etməmiş, əksinə onların ümmətlərinin əksəriyyətini məzəmmət etmişdir. 2. Qurani-kərim yalnız ...
  • Doğru və aldadıcı sübhdən məqsəd nədir?
    6733 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/04/16
    Doğru və aldadıcı fəcr və ya sübhdən məqsəd fiqhdə və astronomiyada işlədilən terminlərdir. Onlardan məqsəd gecə və gündüzdə müəyyən vaxtları bildirməkdir. Yalançı yaxud aldadıcı sübh məşriq səmtində ağartı və işıqlanmanın əmələ gəlməsinə deyirlər. Bu vaxtda sübh namazın qılmaq olmaz. Doğru və ya sadiq fəcr və sübh çağı ...
  • Ümumiyyətlə tato haramdır?
    15938 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/04
    Həzrəti Ayətullah ul üzma Sistaninin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Özü- özlüyündə caizdir, icazə verilir. Həzrəti Ayətullah ul üzma Məkarim Şirazinin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Əgər bədən üçün xüsusi bir zərəri yoxdursa və əxlaqa zidd şəkillər onda olmasa icazə verilir. Hər halda dəstəmaz və ...
  • Nə üçün həzrət Məhəmmədin (s) dörd qadından çox arvad almasına icazəsi var idi?
    15385 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2011/06/21
    Peyğəmbərin (s) qadınlareının çox olması mövzusu daim insanlar üçün sual amili olmuşdur.Biz bu məqalədə gərək bəzi məsələlərə toxunmaqla müxatəbin zehnini bu kimi suallardan təmizləyək:1). Birincisi: "Dörd qadından artıq arvad almaq mövzusu haram olmazdan öncə Peyğəmbərimiz bu qadınla ailə qurmuşdu.2). Peyğəmbərimizin bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164804 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164285 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119876 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113911 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111044 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94210 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54915 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54575 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46296 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45900 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...