Ətraflı axtarış
Baxanların
8022
İnternetə qoyma tarixi: 2011/09/12
Sualın xülasəsi
Əhli-sünnət və Bilal Həbəşi
Sual
Əhli-sünnətin Bilal Həbəşi barəsindəki nəzəri nədir?
Qısa cavab

Əhli-sünnətin mənbələrində Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in böyük səhabəsi olan cənab Bilal Həbəşi barəsində müəyyən mətləblər qeyd olunmuş və deyilmişdir ki, onu Əbu Bəkr azad etmişdi. Kafirlərin işgəncələri qarşısında müqavimətli bir şəxs olan Bilal Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in azan deyəni, müharibələrdə İslam mücahidi idi və həmişə Peyğəmbərlə yanaşı olmuşdu. Amma Peyğəmbərin vəfatından sonra Mədinədən Şama getmiş və orada vəfat etmişdir.

Ətreaflı cavab

Ribah və Hümamənin oğlu olan Bilal[1] Həbəşistandan əsir tutularaq Ərəbistan yarımadasına gətirilmişdi. O, Qureyş başçılarından sayılan Üməyyə ibni Xələfin qulu idi. İslam zühur edən zaman o tam meyl və rəğbət üzündən İslamı qəbul edən ilk şəxslərdən idi.[2] Onun ərbabı Üməyyə İslamı və tövhid əsərlərini məhv etmək üçün var-qüvvəsi ilə çalışırdı. Bilal müstəzəf (zəif saxlanılmış) müsəlmanlardan idi[3] ki, müsəlman olduqdan sonra müşriklər onu İslamdan qaytarmaq üçün ağır işgəncəyə məruz qoymaq qərarına gəldilər. Yazmışlar ki, İslamı qəbul etməsini aşkar edən ilk şəxslər yeddi nəfər idi, Bilal da onlardan biri idi. Onlardan hər biri işgəncədən amanda qalmaq üçün nüfuzlu şəxs və ya qohum-qəbilə tərəfindən himayə olunurdu, yaxud işgəncə verildikdən sonra himayədarları tərəfindən araşdırılırdı. Amma Bilalın heç kəsi yox idi.[4]

Üməyyə Bilalı İslamdan qaytarmaq üçün ona çox ağır əzab-əziyyətlər və acınacaqlı, sərt işgəncələr verirdi, Bilal da bütün vücudu ilə öz imanı üzrə müqavimət göstərirdi. Demişlər ki, Əbu Bəkr Bilalı onun ərbabından alaraq azad etdi. Bu məsələ şiələr tərəfindən də qəbul olunur. Təkcə “Qamusir-rical” kitabının müəllifi bu barədə şəkk etmiş, İskafinin yazdığı “Nəqzu Osmaniyyə” kitabından Bilalın Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) tərəfindən azad olunduğunu nəql etmişdir. Səbəbi də bu ola bilər ki, onun azad olunması Peyğəmbərin göstərişi ilə baş vermişdir.[5]

Mədinə İslamın mərkəzi qərargahı olan zaman Bilal Peyğəmbərin məxsus azançısı oldu və bütün müharibələrdə Peyğəmbərlə birlikdə iştirak etdi.[6]

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in dövründə Bilalın möhkəm imanı və müqaviməti barədə tarixi mənbələrdə çoxlu əhvalatlar qeyd edilmişdir. Peyğəmbərin vəfatından sonra Bilal Mədinəni tərk edərək Şama getmişdi. Şiə və sünnülər arasında yeganə ixtilaflı məsələ onun Mədinəni nə üçün tərk etməsindədir. Şiə alimləri inanırlar ki, bunun səbəbi o idi ki, Peyğəmbərdən başqası üçün azan vermək istəmirdi.[7] Çünki:

1. Əhli-beyt (əleyhimus-salam) hədislərində deyilir: “Bilal saleh bir bəndə idi və deyirdi ki, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən sonra heç bir şəxs üçün azan deməyəcəyəm.” Məhz bundan sonra “həyyə əla xeyril-əməl” cümləsi azandan çıxarıldı.”[8]

2. Əhli-sünnətin tarixi mənbələrində Bilalın Peyğəmbərdən sonrakı xəlifələr üçün azan deməməsinə aşkar şəkildə təkid edilmişdir. Vaqidi yazır: “Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və səlləm)-in vəfatından sonra müqəddəs cənazə dəfn oluncaya qədər Bilal azan deyirdi, lakin “əşhədu ənnə Muhəmmədən Rəsulullah” cümləsinə çatan zaman camaat məsciddə uca səslə ağlamağa başlayırdılar. Həzrətin cənazəsi torpağa tapşırılan zaman Əbu Bəkr Bilala dedi: “Azan de!” Bilal dedi: “Əgər məni səninlə birlikdə olmaq üçün azad etmişsənsə, özün bilərsən; amma əgər Allah yolunda azad etmişsənsə məni həmin yolda azad qoy.” Əbu Bəkr dedi: “Səni yalnız Allaha görə azad etmişəm.” Dedi: “Mən Peyğəmbərdən sonra heç kəs üçün azan deməyəcəyəm.” Əbu Bəkr dedi: “Azadsan.” Bilal bir müddət Mədinədə qaldı, İslam ordusu Şama doğru yola düşən zaman o da Şama gedib orada qaldı.[9]

Əsqəlani “Əl-isabə” kitabında yazır: Bilal Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və səlləm)-dən sonra cihad məqsədi ilə Şama getdi.”[10] Bu nəzəriyyənin müqabilində sünnü kitablarında nəql olunan bəzi rəvayətlərdə deyilir: “Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və səlləm) vəfat edən zaman Bilal Əbu Bəkrin yanına gəlib dedi: “Ey Rəsulullahın xəlifəsi! Mən Peyğəmbərin “Möminin ən yaxşı əməli Allah yolunda cihad etməkdir” dediyini eşitmişəm.” Əbu Bəkr dedi: “Nə etmək istəyirsən?” Dedi: “İstəyirəm ki, Allah yolunda cihada gedim, şəhadət feyzinə nail olam.” Əbu Bəkr dedi: “Səni Allahın haqqına, özünün haqına və hörmətinə and verirəm ki, (getməyəsən). Mən qocalıb əldən düşmüşəm, ölümüm yaxındır.” Bilal onunla birlikdə qaldı. O, dünyadan gedən zaman Ömərin yanına gəldi və Əbu Bəkrə dediyi həmin sözləri Ömərə də dedi. Ömər də Əbu Bəkrin dediyi kimi cavab verdi, lakin Bilal qəbul etmədi.[11] Digər bir zəif nəzəriyyədə deyilir ki, Ömər Şama gedən zaman Bilal Şamda idi və onun üçün azan deyirdi.[12]

Əlbəttə, birinci rəvayət şiənin istinad etdiyi rəvayətlərlə ziddiyyətli deyil və Bilalın azan deməməsini aşkar deyir. İkinci rəvayət sənədinin zəif olmasından əlavə, Bilalın rəsmi şəkildə xəlifələrin azançısı olmasını isbat etmir. Son nəticə xəlifələrin hazır olduğu zaman azan deməsidir. Deməli, sünnü və şiələrin tarixi mənbələrinə məcmu halında nəzər yetirməklə məlum olur ki, Bilal xəlifələrin azan deməsinə dair istəyini qəbul etməmişdi. Bütün tarixçilər Bilalın Ömərin xilafəti dövründə, yəni 17-20-ci hicri illər arasında vəfat etdiyini qeyd etmişlər.[13]



[1] “Əl-istiyab”, 1-ci cild, səh. 179

[2] Tarixi mənbələrdə Bilal İslamı qəbul edən dördüncü və ya beşinci şəxs kimi qeyd olunur. “Biharul-ənvar”, 18-ci cild, səh. 229

[3] “Biharul-ənvar”, 17-ci cild, səh. 41; “Təbəqatul-Kubra”, 3-cü cild, səh. 175; “Ənsabul-əşraf”, 1-ci cild, səh. 156

[4] “ Təbəqatul-kubra”, 3-cü cild, səh. 175; “Ənsabul-əşraf”, 1-ci cild, səh. 156

[5] “Şiənin İslam şəxsiyyətləri”, 1-2-ci cildlər, Ayətullah Cəfər Sübhani; “Əl-istiyab”, 1-ci cild, səh. 182; “Usdul-ğabə”, 1-ci cild, səh. 243

[6] “Əl-əlam”, 2-ci cild, səh. 73

[7] “Əl-ixtisas”, səh. 71

[8] “Mən la yəhzuruhul-fəqih”, 1-ci cild, səh. 283

[9] “Təbəatul-kubra”nın tərcüməsi, 3-cü cild, səh. 2; “Təbəqatul-kubra”, 2-ci cild, səh. 187; “Usdul-ğabə”, 1-ci cild, səh. 243; “Əl-istiyab”, 1-ci cild, səh. 82

[10] “Ənsabul-əşraf”, 1-ci cild, səh. 526; “Əl-isabə”, 1-ci cild, səh. 456

[11] “Təbəqatul-kubra”nın tərcüməsi, 3-cü cild, səh. 202; “Təbəqatul-kubra”, 2-ci cild, səh. 178; “Usdul-ğabə”, 1-ci cild, səh. 244

[12] “Usdul-ğabə”, 1-ci cild, səh. 244

[13] “Usdul-ğabə”, 1-ci cild, səh. 245; “Ənsabul-əşraf”, 1-ci cild, səh. 526; “Dəlailun-nübüvvət”, 1-ci cild, səh. 348; “Əmtaul-əsma”, 6-cı cild, səh. 350

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163854 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    159221 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118756 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111930 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    105834 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92604 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54152 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    49611 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44967 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44420 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...