Ətraflı axtarış
Baxanların
5530
İnternetə qoyma tarixi: 2014/11/05
Sualın xülasəsi
Vilayətsiz əməllərin qəbul olmamasının səbbələri nədir?
Sual
Vilayətsiz əməllərin qəbul olmamasının səbbələri nədir?
Qısa cavab
Vilayət sözü ərəbcədən vəli sözünün kökündən olub müxtəlif mənalarda gəlib. O mənalardan birinin mənası istifadədə üçün olan mənasındadır. (yəni, vəli o kəsdir ki, insanın şəxsi işlərində təsərrüf etmək imkanı hətta onun özündən də üstündür) Amma, terminlər mövzusunda "vilayət" sözü müqabil tərəfdən ixtiyar, malikiyyət və seçimin aradan getməməsi şərti ilə başqalarnın müxtəlif cəhətdən işlərində dəxil və təsərrüf edənin üstün olması mənasındadır.
Şiə nəzərində vəliyyullahı (Allahın vilayət verdiyi şəxsi) tanımaq və onun bütün əmrlərinə, qadağalarına, hökm və qəzavətlərinə boyun qoymaq vacibdir. Hər kəs bu işdə boyun qaçırsa,əslində tövhid və peyğəmbərliyi qəbul etməmişdir. Başqa sözlə desək, Allahın, tövhidin, Onun ədalətinin qəbulu, peyğəmbərliyin qəbulu deməkdir. Peyğəmbərliyin qəbulu isə Allah tərəfindən təyin olunmuş vəlinin vilayətinin qəbul olunması deməkdir.  Bu mətləb, Quran ayələrində və həmçinin, məşhur Səqəleyi (iki ağır əmanət) hədisinə əsasən, Əhli-Beyti (əleyhissalam) Quranla bir yerdə qərar verən dəlillərlə aşkarcasına sübut olunur. Həmçinin, həmin mövzu İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) nəql olunan hədislə daha da öz təsdiqini tapır ki, buyurur: "Hər kəs ölsə və zəmanəsinin İmamını tanımasa, cahiliyyət zamınındakı kimi ölüb." O cümlədən bir məsələni xüsusi qeyd etmək lazımdır ki,  vilayəti qəbul etmək o deməkdir ki, insan heç vaxt hidayət yolundan kənara çıxmır yoxsa, əsl hidayət yolunda inhirafa düşmək ehtimalı çoxdur.  İslamda, əsasən, İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) və Onun Əhli-Beytidir ki, haqq yolunu özləri tanıyır və başqalarına göstərməklə, dünya və Axirətdə səadətə yetişməyin yolunu aydınlaşdırır.
 
Ətreaflı cavab
Əgər vilayət kəlməsinin dəqiq və düzgün mənasını ələ gətirə bilsək, sizin sualanızın cavabı da aydın olar. Vilayət və mövla sözü ərəbcədən vəli sözünün kökündən olub, lüğət əhli onu müxtəlif mənalarda işlədib. O cümlədən, malik, bəndə, azad edən, azad olunmuş, sahib (birlikdə), yaxın (məsələn, əmi oğlu kimi) qonşu, həmpeyman, oğul, əmi, rəbb, kömək edən, nemət verən, oturaq, şərik, bacı oğlu, sevilən, tabe, kürəkən, təsərrüfdə üstün (yəni, müqabil tərəfdən ixtiyar, malikiyyət və seçimin aradan getməməsi şərti ilə başqalarnın müxtəlif cəhətdən işlərində dəxil və təsərrüf edənin üstün olması) mənasındadır.[1]
Amma, terminlər mövzusunda "vilayət" sözü müqabil tərəfdən ixtiyar, malikiyyət və seçimin aradan getməməsi şərti ilə başqalarnın müxtəlif cəhətdən işlərində dəxil və təsərrüf edənin üstün və qüdrəti olması mənasındadır.
İmam (əleyhissalam) Allahın izni ilə bütün insanlara şiə və sünnü, müsəlman və qeyri-müsəlmana elmi əhatəsi və şahidliyi vardır. İnsanların zahir və batinindən və onların üzərinə hər cür təsərrüf etməyə qüdrəti vardır. Bundan əlavə, təkvini yəni, yaradılış cəhətdən də onların üzərində hər cür qüdrətə malikdir. Məsələn, torpağı qızıla çevirə bilər. Yaxud, quşun şəklina can vera bilər. Ən çətin xəstəlikləri, işləri və dügünləri aça bilər. Ona təvəssül edənləri ən çətin vəziyyətdən çıxara bilər. Amma, bütün bu qüdrətdən hikmətsiz, məsləhətsiz və bihudə istifadələr etməz.
Şiə nəzərində vəliyyullahı (Allahın vilayət verdiyi şəxsi) tanımaq və onun bütün əmrləriniə, qadağalarına, hökm və qəzavətlərinə boyun qoymaq vacibdir. Hər kəs bu işdə boyun qaçırsa,əslində tövhid və peyğəmbərliyi qəbul etməmişdir. Başqa sözlə desək, Allahın, tövhidin, Onun ədalətinin qəbulu, peyğəmbərliyin qəbulu deməkdir. Peyğəmbərliyin qəbulu isə Allah tərəfindən təyin olunmuş vəlinin vilayətinin qəbul olunması deməkdir.
Bu mətləb Quranda Maidə surəsinin 3-ü ayəsində Allahın təyin etdiyi vəlini (İmamı) tanıtdırmaq, İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) risalətini təbliğ etməyin qəbul olunması və tövhid sırasında qərrar tutur.  Həmçinin, Nisa surəsinin 59-cu ayəsində əmr sahiblərindən itaəti Allaha və Rəsuluna itaətin sırasında qərar verir. həmçinin, məşhur Səqəleyi (iki ağır əmanət) hədisinə əsasən, Əhli-Beyti (əleyhissalam) Quranla bir yerdə qərar verən dəlillərlə[2] aşkarcasına sübut olunur. Həmçinin, həmin mövzu İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) nəql olunan hədisdə daha da öz təsdiqini tapır ki, buyurur: "Hər kəs ölsə və zəmanəsinin İmamını tanımasa, cəhiliyyət zamınındakı insan kimi ölüb."[3] Sualınızda qeyd etdiyiniz kimi heç bir əməl və ibadət əzəmətli vilayət sahibinin izni olmadan Allah dərgahında qəbul olamyacaq. Bu mövzu, qeyd etdiyimiz kimi kifayət qədər rəvaytlərdən də istifadə olunur.[4]
Nümunə üçün İmam Rza (əleyhissalam) silsilətuz-zəhəb (qızıl sənəd) hədisində cəddi İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) Allah-Taala tərəfindən byuyurulmuş Qüdsi hədisdə buyurur: "La ilahə illəllah yəni, tövhid mənim möhkəm pənah yerimdir. Hər kəs ora daxil olsa, mənim əzabımdan amanda olar. " İmam (əleyhissalam) bir miqdar sakitlikdən sonra yenə hədisin ardında buyurur: "la ilə illəllahın şəraiti var. Mən o şəraitlərdən biriyəm. (yəni, vilayətin qəbulu)"[5]
Başqa bir hədisdə İmam Baqir (əleyhissalam) buyurur: "İslam beş sutun üstündə qurulub. Namaz, oruc, həcc, və vilayət. Bütün bu rüknların heç biri vilayət qədər mühüm ola bilməz."[6]
Araşdırılan mətləblərdən məlum olur ki, vilayət məsələsi Allahın insanlara qəbulunu vacib buyurduğu əməldir. Allah-Taala vilayət əmrini Özünün əmri kimi qərar vermiş, Vilayətdən itaəti Özünün itaəti kimi göstərmişdir. Ona görə də məsum İmamların (əleyhimussalam) vilayətini qəbul etməmək, Allah-Taalanın vilayətinin inkarıdır. Aydındır ki, bu inkar səbəb olar ki, insanın bütün əməlləri Allah dərgahında qəbul olmasın.
O cümlədən, bir məsələni xüsusi qeyd etmək lazımdır ki,  vilayəti qəbul etmək o deməkdir ki, insan heç vaxt hidayət yolundan kənara çıxmır yoxsa, əsl hidayət yolunda inhirafa düşmək ehtimalı çoxdur.  İslamda, əsasən, İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) və Onun Əhli-Beytidir ki, haqq yolunu özləri tanıyır və başqalarına göstərməklə, dünya və Axirətdə səadətə yetişməyin yolunu aydınlaşdırır.
İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) buyurur: "Hər kəs istəyirsə, mənim kimi yaşasın, mənim kimi dünyadan getsin və Allahın mənə vədə verdiyi Behiştə daxil olsun, Əli ibn Əbi Talibin vilayətini, Onun pak canişinlərini, hidayət İmamlarını  və qaranlıqda olan Çıraqları qəbul etsin! Onlar, heç vaxt sizləri hidayət yolundan zəlalətə tərəf çəkməzlər!"[7]
Mövzu ilə əlaqəli mətnlər: vilayət 10107
Silsileyi-zəhəb hədisində imamətlə tövhidin bağlılığı 20920
 

[1]  Firuzabadi, Əl-qamusul-mühit, Səidi mehr, Məhəmməd, Kəlam islami, c.2; səh.168
[2] Əllamə Məclisi, Biharul-Ənvar, c.23; səh.108; müəssisətül-vəfa, Beyrut, Lobnan, 1404 h.qəməri
[3]  Biharul-Ənvar, c.23; səh.108;
[4] 153-cü sualdan götürülüb
[5]  Biharul-Ənvar, c. 3; səh.7;
[6]  Biharul-Ənvar, c. 65; səh.333-329;
[7]  [7]  Biharul-Ənvar, c.23; səh.143
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163682 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158066 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118546 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111444 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104151 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92297 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    53952 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48386 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44645 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44043 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...