Ətraflı axtarış
Baxanların
13028
İnternetə qoyma tarixi: 2012/03/14
Sualın xülasəsi
Faruq və Siddiqin mənası nədir və nə vaxtdan yayılmağa başlamışdır?
Sual
Faruq və Siddiq hansı mənayadır və nə vaxtdan yayılmağa başlamışdır?
Qısa cavab

Şiənin inancına əsasən, Faruq və Siddiq ləqəbləri Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) tərəfindən Əli (əleyhimus-salam)-a verilmiş ləqəblərdir. “Faruq” kəlməsi haqq ilə batilin arasında fərq qoyan “fərq” kökündən, “Siddiq” isə həddindən artıq düz danışan mənasına olan “sidq” kökündən alınmış sifətin mübaliğə formasıdır. Əlbəttə, bəzi sünnü mənbələrində Peyğəmbərə istinadən deyilən rəvayətlərə əsasən, guya o həzrət bu ləqəbləri Ömərə və Əbu Bəkrə vermişdir ki, imamiyyə şiələrinin əqidəsinə əsasən bu hədislər saxtadır və əsla qəbul oluna bilməz.

Ətreaflı cavab

Suala cavab verməzdən əvvəl xatırlatmaq zəruridir ki:

Əli (əleyhis-salam)-ın fəzilətləri barəsində Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-dən nəql olunan rəvayətlər olduqca çoxdur və sünnü alimi İbni Əbil-Hədid Mötəzilinin dediyinə əsasən: “Bu məsələ səbəbi ilə düşmənlər Əli (əleyhimus-salam)-ın fəzilət nurunu söndürmək istədilər, amma Allah bu işi (düşmənlərin inkarçılığını) onun fəzilətlərinin yerin şərqinə-qərbinə yayılmasına bir vasitə qərar verdi.”[1]

Müxaliflər həzrət Əli (əleyhimus-salam)-ın fəzilətlərinin yayılmasının qarşısını ala bilmədikləri üçün başqa bir çarə fikirləşdilər; saxta hədislər düzəltməklə qərara aldılar ki, ümumxalq kütlələrinin zehnini bu işdən başqa yerə yönəltsinlər. Bu məkrli işin iki ümdə  və əsas nəticəsi ola bilərdi: Birincisi, Əli (əleyhis-salam)-ın barəsində Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən nəql olunan fəzilət və məqamların çox da mühüm olmayan, əhəmiyyətsiz, adi bir şey kimi qələmə verilməsi, habelə “bu fəzilətlər başqalarının da barəsində deyilmişdir!” deyə iddia edilməsi və bu yolla həmin misilsiz fəzilətlərin o həzrətə məxsus olması barədə şəkk-şübhələrin təlqin olunması. İkincisi, o həzrətin müqabilində və (fəzilət baxımından) onunla eyni səviyyədə olan saxta şəxsiyyətlərin düzəldilməsi. Əhli-beyt imamlarından (əleyhimus-salam) nəql olunan çoxlu rəvayətlərdə Faruq (haqq ilə batil arasında fərq qoyan, ayran) və “Siddiq” (həddindən artıq düz danışan) ləqəbləri Əli (əleyhis-salam)-ın ləqəblərindən sayılır.

Əvvəldə bu barədə imamiyyə təriqi ilə nəql olunan rəvayətləri araşdırarıq:

a) İmamiyyə rəvayətləri

1. Əmirəl-möminin Əli (əleyhis-salam) “Səqifə” hadisəsindən sonra buyururdu: “Mən bu ümmətin Siddiqi – ən böyük düz danışanı və Faruquyam – haqq ilə batini arasında fərq qoyanam.”[2]

2. Həmçinin buyurur: “Mən Allahın bəndəsi və Onun Peyğəmbərinin qardaşıyam. Mən Siddiqi-Əkbərəm! Məndən sonra hər kəs bu məqamı özü üçün iddia etsə, yalançı və böhtan atandır. Mən heç kəsin namaz qılmadığı bir dövrdə yeddi il Peyğəmbərlə birlikdə namaz qılırdım.”[3]

Əbuzər Ğifarinin belə dediyi nəql olunur: Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in Əli ibni Əbi Talib (əleyhis-salam) barəsində belə dediyini eşitdim: “Ey Əli! Sən mənə iman gətirən ilk şəxsən, qiyamət günü mənimlə görüşən ilk şəxs olacaqsan. Sən bu ümmətin Siddiqi-Əkbərisən (ən böyük düz danışanısan), sən haqq ilə batil arasında (düzgün olaraq) fərq qoyub onları biri-birindən ayıran Faruqsan, sən iman əhlinin rəhbərisən...”[4]

b) Əhli-sünnət yolu ilə nəql olunan rəvayətlər

Əhli-sünnət alimlərindən olan Əqili Əli (əleyhis-salam)-ın belə buyurduğu nəql edir: “Mən Allahın bəndəsi və Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in qardaşıyam. Mən Siddiqi-Əkbərəm (ən böyük doğru danışan). Məndən sonra hər kəs bu məqamı özü üçün iddia edərsə, yalançı və böhtançıdır!”[5]

Əlbəttə, əhli-sünnətdən bəziləri Peyğəmbərə istinad etməklə bu ləqəbləri Ömərə və Əbu Bəkrə aid etmişlər ki, imamiyyələrin əqidəsinə əsasən, bu hədislər tam mənada saxtadır və heç vaxt qəbul oluna bilməz.

Mərhum Əllamə Əmini özünün dəyərli “Əl-Qədir” kitabında yazır: Ömərin oğlu Əbdüllahın adından deyilən saxta hədislərdən biri də Zəhəbinin və Süyutinin “Tarixi xüləfa” kitabında qeyd etdikləri bu hədisdir: Ömərin oğlu deyirdi: “Əbu Bəkri haqq olaraq “Siddiq” adlandırmışsınız. Öməri doğrudan da “Faruq” adlandırmışsınız; o, polad bir oxa bənzəyir!”

Əllamə Əmini (rəhmətullahi əleyh) bu rəvayəti nəql və onun saxta olduğunu isbat etdikdən sonra Ömərin oğlundan digər saxta rəvayətləri də nəql və sonra da tənqid edir.[6]

Sünnülərin İbni Abbasın adından nəql etdikləri başqa hədisdə deyilir: “Behiştdə elə bir ağac yoxdur ki, onun yarpaqlarının üzərində “Allahdan başqa heç bir məbud yoxdur, Məhəmməd Onun Rəsuludur, Əbu Bəkr Siddiq, Ömər Faruq və Osman Zun-nurdir (iki nur sahibi)” yazılmış olmasın.”

Əllamə Əmini (rəhmətullahi əleyh) buyurur: “Bu hədis Əli ibni Cəmil Ruqqinin quraşdırdığı saxta hədislərdən biridir və sünnü kitablarında onun kəzzab (həddindən artıq yalançı) olması müxtəlif yollarla sübuta yetmişdir.”[7]

 


[1] İbni Əbil-Hədid, Əbdül-Həmid, “Nəhcul-bəlağə”nin şərhi, 4-cü cild, səh. 111, Ayətullah Mərəşinin kitabxanası, Qum, 1404-cü qəməri il

[2] Təbərsi, Əhməd ibni Əli, “Əl-ehticac”, səh. 74, “Mürtəza” nəşriyyatı, Məşhəd, 1403-cü qəməri il

[3] Şeyx Səduq, “Əl-xisal”, 2-ci cild, səh. 402, “Camieyi müdərrisin” nəşriyyatı, Qum, 1403-cü qəməri il

[4] Şeyx Tusi, “Əmali”, səh. 148, “Darus-siqafə” nəşriyyatı, Qum, 1414-cü il

[5] Əqili, “Əz-zuəafaul-kəbir”, 5-ci cild, səh. 428

[6] Əmini, Əbdül-Hüseyn, “Əl-Qədir fil-Kitabi vəs-Sünnəti vəl-ədəb”, 10-cu cild, səh. 54-dən sonra

[7] Yenə orada, 5-ci cild, səh. 476-478

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Din vahiddir yoxsa çoxlu?
    6922 Təzə kəlam 2011/02/14
    Əgər dindən məqsəd, Allah tərəfindən nazil olub və peyğəmbərlər (ə) vasitəsi ilə camaata çatdırılan əqaid, əxlaq və qanunlar toplusu olarsa, bu halda din vahid bir şeydir və dinlərin fərqi zaman və məkanların tələbinə əsasən fərdi və tayfa xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq cüzi göstərişlərdə dəyişilir. Əgər dindən məqsəd, dünyadakı mövcud dinlər ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7720 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • İsmət məqamı ixtiyaridir, yoxsa icbari?
    6266 Din fəlsəfəsi 2012/01/18
    Peyğəmbərlərin və məsumların (əleyhimus-salam) ismət məqamına malik olmaları şiə məzhəbinin mühüm etiqadlarından biri hesab olunur. Siz onun ətraflı izahına baxmaq üçün həmin saytın bu suallarına müraciət edə bilərsiniz: sual 1738 (sayt 1885), sual 1740 (sayt 2139) və sual 3026 (sayt 4594)
  • Sair səma cisimlərində və kürələrdə canlı varlıqların olması barəsində İslamın nəzəri nədir?
    8786 Təfsir 2011/07/28
    Başqa göy cisimlərində və ya kəhkəşanlarda canlı və yaxud ağıllı varlıqların olub-olmaması bəşəriyyəti maraqlandıran suallardan biridir, lakin indiyə qədər onlara lazımi cavab tapmamışlar. Quranın bəzi ayələrində asimanda canlı varlıqların olmasına işarə edilir. O cümlədən:
  • Dindən qaçan şəxsi necə hidayət etmək olar?
    5773 Əməli əxlaq 2011/07/28
    Belə insanlara ən yaxşı yol göstərmə aşağıdakılardan ibarətdir:1. Ona başa salmaq və soruşmaq lazımdır ki, Allah-taalanın bizə bəxş etdiyi bu qədər nemətlər – başda insanın xilqəti olmaqla ...
  • Hal-hazırdakı və keçmişdəki mərcəyi-təqlidlərin baş yarmaq barəsindəki fətvalarını bəyan edin.
    8729 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/28
    İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a əzadarlıq məsum imamlar (əleyhimus-salam) və din rəhbərləri tərəfindən həmişə təkid edilmiş, bu mərasim tarix boyu davam etmişdir. Bəzi şəhərlərdə, məntəqələrdə və ölkələrdə İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a və onun vəfalı səhabələrinə əzadarlıq üslublarından biri də baş yarmaqdan ibarətdir. ...
  • Aya Şərab satılan ve verilen yerde işləməyin işkalı var?
    7916 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/17
    Sualda fiqhi hökmünüzü bilmək istədiyinizə görə, zəriridir ki, mərcəi təqlidlərin dərtərlərindən cavab alacağıq və qısa müddətdə sizə gondərəcəyik. Alınan cavablar belədir: Həzrəti Ayətullahul üzma Sistaninin dəftərxanası: O surətdəki siz özünüz şərab və digər haramlarda işləməyəsiniz və sırf halal qismətdə işləyinizin manei yoxdur.
  • Uxdud səhabələri kim idi?
    7491 Təfsir 2012/03/14
    “Uxdud” böyük çala, yaxud xəndək mənasınadır. Bu ayədə odla doldurulan böyük çala nəzərdə tutulur ki, mömin şəxsləri oraya salıb yandırmış və ağır işgəncə ilə qətlə yetirmişlər. Bu hadisənin nə zaman baş verməsi, hansı qövmə aid olması, eləcə də bunun xüsusi və konkret bir hadisə, yoxsa ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13940 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Allahın vücudunun sonsuz olması digər varlıqların mövcudluğu ilə ziddiyyətli deyildirmi?
    8065 İslam fəlsəfəsi 2012/06/23
    Allah-taalanın sonsuz olmasının mənası budur ki, Onun müqəddəs zatı hər bir cəhətdən sonsuzdur, bütün sonlara malikdir, fərz olunan hər bir cəhətdə qeyri-məhduddur. Elə bir yer yoxdur ki, Allah orada hazır olmasın. Elə bir zaman yoxdur ki, onda mövcud olmasın, elə bir kamal yoxdur ki, Allah ona malik ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164708 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163839 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119771 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113724 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110649 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94083 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54853 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54200 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46175 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45785 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...