Ətraflı axtarış
Baxanların
6966
İnternetə qoyma tarixi: 2012/01/08
Sualın xülasəsi
Rəf hədisi nədir?
Sual
Rəf hədisinin nə olmasını açıqlayasız?
Qısa cavab

Rəf hədisi, Peyğəmbərdən (s) iki hədisin ünvanıdır. Onlardan birinin mənası məxsus vəziyyətdə İslam dinində təklifin və ya mükəlləfin bəzi işlərindən təklifi və bəzi təsirlərin götürülməsi və başqa birisi isə müəyyən şəxslərə təklifin və bəzi hökmlərin inkar olunmasına aiddir.

Birinci hədis, şiənin keçmiş və müasir mötəbər mənbələrinin çoxunda, ibarətlərində az bir fərqlə və rəfin misdaqlarında say ixtilafı ilə İmam Sadiq və İmam Rza (ə) vasitəsilə Peyğəmbərdən (s) rəvayət olunub. Sənəd cəhətindən səhih ya ötəbər olduğu bilidirilib.

Hədisin ilkin mənası ona kamil şəkildə diqqət olunmaqla belədir: "Müsəlman ümmətindən doqquz şey götürülübdür:

1.Xəta,

2. Yaddan çıxarma,

3. Bilmədikləri şeylər,

4. Gücləri, qüvvələri çatmayan şeylər (مالایطیقون)

5. Naçar olaraq yerinə yetirdikləri şeylər,

6. Məcbur yerinə yetirdikləri işlər (ikrah),

7. Pis fal vurmaq,

8. Vəsvəsə üzündən yaradılış haqqında fikirləşmək,

9. Əl ya dillə icra etmədən şirkə məşğul olmaq".[i]

Bu hədis, şərh edənlərin izahından əlavə, üsul- fiqh alimlərinin açıqlaması və nəzər diqqətində olub (adətən keçmiş əhli sünnə alimlərinin əsərlərində, mocməl və mobəyyin bəhslərində), məxsusən şiənin yeni üsul alimlərinin dəqiqliyində (diqqət mərkəzində) qərar tutubdur. (təhrimi hökmün (üsuli qaydadır) şübhələrində bəraət əslinin isbatı üçün "Mola yələmun, " مالایعلمون" ibarətinə istinad etmək cəhətindən). İkinci məşhur "rəf" hədisi (رَفْعُ القلم) əhli sünnə mənbələrində neçə yol ilə İmam Əlidən (ə), həmçinin Ayişədən nəql olunan nəbəvi (Peyğəmbərə məxsus olan) hədisdir. 

Ətreaflı cavab

Rəf hədisi, Peyğəmbərdən (s) iki hədisin ünvanıdır. Onlardan birinin mənası məxsus vəziyyətdə İslam dinində təklifin və ya mükəlləfin bəzi işlərindən təklifi və bəzi təsirlərin götürülməsi və başqa birisi isə müəyyən şəxslərdə təklifin və bəzi hökmlərin inkar olunmasına aiddir.

Birinci hədis, şiənin keçmiş və müasir (yeni) mötəbər mənbələrinin çoxunda, i9barətlərində az bir fərqlə və rəfin misdaqlarında say ixtilafı ilə imam Sadiq (ə) və İmam Rza (ə) vasitəsilə Peyğəmbərdən (s) rəvayət olunub. Sənəd cəhətindən səhih ya mötəbər olduğu bildirilib.

Hədisin ilkin mənası ona kamil şəkildə diqqət olunmaqla belədir:

"Müsəlman ümmətindən doqquz şey götürülübdür:

1. Xəta,

2. yaddan çıxarma,

3. Bilmədikləri şeylər,

4. Gücləri, qüvvələri çatmayan şeylər " مالایطیقون"

5. Naçar olaraq yerinə yetirdikləri şeylər,

6. Məcbur yerinə yetirdikləri işlər (ikrah),

7. Pis fal vurmaq,

8. Vəsvəsə üzündən yaradılış haqqında fikirləşmək,

9. Əl ya dillə icra etmədən şirkə məşğul olmaq".

Əlbəttə bu barədə başqa rəvayətlərdə daxil olubdur ki, bəzisində ancaq dörd şey və bəzisində isə üçü qeyd olunubdur. Əsl məna və mətləbin mahiyyəti baxımından bir- biri ilə ziddiyyətləri yoxdur, çünki, mümkündür onlarda ən mühüm xasiyyətlərə işarə olunub və bununla kifayətlənilib.

Bu hədis, şərh edənlərin izahlarından əlavə, üsul- fiqh alimlərinin açıqlaması və nəzər diqqətində olub (adətən keçmiş əhli- sünnə alimlərinin əsərlərində, mocməl və moləyyin bəhslərində), məxsusən şiənin müasir üsul alimlərinin dəqiqliyində (diqqət mərkəzində) qərar tutubdur. (Təhrimi hökmün şübhələrində bəraət əslinin isbat olunması üçün " مالایعلمون" ibarətinə istinad etmək cəhətindən).[1]

Hədis barəsində birinci nöqtə bundan ibarətdir ki, bu söz, Allah- Taalanın İslam Peyğəmbərlərinin (s) ümməti, onların yayılması və inkişafı üçün məxsus inayətini (minnətini) bəyan etmək yerindədir.

Bu hədislərdə rəf və aradan götürülmənin nə olması barədə ehtimallar vardır:

Bəzilərinin etiqadına əsasən rəvayətin zahirindən nəzərə yetişən (diqqəti cəlb edən) budur ki, gərək götürüləcək şey işlərindən sonradır ki, onu qərar vermək və aradan qaldırmaq şəriət sahibinin əli ilədir. Çübki, şəriətin sahibi olur. Buna görə də cəzalandırmanın mahiyyəti ola bilməz. Çünki, yaradılışın işlərindəndir. Nəticədə, mümkün deyil ki, şəriət sahibinin məqsədi o ola.

Mümkündür xəbər verməyi iradə etmiş ola. Bunun da hədisin zahiri ilə müxalifətçiliyi vardır. Ona bilsin cəzanın götürülməsindən mənşənin (mənbənin) götürülməsi iradə oluna ki, bu da həmin şəri qərar verilmiş hökmdür. Buna əsasən götürülmüş şey təbiətinə görə cəzanın mahiyyəti deyil, bəlkə şəri hökmdür.[2]

Əllamə Məclisi deyir: "ola bilsin məqsəd, cəzanın götürülməsi ola. Həmçinin ehtimalı vardır ki, onun əslinin bəzisi, onun təsiri yaxud təklifi hökm ola".

Üsul- fiqh alimləri bəraət fəslində bu hədis və onun hər bir cümlələri barədə bəhslər ediblər. Ən çox söz- söhbət yeri olan həmin "rəfin" mənasıdır. Çünki, əgər desək ki, bu eyni ilə müəyyən edilmiş və onların əsli bu ümmətdən götürülmüşdür, bəs gərək baxaq görək rəf və götürülməkdən məqsəd nədir? Və necə götürülübdür? Bəziləri isə "rəfin" təklifi və vəzi əsərlərin hamısına şamil olduğunu bildiriblər. Əlbəttə bəzi yerlərdə (səhvən öldürmə və səhv səcdəsi kimi) xəta və səhv barəsində hökm əvvəldən daxil olubdur və hədisin dairəsindən kənardır.

Bunu demək lazımdır ki, üsul- fiqh elmində mühüm bəhs " ما لایعلمون" cümləsi üzərindədir. Yəni istidlalın nəticəsi belə olur ki, bizə hökmü məlum olmayan hər bir şey üçün təklif yoxumuzdur və o hökmü yerinə yetirmək bizim üçün lazım deyil. Əlbəttə bu zaman qəbul olunur ki, öz vəzifəmizi tanımaqda səhlənkarlıq etməmiş olaq. Əllamə MÇəclisi deyir: Bu hədisdə olan başqa bir nöqtə budur ki, ola bilsin məqsəd bu cümlənin bəzisində məxsusən həzrəti Peyğəmbərin (s) ümməti olmasın və məqsəd onların cəminin (cümlələr toplusunun) bu ümmətə ixtisas verilməsidir. Baxmayaraq ki, onların bəzisi bu ümmət və başqa ümmətlərin arasında müştərəkdir...[3]

İkinci məşhur "rəf" hədisi " رَفْعُ القلم", Əhli- sünnə mənbələrində neçə yol ilə İmam Əlidən (ə) həmçinin Ayişədən nəql olunan nəbəvi hədisdir. Bu hədisə əsasən, ikinci xəlifə xilaf işi yerinə yetirmiş divanə (oğlunu əldən vermiş) qadın barəsində şallaq vurulması cəzasının icra olunmasına hökm verən vaxt İmam Əli (ə) onun üçün Peyğəmbərin (s) sözünü rəvayət edir ki, ona uyğun olaraq üç nəfərdən qələm (təklif, hökm) götürülübdür: Uşaq həddi buluğa (təklif yaşına) çatana kimi, divanə ağıllanana kimi və yatmış şəxs oyanana kimi.[4] Yəni bu üç dəstədən (uşaq, divanə, yatan) təklif götürülüb.

 



[1] - Bəraətə müraciət edin.

[2] - Müntəziri, Hüseynəli, Nihayətul- üsul, Ayətullah burucerdinin üsul dərslərinin traktatları, cild 1, və 2, səh 583- 594, Təfəkkür nəşriyyatı,Qum, birinci çap, 1415 h.q.

[3] - Müraciət edin: Bəharul- ənvar, cild 2, səh 280.

[4] - Şeyx Səduq, Əl- xisal, cild 1, səh 93- 94, Əli- Əkbər Qəffari, Qum, 1362, h. ş: Hürr Amuli, vəsailüş- şiə, cild 28, səh 24, Alul- beyt müəssisəsi, Qum, 1409, h. q; Biharul- ənvar, cild 30, səh 681.

«و روینا عن علی ع أنه قال قال رسول الله ص رفع القلم عن ثلاثة عن النائم حتى یستیقظ و عن المجنون حتى یفیق و عن الطفل حتى یحتلم‏»

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Təsadüfi suallar

  • Çox şəkk edənin hökmü nədir?
    7158 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/27
    Şübhə yoxdur ki, çox və həddən artıq şəkk etməklə vəsvəsəyə yetişmək şeytanın hilələlrindən biri olub, Allah bəndələrini öz bəndəçiliklərində süsləşdirib ibadətdən uzaqlaşdırır və Allah eləməmiş kimi bəzən insanı ibadətə qarşı laqeyd həddinə kimi gətirib çıxarır. Ona görə də həddən arıq şəkk edəndə ona fikir vermək lazım deyil.
  • Nəfsi kamilləşdirmək və özünü düzəltmək üçün haradan başlamaq lazımdir?
    8949 Nəzəri əxlaq 2013/02/02
    Təzkiyə, yəni nəfsin çirkinliklərdən təmizlənməsi. Qurani kərimdə də nəfsin təmizlənməsinin əhəmiyyəti bəyan edilmişdir. Amma bunu da qeyd etmək lazımdır ki, nəfsin təmizlənməsinin başlanğıc nöqtəsi və özünü düzəltmə hər bir şəxsdə müxtəlifdir. İslamda olmayan şəxs üçün başlanğıc İslamı qəbul etməkdir. Möminlər üçün isə birinci mərhələ özünü tənbeh və ...
  • Ədəbsizliyin müalicə yolu nədir?
    8218 Əməli əxlaq 2012/10/09
    Ədəb bir növ seçilmiş və xüsusi rəftardır (ki, böyük və kiçik, tanış və yadda) müsbət tərbiyədən qaynaqlanır. Ağılla yaşamaq, dildə mətanət və əməldə vüqarlı olmaq ədəbin nişanələrindəndir. Amma ağılsızlıq, pis danışıq, əxlaqsızlıq, əhanət, təəssüb və... ədəbsizliyin nişanələridir. Ədəb təlim alınmalı bir hünərdir ki, tərbiyəvi dəqiq ...
  • Aya həzrət Məhdi (ə. c.) təzə din və Qurandan başqa bir kitab gətirəcəkdirmi?
    5929 Qədim kəlam 2011/10/13
    Bildiyimiz kimi İslam dini Allah tərəfindən və bütün səmavi dinləri kamil edən bir din kimi Peyğəmbərə (ə) nazil olmuş və qiyamət gününə kimi sabit və dəyişilməzdir. Bütün İlahi övliyaları və məsum imamların vəzifəsi bundan ibarətdir ki, onu hifz edib və onu insanlar arasında nəşr etsinlər. O cür ki, həzrət Əli ...
  • Nəyə görə fiqhi cəhətdən həddin icrası hakimin öhdəsindədir?
    6439 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2015/08/01
    Bəşər cəmiyyətlərinin ürfündə cinayətkarların cəzalanması hökumətlərin ixtiyarındadır və hökumətdən başqa kimsə hədd icrasını öhdəsinə ala bilməz. Belə bir əsas İslam fiqhində də təkid və qəbul olunmuşdur. Müəslman fəqihləri cinayətkarların həddinin icrasını zəmanənin İmamamının (əleyhissalam) hüzuru dövründə Onun və ya İmam (əleyhissalam) tərəfindən təyin olunmuş şəxslərin ixtiyarında olduğunu ...
  • Bədənin gözəlliyi üçün olan cərrahiyyələr barəsində İslamın nəzəri nədir?
    5692 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/05
    Təqlid mərcələrinin bədənin gözəlliyi cərrahiyyəsi barəsində müxtəlif nəzəriyyələri varlarıdır ki, aşağıda qeyd edirik: Həzrət Ayətullahul- üzma Xamineyinin dəftərinin cavabı: Bu iş öz- özlüyündə caizdir. Bu şərtlə ki, naməhrəmlə təmas və ya digər günahlara səbəb olmasın. Həzrət Ayətullahul- üzmaMəkarim Şirazinin dəftərinin cavabı: Əgər digər bir haramla yanaşı ...
  • Evə, qııla və sikkəyə xümus düşürmü?
    5505 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/15
    Məunədən olan şeyələrə xümus düşmür. Məunə yaşayışın xərclərindən ibarətdir. Numunə olaraq: Yemək, geyinmək, yaşayış üçün ev, lazımi əşyalar, maşın və ... Əlbəttə bunların hamısı o surətdədir ki, insanın şənində olsun. Nəticə etibarı ilə əgər öz şənindən bahalı ev alarsa, öz şəni miqdarından çox olan miqdara xümus ...
  • İnsanın pisliyə doğru meyli Allah-taalanın istəyidirmi?
    5964 Qədim kəlam 2011/08/23
    SualolunmuşayəTəkvirsurəsinin 29-cuayəsivəDəhrsurəsinin 30-cuayəsininbirqismətidir
  • Aya mümkündür səmat duasının bəzi kəlmələrini; o cümlədən ismi əzəm, kərrubin, tisə ayat, tabuti şəhadət və... başqalarını mənim üçün açıqlayasınız?
    10120 Hədis elmləri 2012/04/18
    "Səmat" və ya "Şəbbur" duası məşhur dualardandır ki, Allahın ismi əzəm adlarına şamil və yüksək irfani maarifə malikdir. Səmat duasının bəzi hissələri barəsində bunu demək olar ki, bu duada səy olmuşdur Allahı ismi əzəm, Peyğəmbər və müqəddəs məkanları ki, Allah Taala o yerlərdə öz Peyğəmbərləriylə söhbət etmiş ...
  • Məsələni bilməməzlik üzündən meyyiti hənutsuz torpağa basdırsalar vəzifə nədir?
    5989 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/07
    Qüsuldan sonra meyyitə hənut vurmaq vacibdir. Yəni alnına, əllərinin içinə, dizlərinə, ayaqların iki böyük baş barmağına kafur sürtsünlər.[1] Amma dəfndən sonra başa düşsələr ki, meyyiti hənut eləməyiblər, bədən qəbrdə iylənməyib məhv olmayıbsa qəbrin qazılması və elə qəbirdəcə hənut olunması vacibdir. Onu qəbrdən çölə çıxarmaq lazım deyil. Amma ona ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    162716 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    154272 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    117521 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    109428 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    97820 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    91060 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    53207 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    44590 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    43548 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    42647 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...