Ətraflı axtarış
Baxanların
7196
İnternetə qoyma tarixi: 2010/11/10
Sualın xülasəsi
Hünah iş görməyən cavan həzrit Xızır (ə) – ın əli ilə öldürülməsi necə qarşılanır? Bu iş Allahın ədalətiylə uyöundurmu?
Sual
Mübarək Kəhf surəsinin 80- cı ayəsində, həzrət Xızır (ə) o cavanı öldürməsinin dəlilini açıqlayır. Allahın ədaləti əsasında nə qədər ki, insan şər iş görməmişdir o əməl onun üçün hesab olunmayıb əzab görmür.
Beləliklə bir neçə sualla qarşılaşırıq:
1. Nə üçün Allah- Taala o cavanın gələcəkdə günah əhli olacağını bilib, amma (ilahi ədalət çərçivəsində) ona fürsət vermədi ki, gələcəkdə öz pis əməllərinə şahid olsun?
Bəs bu cəbr deyil?
2. O cavan mömin valideyinlərinə görə Allah- Taalanın rəhmətinə şamil olmuşdursa çünki pis əməllərə qoşulmamışdan əvvəl dünyadan göçmüşdürsə bir daha əzab görməyəcək?
3. Və yaxud Allah Taala onun gələcəkdə günahkar olduğuna elmi var, axirətdə əzab görəcək?
Qısa cavab

Bir çox ayə, rəvayət və təfsirlərdən istifadə olur ki, cavanın öldürülməsi həzrət Xızır (ə)- ın əsəb və ya öz istəyi ilə olmamışdır, bu qətl məsləhət və hikmət üzündən baş vermişdir. Xüsusiylə də bu qətl Allahın saleh bəndələrindən olan bir insanın vasitəsiylə ki, qəlbi Allahın rəhmətiylə dolu idi, baş vermişdir.

Həzrəti Xızır (ə) Musa (ə)- ın bu işə etiraz etdiyi üçün cavab olaraq buyurur: Allahın iradə və hikməti hər bir şeydən üstündür və sadə fikirli insanlar Allahın işlərinin zərifliyini dərk edə bilməz. Bunun üçün də insanların ağılı Allahın işlərini əhatə edə bilməz və bunun əksinə Allahın iradəsi isə insanların ağılına hökümdar və onu əhatə edir, buna görə də aşkarada olan və ağılın dərk etdiyinə inanma hər iş görürəmsə, onu haqq olaraq qəbul et.

Başqa sözlə desək: O cavanın ölümü tamamiylə Allahın hökmü və əmri ilə olmuşdur, həzrət Xızır (ə) Allahın əmri olmadan bu işi görməmişdir, bəlkə o Allahın əmrinin icrasındadır.

Bəzi vaxtlar Allah Taala iradə edir, bir neçə üstün məsləhətlərə görə, zahirdə olan cəzaların çərçivəsindən üstün əməl edib istəyir bəzi əməllərin batində olan əzab və yaxud savabını versin.

Bir çox ayə və rəvayətlər bu mövzuda əlimizdə vardır, və onlar ibarətdirlər:

1.             Çünki bu oğlan müsəlman valideyndən dünyaya gəlmişdir, onun kafir olması gələcəkdə valideyninin mürtəd olmasına səbəb olacaq idi və övladın mürtəd olmasının dünyadakı əzabı (Xızır (ə) – ın əliylə ölməsi) axirətdəki əzabını asanlaşdırdı.

2.             Allahın buna elmi var idi ki, cavanın gələcəyi madddi və mənəvi ziyandan başqa bir şey deyildir. Bu şəxs həyatda, öz valideynlərini kafir edib onlarında günahı onun boynuna düşəcək.

3.             Cavanın həyatda qalması, valideynlərin xeyir işdən ayırmasına səbəb olurdu ki, Allah- Taala bir qız övladı verdi ki, o nəsildən Peyğəmbərlər dünyaya gəldi.

Bu qətl nəticəsində valideyinlərin imanının hifz olmasından əlavə xeyirsiz oğlanın əvəzinə pak, mehriban və bərəkətli bir qız uşağı onlara bağışladı və bununla buna nail oldular ki, yetmiş Peyğəmbərin cəddi olub onların savab və rəhmət diləməklərindən bəhrələndilər.

Nəticədə, o cavana möhlət verməməyin hikmətlərindən biri, Peyğəmbərlər nəslinin silsiləsidir.

Elə ki, Allah Peyğəmbərlərin valideynlərinin imanına hakimdir. Ona görə ki, əgər o ğolan yaşasaydı və valideynlərin kafir olmasına səbəb olardı və həqiqi mane bu yolu bağlayardı.

Ətreaflı cavab

Ayə, təfsir və rəvayətlərə diqqət yetirdikdə məlum olur Qulamın (həddi buluğa çatan cavan)[1] ölməsi cərəyanı təsadüf və ya əsəb üzündən olmamışdır, bəlkə həzrət Xızır (ə) heç bir söz- söhbətçin o cavanı öldürmüşdür.[2]

Bunun üçün də şəxsi qəzəb və istək bu məsəldən kənardır, və sual edən kəs bunu qəbul edir ki, təhrim edici alimlərin bunda təsiri olmamış, tamamı ilə bu qətlin hikməti və dəlili var və Xızır (ə) bu macərada öz nəfsinin istəklərinə əməl etməmişdir. Xüsusiylə də elə bir şəxs işi görür ki, Quran onun barəsində buyurur:

"...عبداً من عبادنا آتیناه رحمةً من عندنا و علّمناه من لدّنا علماً..."

"Bəndələrimizdən olan bir bəndəni ki, xüsusi rəhmətimlə onun qəlbini doldurmuşam və öz elimlərimdən olan elmimi ona öyrətmişəm."[3]

Bunun üçün də yuxarıdakı nöqtələrə diqqət yetirdikdə qəbul edilir ki, şəxsi istəklər bu məsələdə rol oynamamışdır; Amma onun atifə hikməti nədir? Və necə anlamaq olar ki, belə bir şəxs təzə həddi buluğa çatmış cavanı öldürər?

Bunların cavaba etiyacı var, qabaqda bunlar cavablandırılacaq.

Bəzi rəvayətlərdən istifadə olur, həzrət Musa (ə) bu macəranı gördükdə çox narahat olur çünki məsələni zahirdən müşahidə edir və qətli mənasız görərək Xızır (ə)- a buyurur: "Sən günahsız və pak bir insanı, beləliklə qisas haqqı olmayan bir insanı öldürdün?! Bu doğru iş deyil və sən bəyənilməz bir iş gördün!" bu zaman həzrət Xızır (ə) ümumi olaraq öz işinin illətini açıqlayaraq buyurur: Allahın iradə və hikməti hər bir şeydən ucadır və insanın naqis ağılı Allahın işlərinin zərifliyini dərk etməyə qadir deyildir, bunun üçün də insanın ağılı Allahın işlərini əhatə edə bilməz və onun iradəsidir ki, insanların ağıl və dərrakəsinə hakim olmuş əhatə edir, bunun üçün də ağılın zahirdə dərk etdiyinə əsaslanma indi hər bir işi görürəmsə, səbirli olaraq onu qəbul et.[4]

Hədisə diqqət yetirdikdə bu nəticəni alırıq:

1.             İşlər zahir və batin olan iki hissədən təşkil olur. Əgər zahiri baxımdan yaxşılıqları və günahsızlıqları, batində olan pisliklərə və günahkarlığa doğru çəkilsə, zahirdə olan işlərə əsaslanmaq olmaz.

2.             Bəzi vaxtlar Allah iradə edir bir neçə məsləhətlər əsasında, zahirdə olan cəzaların həddindən kənar bəzi əməllərin savabını və yaxud əzabını batində olaraq versin.

3.             O cavanın öldürülməsi tamamiylə Allahın hökmü ilə idi və Xızır (ə) Allahın əmri olmadan bir iş görməmişdir, o yalnız Allahın əmrinin icrası idi.[5] Sual belədir: Allah Taala o cavanı öldürməklə, cinayətdən əvvəl qisas almamışdır?

Aşağıdakı mətləblər bu sualın cavabında bizə kömək olur:

1.             Əgər bir insan mömin ata və anadan dünyaya gəlib, həddi buluğa çatdıqdan sonra, öz iman gətirməsini inkar etsə "Fitrətən mürtəd olan şəxsin" hökmünə şamil olur və əgər belə bir şəxs kişi olsa öldürülməlidir. Bir çox rəvayətlərdə gəlmişdir: "Quranda qeyd edildiyi kimi, o cavanın ata- anası mömin idilər, amma övladları kafir idi, elə bir dərəcədə idi ki, qəlbinə hidayət nurunun saçmasına ümüd yox idi, imanı qəbul etməmək və təkəbbürlük möhrü onun qəlbinə vurulmuşdu."[6] Baxmayaraq ki, o oğlanın zahirdə olan rəftarı, dostlarıyla oynadığı zaman, onun kafir olduğunu göstərmirdi (o cür ki, həzrət Musa (ə) onun zahirdə olan əhvalına əsaslanaraq onu günahsız bilirdi.) Amma qəlbində olan əqidə həqiqətləri onun kafir olmasının sabit edirdi (elə ki, Allahın elmi, onu həzrət Xızır (ə)- a elan etməklə sabit etdi.) Onun ölümünün nəticəsi isə onun dünyadakı mürtəd olması idi.

2.             Allah- Taala bilirdi ki, o cavanın həyatda yaşaması, mənəvi və madi xəsarət xüsusi ilə də mömin valideynlərini yoldan çıxarıb ailənin məhv edərək onları dünya və axirət bərəkətindən və insanları bütün bunlardan məhrum etməkdən başqa bir xeyri yoxdur, bunun üçün də Allah Taala məsləhət görüb onun ömrünü kəsdi. İnsan bir zaman ona xeyir verib və zərərli işləri ondan uzaqlaşdıran bir şeyi qoruyub saxlayır, amma bunun əksinə olduğu zaman onu öz əlləriylə məhv edir. Çünki onun olmamasını daha çox istəyir! Bu zaman, baxmayaraq ki, ruhu insandan olan həzrət Cəbrail (ə) və onun xadimləridir. Amma Allah Taala istədi ki, onun zahirdə olan icrasını (o cavanın ömür səhifələrini sona çatdıran) onun seçilmiş bəndələrindən olan həzrət Xızır (ə) olsun.

Başqa sözlə desək, o həzrətin bu işi görməsi, Allahın təşrii və ya təkvini iradəsi əsasında idi ki, onun ölümünə bağlı idi.

Bu qətl başqa ölümlərlə ki, təsadüf olmuşdur bir səviyyədədir (bu fərq aralarında var ki, təsadüf qəza olaraq) ölüm yaradılışın nizam- tərtibi nəzərindən Allahın əmri ilə olmamışdır, amma bəhs etdiyimiz qətl isə təbii ölümlərlə iki baxımdan (təmiri və təkvini- səbəb olaraq) Allahın iradəsiylə baş vermişdir).

Həzrət imam Sadiq (ə) bu müəmmanın həlli üçün buyurur: Xızır (ə) bu fikirdə idi ki, olmaya bu işin gedişində başqa bir şey ona mane ola və o Allahın iradə etdiyi işin icrasından, yəni cavanın həyatını sona yetirməkdən (ki, əvvəli və sonu Allahın məsləhət və lütfü dairəsindədir) mərhum olsun. Xüsusiylə də bu işin icrasının səbəbi o cavanın valideynlərinə Allahın rəhməti idi! (Çünki Quranın buyurduğuna görə, Xızır (ə) bilirdi Allah belə bir cavanın əvəzində onun ata- anasına elə bir övlad verəcək ki, pak və nəsilin davamçısı olacaq), bundan əlavə Allahın iradəsi, nəticəsində Xızır (ə) Allahın hikmətlərini, həqiqətləri və Allaha məxsus olan elmləri, həzrət Musa (ə)- a açıqladı. Bu nöqtəyə diqqət etmək lazımdır ki; həzrət Xızır (ə) o vaxt istəyir ki, hikmətləri açıqlasın deyir: Hər cəhətdən qorxdum ki, cavan həyatda durduqca təkəbbürlüyə və valideynlərini haqq yoldan çıxartmağa səyy edəcək;" yəni o həzrət bu işləri görməkdə öz iradə və istəklərindən söz açmayıb və feli cəm olaraq (bilikdə) işlədib, bunu açıqlayır ki, baxmayaraq mən Allahın iradəsinin icraçısıyam, amma bu işdə tək deyil Allahın himayəsi, istəyi mənimlə şərikdirlər. bu fərqlə ki, Allahda qorxu sifəti yoxdur, amma Xızır (ə) və başqaları qorxu hissindən uzaq deyildir. (İlahi əmri tamamıyla yerinə yetirmək xüsusiylədə qorxulu bir vaxtda o hökmü icra etməkdə bir olmaq).[7]

Nə üçün əgər Allah Taala bilirdi ki, bu cavan gələcəkdə günah əhli olacaq, amma (Allahın ədaləti daxilində) ona ömür vermədi hətta öz çirkin əməllərinin şahidi olsun? Bəs bu cəbr deyil?

Yuxarıdakı açıqlamalardan məlum olur ki,

A: həyat özü, Allah tərəfindən bir nemətdir o cür ki, insana da şamil olmuşdur. Bunun üçün də Allahdan ömür istəməyə haqqımız yoxdur və ömrün kəsilməsinin illətini soruşmaq olmaz.

B: Allah iradə etmişdir ki, hikmət və səbəblər üzündən o cavanın həyatı sona çatsın, və yenə də bu sualın qarşısında başqa yollarla da cavablandırmaq olar.

1.             O cavan iki cəhətdən günahkar idi.

A: Fitri Mürtədd idi.

B: Valideyinləri etiqadlarını (əqidələrini) zəiflətməyə qüdrəti var idi, Allah ona fürsət verdi və gördü ki, o bu fürsətdən günahlarını və cəhvlərini əfv etdirmək üçün istifadə etmir və küfr və mürtədlikdən əl götürmür, bunun üçündən onun qətl hökmünü əmr etdi.[8]

2.             Əgər o cavan yaşasaydı, öz gizli niyyət və məqsədinə (valideyinlərini küfrə doğru çəkmək) çatmaq üçün çalışacaq idi və belə olan halda böyük fəsad və ziyan bunun arxasında gözlənilirdi.

Buna görə də, sonradan əmələ gələn xoşa gəlməz həqiqətlərin qarşısını almaq üçün, belə bir məxluqun ömrünün sona çatmasının hökmü verildi, bundan əlavə, ayələrin zahirindən belə nəticə almaq olar ki, bu oğlan xyirli övlad deyildi və qısa bir müddətdə, yəni həddi buluğa çatan kimi bir çox günahlara sahib olmuşdu! Bir sözlə o ata- anasını haqq yoldan döndərmək üçün qədəm götürmüşdü.

3. Kəhf surəsinin 81- ci ayəsindən istifadə olur, Allah təqdirdə tutmuşdu ki, bu ata- ananın iman və səbrinin qarşısında onlara fərqli bir övlad nəsib etsin. Bundan başa düşülür ki, cavanın öldürülməsi valideynlərin haqq yolu azmağa səbəb və kafir olduğu üçün əzab olmasaydı belə, yenə də başqa bir xeyrin ata- anaya çatmasına səbəb olurdu. Rəvayətdə bu nöqtəni açıqlayırlar ki, "Allah Taala iradə etmişdi, bu cavanın əvəzində bir qız onlara versin ki, onun nəslindən bir oğlan dünyaya gəlsin və biri o birinin ardınca neçə nəsil ilahi Peyğəmbərlik məqamını daşısınlar və yetmiş Peyğəmbər bu qızın nəslindən dünyaya gəlsinlər."[9]

O cavana fürsət verilməməyin hikmətlərindən biri də bu əziz Peyğəmbərlərin nəslinin nəticəsidir.

Allahın ədaləti Peyğəmbərlərin valideyinlərinin imanına şamil olmuşdur, buna görə də əgər oğlan yaşasaydı və valideynin kafir olmasına səbəb olub bu həqiqətə mane olardı. Bunun üçündə bu sual cavabsız qalır ki, nə üçün oğlan diri qalıb və Peyğəmbərlər onun nəslindən dünyaya gəlmədi?

O cavan mömin valideyinlərinə görə Allahın rəhməti ona şamil olub, günah iş görməkdən əvvəl dünyadan gediblərsə bir daha ona əzab olmayacaq? Və yaxud Allah- Taala bilirdi ki, o gələcədə üsyan edəcək, belə bir halda ona əzab etməyəcək?

Qabaqda tozih verdiyimiz kimi və açıqladığımız mətləblərə diqqət etdikdə, belə nəticə alırıq ki, bu qətl (məqtul) öldürülən, həzrət Xızır (ə) və ailənin valideyinləri üçün rəhmət səbəbi olmuşdur.

A: Ölən üçün xeyir bunlardan ibarətdir:

1.             Dünyada mürtəd olduğunun cəzasını aldı və bəlkədə bu iş axirətdə əzabının yüngül olmasına səbəb oldu.

2.             Həyatda yaşamasıyla, öz valideyinlərini kafir edib, onların da günahlarını öz öhdəsinə götürüləcəkdi.

3.             Əqidə basxımından kafir olan şəxs daha çox günaha batdı və o cavan da ömür dəftərinin bağlanmasına bununla səbəb ola və əbədi olaraq günah dəftərini bağladı, qiyamətdə də əgər sağ qalsaydı, günah işlərdən olan əzabdan amanda qaldı.

4.             O, ata- anasının haqqını yerinə yetirmirdi, valideyinlərə əziyyət vermək özü günahın çoxalmasına və valideyinlərin nifrətinə səbəb olur.

B: Ölənin valideyinləri üçün olan xeyir ibarətdir:

1.             İmanları hifz oldu.

2.             Belə övladın qarşısında səbr etmək, onlar üçün yol açmırdı, atalıq atifəsi və ananın rəhməti onun qarşılığında yumşaldıb, əqidələrini puç edirdi. Bu cəhətdən də ruhları amanda qaldı.

3.             Allahın səbr və razılığı imtahanından başı uca keçdilər.

4.             Təkəbbür və günahkar oğlanın əvəzinə pak, atəfəli və bərəkətli bir qız onlara ruzi edildi.

5.             Buna nail oldular ki, yetmiş Peyğəmbərin əcdadı olub onların məğfirətindən bəhrələndilər.

C: Öldürən üçün olan xeyirlər ibarətdir:

1.             Allahın qanununu icra etməkdə müvəffəq oldu.

2.             Mömin ailəyə bərəkətin nazil olmasına səbəb oldu.

3.             Həzrət Musa (ə)- a vəhyin sirlərindən, qeyb elmi və olanların həqiqətini açmaqda müvəffəq olmuşdur.

İmam Sadiq (ə) bu nemətlər belə adlandıraraq buyurur: "Allah Taala bilirdi əgər bu cavan yaşasa ata- anasının kafir olmasına səbəb olacaq və başqalarının dafəsada yönəlməsinə yol açacaq. Bunun üçün də Xızır (ə) onun ölümünə məmur oldu və sonda onların hamısı (öldürən, ölən və valideyinlər) İlahi lütf və mərhəmətə nail oldular."[10]



[1] - Qulam o kəsə deyilir ki, dodaqlarının arxasında təzə tü çıxmışdır. (möcəme məqayisul- lüğət

[2] - " فقتله من غیر تروٍّ و استکشاف حال " Təfsiri Safi, cild 2, bəhs olunan ayənin aşağısı, " فقتله" Fəqətələhu- da olan fa- ətf hərfi, o deməkdir ki, həzrət Xızır (ə) heç bir müqəddiməsi olmadan onu öldürdü.

[3] - Kəhf surəsi, ayə 65

[4] - Feyz Kaşani, Safi, cild 3, səh 253, imam Sadiq (ə)- dan rəvayət

[5] - Bax: Nurussəqəleyn, cild 3, səh 238- 284 (ضمیر جمع فخشینا) (Fəxəşəyna cəminin şəkilçisinə)

[6] - Təfsire Məcməül- bəyan; Nurus- sələqeyn, cild 3, səh 286, Təfsireəyyaşi; iləlüş-şəraye, Təfsire Safi, cild 3, səh 255

[7] - İləlüş- şəraye, Nurus- sələqeyn, cild 3, səh 284, İmam Sadiq (ə)- ın hədisi

[8] - Əlbəttə fitrətən mürtəd olmaq məsələsinin açıqlaması, və həzrət Xızırın (ə) həqiqi höküm əsasında əməl etməsi əgər belə bir şəri höküm o zaman olmamışdırsa bir neçə nəzəriyyə vardır və bəziləri bu mövzuda bəhs ediblər.

[9] - Nurul əs- Səqəleyn, cild 3 səh 286, hədis 170- 173

[10] - İləlüş- şəraye, Təfsire Safi, cild 3, səh 256

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Müslim ibn Əqilin qızlarının adı nə idi?
    12706 تاريخ بزرگان 2011/05/31
    Cənab Müslim ibn Əqilin həyatı barəsində olan kitabların hamısını araşdırarkən, bu nəticə ələ gəlir ki, cənab Müslimin Atikə və Həmidə adında iki qızı olubdur. Atikə Kərbəla hadisəsində Aşura günü düşmən xeymələrə hücum edərkən şəhid olur. Amma Həmidə Kərbəla əsirləri karvanında olub və cənab Müslimin nəsli yalnız onun vasitəsi ilə davam ...
  • "Əssəlamu ələl- Hüseyn və əla Əli ibnil Hüseyn və..." «اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ...» salamında Əli ibnil Hüseyn kimdir?
    18257 تاريخ بزرگان 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, ziyarətnamə, təvəssül duası, pak İmamlara salavat və İmam Zeynəl- abidin və Əli Əkbər (ə)- dan qalan rəcəznamələrdən Əli ibnil Hüseynin o iki həzrətin müştərək adı olması istifadə olur, amma Aşura ziyarətinin zaman və məkan məsələsi ki, Aşura günü, Kərbəla məkanı və o gün öldürülənlərə işarə edir. Və həmçinin ...
  • Qurani- Kərimin hansı surəsində peyğəmbərin gecə namazı qılmasına hökm edilmişdir?
    8276 Təfsir 2011/10/31
    Peyğəmbərə gecə namazının əmr edilməsi Quranın bir neçə yerində bəyan edilmişdir. O cümlədən Allah Quranın Muzəmmil surəsində peyğəmbərə buyurur: “Gecəni qısa bir hissədən savayı ayaqa qalx.[1] Baxmayaraq ki, bu surədə müraciət olunan peyğəmbərdir (s), amma surənin davamından anlaşılır ki, möminlər də peyğəmbərin (s) bu proqramında birlikdə olmuşlar. İndi ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7748 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • Əhli- sünnənin baxışını nəzərə alaraq, şiə fiqhinin nəzərindən səfərdə namazı şikəstə qılmaq rüsxətdir yoxsa vacib?
    12497 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/07/16
    Yəqini olan məzələ budur ki, beş namaz əvvəlcə iki rəkət formasında qanuniləşibdir. Həmçinin heç bir şəkk yoxdur ki, həzərdə (vətəndə) olan namaza iki rükət əlavə olubdur. İndi müzakirə mövzusu budur ki, səfərdə olan namaza da iki rükət əlavə olub ya yox? Şiənin fəqihləri İmamlar (ə)- ...
  • Bizə salam verərək “əssəlamu əleykum” deyən qeyri-müsəlman şəxsə cavabımız necə olmalıdır?
    7788 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/09
    Dini təlimlərdə təkid olunan məsələlərdən biri də möminlərin bir-birinə salam verməsidir. Bu məsələ ilə əlaqədar bir neçə istisna halı vardır ki, onun nümunələrindən biri də qeyri-müsəlmana salam verməkdir. Fiqhi kitablarda qeyri-müsəlmana salam vermək məkruh (bəyənilməz iş) sayılır və buyurulur: “Kafirin salamının cavabında gərək qısa şəkildə (təkcə “əleykə” ...
  • Quran nəzərindən seçilmiş xalqın xüsusiyyətləri nədir?
    8112 Təfsir 2012/09/24
    Quranda “seçilmiş xalq” və onun xüsusiyyətləri ilə əlaqədar nazil olan ayələri araşdırarkən aşağıdakı məsələlər əldə olunur: 1. Qurani-kərim peyğəmbərlərin ümmətindən heç birini bütün cəhətlərdən ideal olan bir xalq (qövm və ümmət) kimi təqdim etməmiş, əksinə onların ümmətlərinin əksəriyyətini məzəmmət etmişdir. 2. Qurani-kərim yalnız ...
  • Doğru və aldadıcı sübhdən məqsəd nədir?
    6733 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/04/16
    Doğru və aldadıcı fəcr və ya sübhdən məqsəd fiqhdə və astronomiyada işlədilən terminlərdir. Onlardan məqsəd gecə və gündüzdə müəyyən vaxtları bildirməkdir. Yalançı yaxud aldadıcı sübh məşriq səmtində ağartı və işıqlanmanın əmələ gəlməsinə deyirlər. Bu vaxtda sübh namazın qılmaq olmaz. Doğru və ya sadiq fəcr və sübh çağı ...
  • Ümumiyyətlə tato haramdır?
    15938 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/04
    Həzrəti Ayətullah ul üzma Sistaninin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Özü- özlüyündə caizdir, icazə verilir. Həzrəti Ayətullah ul üzma Məkarim Şirazinin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Əgər bədən üçün xüsusi bir zərəri yoxdursa və əxlaqa zidd şəkillər onda olmasa icazə verilir. Hər halda dəstəmaz və ...
  • Nə üçün həzrət Məhəmmədin (s) dörd qadından çox arvad almasına icazəsi var idi?
    15385 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2011/06/21
    Peyğəmbərin (s) qadınlareının çox olması mövzusu daim insanlar üçün sual amili olmuşdur.Biz bu məqalədə gərək bəzi məsələlərə toxunmaqla müxatəbin zehnini bu kimi suallardan təmizləyək:1). Birincisi: "Dörd qadından artıq arvad almaq mövzusu haram olmazdan öncə Peyğəmbərimiz bu qadınla ailə qurmuşdu.2). Peyğəmbərimizin bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164804 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164285 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119876 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113911 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111044 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94210 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54915 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54575 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46296 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45900 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...