Ətraflı axtarış
Baxanların
17134
İnternetə qoyma tarixi: 2011/10/20
Sualın xülasəsi
Müəllimlə tələbənin (orta və ali məktəb tələbəsinin) qarşılıqlı hüquqları hansılardır?
Sual
Ustadla (müəllimlə) şagirdlərin və ali məktəb tələbələrinin qarşılıqlı olaraq bir-birinin üzərində hansı hüquqları vardır?
Qısa cavab

Müəllimlə şagird və tələbənin qarşılıqlı olaraq çoxlu hüquqları vardır. Onları iki qismə bölmək olar:

1. Müəllimin şagirdə və tələbəyə qarşı vəzifəsi; bunlar əxlaqi, tərbiyəvi, elm və təlim vəzifələrindən ibarətdir.

2. Şagirdin və tələbənin müəllimə və ustada qarşı olan vəzifələri; belə ki, ona hörmət etmək, elmin və alimin məqamına ehtiramla yanaşmaq, ustadın müqabilində təvazökarlıq etmək və s.

Ətreaflı cavab

Ustadın tələbə və şagirdə qarşı və əksinə, şagirdin və tələbənin ustada qarşı olan vəzifə və hüquqları iki qismə bölünür:

1. Müəllimin şagird və tələbə qarşısındakı vəzifəsi. Bu da iki qismə bölünür:

a) Əxlaqi və tərbiyəvi vəzifələr, o cümlədən:

1. Şagirdlərə və tələbələrə qarşı mehribançılıq və məhəbbət göstərmək;[1]

2. Şagirdlərə və tələbələrə qarşı təvazökarlıq və mülayim rəftar etmək;[2]

3. Tələbələrin və şagirdlərin vəziyyəti barədə məlumat əldə etmək;[3]

4. Şagirdin və tələbənin adı və xüsusiyyətləri barəsində məlumat əldə etmək;[4]

5. Şagirdin şəxsiyyətinə ehtiram qoymaq, onun fikir və düşüncələrinin əhəmiyyətinə etiraf etmək;[5]

6. Şagirdlərə və tələbələrə diqqət yetirmək və məhəbbət göstərməkdə bərabərliyə riayət etmək;[6]

7. Şagirdlərin və tələbələrin keçmişinə riayət etmək,[7] (elm və ləyaqətdə) onların məziyyətlərinə diqqət yetirmək;[8]

8. Layiqli müəllimləri şagirdlərə və tələbələrə tanıtdırmaq;[9]

9. Ədəb-ərkanla və nəzakətlə yanaşı oturub-durmaq;[10]

10. Dərsdə vüqar və mətanətə riayət etmək;[11]

11. Şagirdlərdə və tələbələrdə məsuliyyət və inzibatçılıq hissini icad etmək;

12. Şagirdlərlə və tələbələrdə dostluq, onlarla müdara etmək və suallarını düzgün cavablandırmaq;[12]

13. Təzə gələn şagird və tələbələrlə əlaqədar məhəbbət, mehribançılıq, üzü açıqlıq və gülərüzlülük;[13]

14. Məlumatı olmayan məsələlərdə acizlik və bacarıqsızlığını etiraf etmək;[14]

15. Dərsin qurtarmasından qabaq tədrislə əlaqədar səhvləri xatırlatmaq;[15]

16. Dərsdən sonra sinifdən çıxmağı bir qədər təxirə salmaq;[16]

17. Şagirdlər və tələbələr üçün nümayəndə təyin etmək;[17]

18. Dərsləri əxlaqi nəsihət və dua ilə sona çatdırmaq.[18]

b) Elmi və tədris vəzifələri:

1. Şagirdləri və tələbələri elmi və əməli cəhətlərdən addımbaaddım irəli aparmaq;[19]

2. Şagirdlərdə və tələbələrdə elmə bağlılıq, savada şövq və maraq icad etmək;[20]

3. Şagirdlərin və tələbələrin istedadlarına riayət etməklə mətləbləri başa salmağa səy etmək;[21]

4. Tədris edərkən elmlərin külli qayda-qanunlarını xatırlatmaq;[22]

5. Tələbələri elmi məşğuliyyətlərə təşviq etmək və dərslərin təkrarına həvəsləndirmək;[23]

6. Dəqiq məsələləri irəli çəkmək və dərsi onlardan soruşmaq;[24]

7. Dərsi başa salmaq üçün ən gözəl tədris üslublarından və ən yaşı metod və qayda-qanunlardan istifadə etmək;

8. Elm və məlumatın məntiqi tərtibinə riayət etmək;[25]

9. Məsələlərin izah və bəyanında normal həddə kifayət etmək;[26]

10. Sinfin münasib fəzasına diqqət yetirmək (narahatçılıq yaradan hər növ amillərdən uzaqda olmaq);[27]

11. Tədris vaxtının təyin olunması ilə əlaqədar şagirdlərin və tələbələrin məsləhətlərinə diqqət yetirmək;[28]

12. Tədris zamanı səsə və bəyana diqqət yetirmək;[29]

13. Dərsdə nəzm və inzibatı qoruyub saxlamaq.

2. Müəllimin şagirdlər və tələbələr üzərində olan hüquqları aşağıdakılardan ibarətdir:

1. Ustada dəyər vermək, elm və savad məqamını əzizləmək;[30]

2. Müəllimin qarşısında təvazökarlıq etmək;[31]

3. Ustadla amiranə söhbətdən uzaq olmaq;

4. Ustadı ehtiramla yad etmək;

5. Ustadı özünə nümunə və örnək qərar vermək;

6. Ustadın xəbərdarlıq etməsi və yol göstərməsi qarşısında təşəkkür etmək;

7. Ustadın ehtimali kobud hərəkətlərinə dözmək;

8. Ustadın intizarını çəkmək və onun hüzuruna şərəfyab olmaq;

9. Ustada maneçilik törətməmək;

10. Ustadın yanına gedərkən daxili və zahiri cəhətdən bəzənmək;

11. Tədris vaxtını zorla ustada qəbul etdirməmək;

12. Ustadın istirahətinə maneçilik törətməmək;

13. Ustadın hüzurunda ədəb-ərkanla və nəzakətlə oturmaq;

14. Ustadın hüzurunda olarkən rəftar və davranışda ehtiyatlı olmaq;

15. Ustadın hüzurunda səsi və danışığı tənzim və riayət etmək;

16. Ustadın sözlərində olan çatışmaz cəhətləri incə işarələrlə düzəltmək;

17. Ustad birinə sual verdikdə başqa şagirdlər cavab verməsin;[32]

18. Ustadın sözlərinə dəqiq qulaq asmaq və fikri cəm edib təmərküzləşdirmək;

19. Ustadın izahlarına dəyər vermək;

20. Vaxtı tələf edən və yorucu sualları təkrar etməmək;

21. Sualı müəllimdən vaxtında soruşmaq;

22. Ürəyə yatan və xoşa gələn suallar vermək;

23. Utancaqlıq və xəcalət çəkməyə görə sual verməkdən çəkinməmək;

24. Elmi mətləbləri dərk etmədiyini etiraf etməkdə ürəkli olmaq;

25. Hər bir halda ustadın hörmətini saxlamaq, riayət etmək;

26. Ustad barəsində pis sözlərdən çəkinmək;[33]

27. Ustad barəsində hər növ yaranmaz və yersiz ittihamları dəf etmək;[34]

28. Ustadın eyiblərini gizlətmək, yaxşı xislətlərini zahir etmək;[35]

29. Ustadın düşmənləri ilə oturub-durmamaq, onun düşmənlərini özünə dost seçməmək;[36]

30. Ondan Allaha görə elm öyrənmək;[37]

31. Dərsdə sükuta riayət etmək.[38]

Əlavə məlumat üçün doktor Seyid Məhəmməd Baqir Höccətinin tərcümə etdiyi “Adabu təlim və tərbiyə dər İslam” kitabına müraciət etdin.



[1] Şəhidi Sani, “Munyətul-mürid”, səh. 190

[2] Yenə orada, səh. 191-192

[3] Yenə orada, səh. 1944

[4] Yenə orada, səh. 195

[5] Yenə orada, səh. 199

[6] Yenə orada, səh. 208

[7] Yenə orada, səh. 199

[8] Yenə orada, səh. 209

[9] Yenə orada, səh. 202

[10] Yenə orada, səh. 206

[11] Yenə orada, səh. 206

[12] Yenə orada, səh. 214

[13] Yenə orada, səh. 214

[14] Yenə orada, səh. 214 və 215

[15] Yenə orada, səh. 212

[16] Yenə orada, səh. 218

[17] Yenə orada, səh. 220

[18] Yenə orada, səh. 219

[19] Yenə orada, səh. 189

[20] Yenə orada, səh. 189

[21] Yenə orada, səh. 211

[22] Yenə orada, səh. 197

[23] Yenə orada, səh. 198

[24] Yenə orada, səh. 198

[25] Yenə orada, səh. 211

[26] Yenə orada, səh. 212

[27]Yenə orada, səh. 116

[28] Yenə orada, səh. 212

[29] Yenə orada

[30] Əbu Mənsur, “Məalimuddin və məlazul-müctəhidin”, səh. 43

[31] Yenə orada

[32] Yenə orada

[33] Yenə orada

[34] Yenə orada

[35] Yenər orada

[36] Yenə orada

[37] Yenə orada

[38] Yenə orada

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Müslim ibn Əqilin qızlarının adı nə idi?
    12706 تاريخ بزرگان 2011/05/31
    Cənab Müslim ibn Əqilin həyatı barəsində olan kitabların hamısını araşdırarkən, bu nəticə ələ gəlir ki, cənab Müslimin Atikə və Həmidə adında iki qızı olubdur. Atikə Kərbəla hadisəsində Aşura günü düşmən xeymələrə hücum edərkən şəhid olur. Amma Həmidə Kərbəla əsirləri karvanında olub və cənab Müslimin nəsli yalnız onun vasitəsi ilə davam ...
  • "Əssəlamu ələl- Hüseyn və əla Əli ibnil Hüseyn və..." «اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ...» salamında Əli ibnil Hüseyn kimdir?
    18257 تاريخ بزرگان 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, ziyarətnamə, təvəssül duası, pak İmamlara salavat və İmam Zeynəl- abidin və Əli Əkbər (ə)- dan qalan rəcəznamələrdən Əli ibnil Hüseynin o iki həzrətin müştərək adı olması istifadə olur, amma Aşura ziyarətinin zaman və məkan məsələsi ki, Aşura günü, Kərbəla məkanı və o gün öldürülənlərə işarə edir. Və həmçinin ...
  • Qurani- Kərimin hansı surəsində peyğəmbərin gecə namazı qılmasına hökm edilmişdir?
    8276 Təfsir 2011/10/31
    Peyğəmbərə gecə namazının əmr edilməsi Quranın bir neçə yerində bəyan edilmişdir. O cümlədən Allah Quranın Muzəmmil surəsində peyğəmbərə buyurur: “Gecəni qısa bir hissədən savayı ayaqa qalx.[1] Baxmayaraq ki, bu surədə müraciət olunan peyğəmbərdir (s), amma surənin davamından anlaşılır ki, möminlər də peyğəmbərin (s) bu proqramında birlikdə olmuşlar. İndi ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7748 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • Əhli- sünnənin baxışını nəzərə alaraq, şiə fiqhinin nəzərindən səfərdə namazı şikəstə qılmaq rüsxətdir yoxsa vacib?
    12497 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/07/16
    Yəqini olan məzələ budur ki, beş namaz əvvəlcə iki rəkət formasında qanuniləşibdir. Həmçinin heç bir şəkk yoxdur ki, həzərdə (vətəndə) olan namaza iki rükət əlavə olubdur. İndi müzakirə mövzusu budur ki, səfərdə olan namaza da iki rükət əlavə olub ya yox? Şiənin fəqihləri İmamlar (ə)- ...
  • Bizə salam verərək “əssəlamu əleykum” deyən qeyri-müsəlman şəxsə cavabımız necə olmalıdır?
    7788 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/09
    Dini təlimlərdə təkid olunan məsələlərdən biri də möminlərin bir-birinə salam verməsidir. Bu məsələ ilə əlaqədar bir neçə istisna halı vardır ki, onun nümunələrindən biri də qeyri-müsəlmana salam verməkdir. Fiqhi kitablarda qeyri-müsəlmana salam vermək məkruh (bəyənilməz iş) sayılır və buyurulur: “Kafirin salamının cavabında gərək qısa şəkildə (təkcə “əleykə” ...
  • Quran nəzərindən seçilmiş xalqın xüsusiyyətləri nədir?
    8112 Təfsir 2012/09/24
    Quranda “seçilmiş xalq” və onun xüsusiyyətləri ilə əlaqədar nazil olan ayələri araşdırarkən aşağıdakı məsələlər əldə olunur: 1. Qurani-kərim peyğəmbərlərin ümmətindən heç birini bütün cəhətlərdən ideal olan bir xalq (qövm və ümmət) kimi təqdim etməmiş, əksinə onların ümmətlərinin əksəriyyətini məzəmmət etmişdir. 2. Qurani-kərim yalnız ...
  • Doğru və aldadıcı sübhdən məqsəd nədir?
    6733 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/04/16
    Doğru və aldadıcı fəcr və ya sübhdən məqsəd fiqhdə və astronomiyada işlədilən terminlərdir. Onlardan məqsəd gecə və gündüzdə müəyyən vaxtları bildirməkdir. Yalançı yaxud aldadıcı sübh məşriq səmtində ağartı və işıqlanmanın əmələ gəlməsinə deyirlər. Bu vaxtda sübh namazın qılmaq olmaz. Doğru və ya sadiq fəcr və sübh çağı ...
  • Ümumiyyətlə tato haramdır?
    15938 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/04
    Həzrəti Ayətullah ul üzma Sistaninin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Özü- özlüyündə caizdir, icazə verilir. Həzrəti Ayətullah ul üzma Məkarim Şirazinin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Əgər bədən üçün xüsusi bir zərəri yoxdursa və əxlaqa zidd şəkillər onda olmasa icazə verilir. Hər halda dəstəmaz və ...
  • Nə üçün həzrət Məhəmmədin (s) dörd qadından çox arvad almasına icazəsi var idi?
    15385 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2011/06/21
    Peyğəmbərin (s) qadınlareının çox olması mövzusu daim insanlar üçün sual amili olmuşdur.Biz bu məqalədə gərək bəzi məsələlərə toxunmaqla müxatəbin zehnini bu kimi suallardan təmizləyək:1). Birincisi: "Dörd qadından artıq arvad almaq mövzusu haram olmazdan öncə Peyğəmbərimiz bu qadınla ailə qurmuşdu.2). Peyğəmbərimizin bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164804 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164285 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119876 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113911 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111044 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94210 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54915 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54575 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46296 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45900 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...