Ətraflı axtarış
Baxanların
7001
İnternetə qoyma tarixi: 2012/05/12
Sualın xülasəsi
Шиә аләминдә дә сүннүләр вә ја суфиләр кими ирфан вар ја јох? Бу ҝүнкү ҹәмијјәтдә белә бир шиә сејр-сүлуку әлә ҝәтирмәк олармы. Әҝәр оларса, һардан башламаг лазымдыр? Бу јолу мүршидсиз вә камил гоҹасыз кечмәк олар ја јох?
Sual
Мәним мәктуб јазмагдан мәгсәдим, әмәли ирфандан суал етмәкдир. Бу мәна да ки, ҝөрәсән шиәләриндә сүннүләр кими ирфан вә суфизми вар ја јох? (Мәгсәд гадиријјә вә нәгшбәндијјә кими фиргәләрдир). Бәндә өз һәддимдә әмәли ирфанын мөвзу вә үсулларындан бир аз хәбәрим вар. Мәсәлән, һәгигәтән инсанын гәлби вар вә пејғәмбәрләрин әсас вәзифәләриндән бири дә инсанын гәлбинин нурланмасы вә пакланмасына ҝөрә ҝөстәришләр ҝәтирмәләридир. Һәгигәтән дә инсанын батини ҝөзү ачыландан сонра биринҹи Имамымыз (әлејһиссалам) кими дејә биләрик ки: "Ҝөрмәдијим Аллаһа ибадәт етмәрәм!" вә ја "Илаһи! Өзүнү мәнә ҝөстәр, гәлб ҝөзү илә Сәнә бахым! " Гәлб ҝөзүнүн ачылмасы вәһдәтин мүшаһидәси илә бәрабәрдир вә Ондан башга гәлб евиндә һеч кәсин олмамасы вә с.. Шиә нәзәријјәсинә ҝөрә мүасир дөврүмүздә белә бир мөҹүзәјә наил олмаг олармы? Өзбәкстанда да белә бир шиә сејр-сүлукуна чатмаг олармы? Биз Өзбәкстан әһли дә бүтүн бу иҹтимаи јашајышымзла бирҝә (јәни, елә бир ҹәмијјәт ки, һәр ҝүнаһ баш верир вә һәр јахшы иш тәрк олунур. Елә бир вәзијјәтдир ки, өзүмүз дә билмәдән ҝөзүмүз, гулағымыз, һисс гүввәләримиз, батинимиз вә сүмүјүмүз башдан-баша һарам олунмушларла долудур) ирфан мәрһәләсинә неҹә чатмаг олар? Әҝәр оларса, һардан башламаг лазымдыр? Бу јолу мүршидсиз вә камил гоҹасыз кечмәк олар ја јох?
Qısa cavab

Шиә аләминдә мәсум Имамлардан (әлејһиссалам) мәншә алмыш дәрин мәналы ирфан һәмишә олуб. Белә ки, үмумијјәтлә шиә аләминин јолу пак вә мәсум Имамларын (әлејһиссалам) тимсалында башдан-баша батини ирфан вә илаһи мәрифәтә јетишмәкдир.

Мүасир дөврүмүздә нәфсин пакланмасы вә әмәли ирфан мүмүкүн олуб олмамасындан әлавә, бәлкә дә зәрурәти олан бир мөвзудур. Чүнки, сајсыз технолоҝија дөврүндә вә дүнја ҹилвәләри арасында илаһи мәрифәтә вә гәлбин тәгвасына јетишмәјин јеҝанә јолу ирфан јолу илә гәлб ҝөзүнүн ачылмасындадыр. Белә бир ирфанын ән мүһүм вә ән доғру јолу јалныз, шиә мәзһәбинә әсасланыб, Имамаларын (әлејһиссалам) ҝөстәриши әсасында о мәгама чатмагдыр.

Ətreaflı cavab

Мүхтәлиф ҹәһәтдән мөһкәм дәлилләрлә исбат етмәк олар ки, һәгиги ирфанла шиә мәктәби арасында бирбаша рабитә вардыр. Бундан әлавә, әксәр ирфан алимләри бу ики һәгигәтин вәһдәтини гәбул едирләр. О ҹүмләдән, Ислам аләминдә танынмыш арифләрдән  сејјид Һејдәр Амули бу һагда јазыр: "Шиә илә ирфанын мәншәји бир һәгигәт олуб, бир әслә гајыдыр. Чүнки, шиә елминин бүтүн көкләри бир јерә гајдыр ки, о да Әмирәл-мөминин Әлидир (әлејһиссалам). Ондан сонра исә силсилә илә он биринҹи өвладына (Имам Замана) гәдәр ҝәлиб чатыр. Әсл һәгиги суфизим, өз-өзлүјүндә ирфанынын көкүнүн Имам Әлијә (әлејһиссалам) вә пак өвладларында чатмасыны гејд едирләр. Бәзән Имам Әлинин (әлејһиссалам) хүсуси шаҝирдләриндән олан Кумејл ибн Нәхәијә ирфан чатмасы вә онун васитәси илә (Кумејл дуасы) нәгл олунмасыны мүшаһидә едирик. Һәмчинин, Һәзрәтин диҝәр шаҝирдләриндән вә мүридләриндән олан Һәсән Бәсрини дә белә шәхсијјәтләр арасында ҝөрүрүк. Әмирәл-мөминин Әлинин (әлејһиссалам) өвладларындан Имам Садигә (әлејһиссалам) дә чатан ирфан, О Һәзрәтин васитәси илә диҝәр Имамлара өтрүлүр. Бүтүн бу мәзһәб вә ирфанын башында, истәр һәгигәт вә истәрсә дә тәригәт ҹәһәтдән, пак вә мәсум Имамлар (әлејһиссалам) дајанмышлар. (јәни, һәр бир ирфани рәфтар вә әмәл онларын ҝөстәриши әсасында олмалыдыр)[1]

Һәгигәт вәһдәтинин арашдырылмасы һәм маһијјәт вә һәм дә тарихи ҹәһәтдән чох ҝениш фүрсәт тәләб едир. Амма, бир шеј гәтидир ки, ирфанны әсл мөвзусу истәр нәзәри ҹәһәтдән вә истәрсә дә һәгигәтдә әмәлдә инсанын камилләшмәсидир. Бу да Һаггын сифәтләринин инсанлар арасында тәҹәлли тапмасы демәкдир. Пак вә мәсум Имамалар (әлјеһимуссалам) һеч  шүбһәсиз белә магамын ән камил нүмунәләридирләр. Имам Заманын (әҹ.) гејбдә олдуғу дөврдә дә бүтүн арифләр О Һәзрәтә гүтб кими бахыр вә һәзрәт Иса (әлејһиссалам), Хазыр (әлејһиссалам) кими пејғәмбәрләр исә Онун вәзирләри вә хүсуси достлары кими танынырлар.

Беләликлә, шиә аләминдә һәддән артыг арифләрин олмасындан әлавә, онларын һамысы пак вә мәсум Имамларын (әлејһиссалам) пак чешмәсиндән бәһрәләнмиш вә үмумијјәтлә, имамәт вә вилајәтин батини, ирфан вә илаһи мәрифәтин тәҹәлләсиндән башга бир шеј дејилдир. Ондан да тәквини вилајәт вә батини мәгам кими ад апарырлар. Ирфан бахымындан Имам, варлыг аләминдә ирфанын гәлби, гүтбү  вә бүтүн ҝөзәл илаһи сифәтләрин мәзһәридир.

Суфиләрин силсиләси

Ирфан аләминдә тәригәт силсиләсинә гошулмаг вә парча алмаг, мүридлә мурад, камил арифлә тәригәт јолунда әлагәләриндән мејдана ҝәлмиш бир мөвзудур. Нүмунә үчүн мәһшур шаир Шәмси Тәбризи илә Мовлана арасында олан әлагәјә ишарә етмәк олар. Амма белә дејил ки, камала јетмиш арифлә сырф әлагәдә олан һәр мүридин дә ирфан магамына чатмасы тәсдиг олунсун. Диҝәр тәрәфдән билирик ки, арифләрин әксәријјәти батини јолла ирфан сәрчешмәсинә чатмышлар. (Әлбәттә, шиә етигадына ҝөрә бу мәгам јалныз, Имамәт мәгамынын батининдән кечмәклә ола биләр) Беләлкилә, белә арифләрин чохусунун өз зәманәсинин ән бөјүк арифиндән иршад мәгамына чатмаларына вә иҹазә алмаларына бахмајараг, өз мәрифәт һәгигәтләринин һәмин иҹазә алдыглары арифләрдән әлә ҝәтирдикләрини тәсдиг етмәмишләр.

О ҹүмләдән, Ибн Әрәби зәманәсинин бөјүк арифләриндән олмасына бахмајараг, өз устадынын һәзрәт Хызр пејғәмбәр (әлејһиссалам) олдуғу иддиа едир. Бу минвалла, тарих боју әксәр тәригәт јолунун арифләри вә онларын сејр-сүлук јоллары илә тәрәфдарлары арасында сөз јајылмышдыр. Бәзән дә инһираф јолуна чәкилмиш вә тәһриф олунмушдур. Һал-һазырдакы ирфан мәктәбинин һеч бириндә демәк олмаз ки, әввәлки әслин ады горунмуш һалында һансыса бир ирфан мәктәбинә чатмышлар.

Амма, бир шеји гејд етмәк лазымдыр ки, һәр бир зәманәдә инсанлар арасында өзүнәмәхсус камил арифләр вә Аллаһ адамлары олмушдур. Онлар мүхтәлиф мәканларда заһир олур вә өз сәлигәлри илә ирфан вә сејр-сүлук јолуну кечирләр. Чүнки, Аллаһ-таала бу јолда пахыл дејил вә халис нијјәтлә заһир олан һәр бир садиг мөминин әлиндән тутур вә нәһајәтдә, ону һәгиги ирфан јолуна јөнәлдир.

Беләликлә, мүасир дөврүмүздә һеч бир ирфан мәктәбини һансыса бир тарихи сисиләдән чатан ирфани мәктәбә бағланмасы чох чәтиндир. Бәзи заманларда ирфан мәктәбинин силсиләси позулмуш вә мүасир дөврүмүздә исә бу саһәдә чох вахт мүвәффәгијјәтләр әлә ҝәлмәмишдир. Һәр ирфан иддиасында олан ирфан мәктәбини дә белә асанлыгла, һәгиги гәдим ирфан силсиләсинә аид едиб, батининин шәриәт вә пејғәмбәрләрин јолу олдуғуну да иддиа етмәк олмаз. Һафиз демишкән:

Суфинин нәгди одур ки, саф вә ғәшсиз олсун,

Нә билмәк олар ки, әлиндәки парча атәшлик олсун!

Арифләрин нәзәринә ҝөрә халис вә садиг арифлә јаланчы арифләр арасындакы фәрг илаһи ешгин онун иманындак фөвгәладә тәсиридир. Бу тәсир, садиг арифләрдә өзүнү бүрузә верир вә фәрд узун мүддәт белә бир тәсирин онун нәфсиндә галмасыны һисс едир. Әксинә, јаланчы арифләр сөз пәһләваны олур, өзләрини заһирдә даһи арифләрә бәнзәтәмклә, һијләҝәр сөзләр вә иршадлары илә өзләринә базар ачыр вә торуна салдығы мүридләрини сона кими өз әтрафларында сахламаг истәјирләр. Елә белә һијләҝәрлијә вә суи истифадәләрә ҝөрә чохлары әсл ирфана гаршы јахшы ҝөзлә бахмыр вә көклү олараг, ирфан аләмини гәбул етмирләр.

Мүасир дүнјада Ислами ирфан

Мүасир технолоҝија дүнјасында вә һәр шејин техники ҹәһәтдән ҹиливәләнмәси, һәр јердә фитнә-фәсадын рәваҹ алдығы бир дөврдә Ислам ирфаны јеҝанә јолдур ки, инсанларын ниҹаты үчүн мүһүм рол ојнаја биләр. Ислам ирфаны бу јолда ән зәрури вә лазым олан мәктәб һесаб олунур. Чүнки, гәлби тәгва вә паклыға тәкҹә заһирлә јох, мәнәвијјаты дәрк едиб она јетишмәклә наил олмаг олар.

Диҝәр бир бахымдан, һазыркы модерн дүнјанын әлаҹолунмаз проблемләри, инсанлар арасында ашкар олмуш нәфси фитнә-фәсадлары, сонлуғу интиһарла гуртаран психоложи бөһранлары буна дәлилдир ки, инсанларын чоху иҹбари дә олса, артыг сонунҹу ирфан алминә дахил олмуш вә өзләрини јенидән мәнәвијјат аләминә гајтармаға һазыр олдугларыны елан етмишләр. Елә бир мәнәвијјат ки, мүшаһидә вә һүзур елми илә ону инсанын гәлбиндә дәрк етмәк мүмкүндүр. Бу јолла, инсан дүнјанын алдадыҹы ојунларындан вә тәһлүкәләриндән тамамилә азад олар вә өз нәфсини пакламагла она етимад етмиш олар.

Ирфанын әмәли јолу:

Әввәлдә гејд етмәк лазымдыр ки, ирфан һеч дә диндән ајры бир шеј дејил, бәлкә дә ирфан динин батини вә һәгигәтидир. Беләликлә дә, ирфанын әсас көкләри динин вә шәриәтин әсасларындан башга бир шеј дејилдир. Бу фәрглә ки, шәриәт ирфандан әлә ҝәлән мәрифәтлә даһа да нурланыр вә өзүндә хүсуси дәрин изләр бурахыр, бунунла да, арифи ән јүксәк илаһи јола тәрәф апара билир. Шәриәт сөзү, јол мәнасында олдуғу кими илаһи мәрифәт вә ирфан да бу јолун һәдәфи вә сонудур. Ислам шәриәти сырф бир сыра адәт вә ганунлар топлусу дејил ки, ҹәмијјәтдә јајылмагла сона јетсин. Исламда инсанын батини һиссләрини вә сафлығыны горумагдан өтрү хүсуси зәрури ҝөстәришләр, өзүнү вә Аллаһы танымагдан өтрү бәзи әмәлләр тәјин едилмиш вә јоллар ҝөстәрилмишдир.

Әҝәр шәриәт ҝөстәришләринә вә тәгваја әмәл олунса әслиндә, онларын һамысынын инсанынын гәлбиндә бир сыра мәнәви вә батини шәраитләри јаранар вә она тәригәт дејилир. Тәригәт јәни јол, әслиндә, шәриәтә әмәл етмәклә тәригәтә дүшән инсан сонда һәгигәтә чатаҹагдыр.

Аллаһ јолунда сејр-сәфәр вә мүҹаһидәт етмәкдән өтрү әввәлҹә, бүтүн ҝүнаһлардан чәкинмәкдән өтрү төвбә етмәк лазымдыр. Бунунлада, үмуми шәкилдә дә олса инсанын гәлби илаһи мәрифәти вә һидајәти гәбул етмәјә һазыр олур. Бу һидајәтләр, мәнәви сејрдә олан инсанда мүхтәлиф јолларла ашкар ола биләр. Илаһи һөҹҹәтләр үнваны илә јер үзүндә јашамыш камил инсанлардан истифадә етмәк вә онларын јолларында гәрар тутмаг, Аллаһ-Тааланын мәнәви сејрдә олан инсана ҝөстәрдији хүсуси һидајәт јолларындан биридир. Мәнәви сејр-сәфәрдән дә ваҹиб, бу јолда камил устаддан истифадә етмәк чох мүһүмдүр. Ән хошбәхт инсанлар да о кәсләрдир ки, бу јолда камил инсанлара әлагә јарада билмишләр.

Әҝәр мәнәви сејрдә вә ирфан аләминдә олан инсанын  һарада олмасындан асылы олмајараг, нијјәти саф вә ирадәси камил олса, Аллаһ-Таала она хүсуси һидајәт јолларыны ҝөстәрәҹәкдир. Даһи арифләрин һәјат вә јарадыҹылыгларыны арашдырдыгда мәлум олур ки, белә шәхсләр өз һәјатларында елә јолларла илаһи  һидајәтә чатыб вә елә шәхсләрлә ҝөрүшә бнаил олублар ки, бу мәгамлар онларын ағлына белә ҝәлмәзди. Беләликлә, илаһи гүдрәтин инсаналара верилмәсиндә вә һидајәт олунмасында һеч бир заман вә мәкан мәһдудијјәти олмајыб вә олмајаҹаг. Һәмчинин, һагг јолунда оланларын инсанларын һидајәтинә ҝөрә гәлбләринин аҹымасы да онларын һәддән артыг тәләбләринә нүмунәдир. Бәс, арифдә нә гәдәр чох ихлас оларса, Аллаһ-Тааладан бир о гәдәр тез ҹаваб алынар. Мүасир дөврүмүздә ән чох мүшаһидә етдијимиз будур ки, чох надир инсанлар өз дүнја мејилләриндән әл чәкиб, камил шәкилдә илаһи јолда гәрар тутмаг истәмәләридир. Јохса, Аллаһ-Тааланын хүсуси мәрһәмәт вә диггәти һәмишә бәндәләрин интизарындадыр.

Бир шеји дә гејд етмәк лазымдыр ки, шиә аләминдә тарих боју чохлу даһи арифләр јетишиб вә сон әсрләрдә дә онлардан чоху мәнәви серјдә олан инсанларын әлләриндән тутмушлар. Онларын чохлу мәнәви шаҝирд вә јетирмәләри олмуш, чохлу арифләр тәрбијәт етмишләр. Онлардан, ајәтуллаһ Мирзә Әли Ағагази, Молла Һүсејнгулу Һәмәдани, ајәтуллаһ Әнсари Һәмәдани вә саирләринин адларыны чәкмәк олар. Онларын јашадыглары дөврдә шиә алим арифләринин јетишмәсиндә чох бөјүк роллары олмушдур.

Сонда әмәли ирфан вә мәнәви сејр мөвзусунда даһа чох мүталиә етмәкдән өтрү ајәтуллаһ Мәһәммәд Шүҹаинин үч ҹилдлик "Мәгаләләр" китабыны тәклиф едирик.[2] Бу китабда мәнәви сәфәрин мәрһәләләри бу минвалла верилмишдир:  1- Ајыглыг вә ја илаһи ҹәззаблыг; 2- Төвбә вә ја Аллаһа тәрәф гајыдыш; 3- Батини паклыг әлә ҝәтирмәк вә ја чиркин вә пис әмәлләрдән чәкинмәк; 4-Аллаһ јолунда чалышмағы тәләб етмәк; 5- Мүрагибәнин (нәфсә нәзарәтин) илк мәртәбәси;  6- Мүрагибәнин (нәфсә нәзарәтин) икинҹи мәртәбәси;

Бу мөвзуда даһа чох мәлумат алмагдан өтрү сајтдакы ашағадакы суаллара мүраҹиәт един:

7799 (сајтда 7855); 9043 (сајтда 9018)

 


[1]  Сејјид Һејдар  Амули, Ҹамеул-Әсрар вә мәбәјил Әнвар, сәһ.4; Елм вә мәдәнијјәт нәшријјаты, 1368-ҹи шәмси или.

[2]  1-и ҹилд: Нәфсин пакланмасы нәзәријјәсинин көкләри,

2-и ҹилд: Нәфсин пакланмасынын әмәли јоллары;

3-ү ҹилд: Нәфсин пакланмасынын әмәли јоллары;

Бу китаб Суруш адлы нәшријјат вастәси илә чап олунмушдур.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Din vahiddir yoxsa çoxlu?
    6922 Təzə kəlam 2011/02/14
    Əgər dindən məqsəd, Allah tərəfindən nazil olub və peyğəmbərlər (ə) vasitəsi ilə camaata çatdırılan əqaid, əxlaq və qanunlar toplusu olarsa, bu halda din vahid bir şeydir və dinlərin fərqi zaman və məkanların tələbinə əsasən fərdi və tayfa xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq cüzi göstərişlərdə dəyişilir. Əgər dindən məqsəd, dünyadakı mövcud dinlər ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7720 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • İsmət məqamı ixtiyaridir, yoxsa icbari?
    6266 Din fəlsəfəsi 2012/01/18
    Peyğəmbərlərin və məsumların (əleyhimus-salam) ismət məqamına malik olmaları şiə məzhəbinin mühüm etiqadlarından biri hesab olunur. Siz onun ətraflı izahına baxmaq üçün həmin saytın bu suallarına müraciət edə bilərsiniz: sual 1738 (sayt 1885), sual 1740 (sayt 2139) və sual 3026 (sayt 4594)
  • Sair səma cisimlərində və kürələrdə canlı varlıqların olması barəsində İslamın nəzəri nədir?
    8786 Təfsir 2011/07/28
    Başqa göy cisimlərində və ya kəhkəşanlarda canlı və yaxud ağıllı varlıqların olub-olmaması bəşəriyyəti maraqlandıran suallardan biridir, lakin indiyə qədər onlara lazımi cavab tapmamışlar. Quranın bəzi ayələrində asimanda canlı varlıqların olmasına işarə edilir. O cümlədən:
  • Dindən qaçan şəxsi necə hidayət etmək olar?
    5773 Əməli əxlaq 2011/07/28
    Belə insanlara ən yaxşı yol göstərmə aşağıdakılardan ibarətdir:1. Ona başa salmaq və soruşmaq lazımdır ki, Allah-taalanın bizə bəxş etdiyi bu qədər nemətlər – başda insanın xilqəti olmaqla ...
  • Hal-hazırdakı və keçmişdəki mərcəyi-təqlidlərin baş yarmaq barəsindəki fətvalarını bəyan edin.
    8729 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/28
    İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a əzadarlıq məsum imamlar (əleyhimus-salam) və din rəhbərləri tərəfindən həmişə təkid edilmiş, bu mərasim tarix boyu davam etmişdir. Bəzi şəhərlərdə, məntəqələrdə və ölkələrdə İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a və onun vəfalı səhabələrinə əzadarlıq üslublarından biri də baş yarmaqdan ibarətdir. ...
  • Aya Şərab satılan ve verilen yerde işləməyin işkalı var?
    7916 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/17
    Sualda fiqhi hökmünüzü bilmək istədiyinizə görə, zəriridir ki, mərcəi təqlidlərin dərtərlərindən cavab alacağıq və qısa müddətdə sizə gondərəcəyik. Alınan cavablar belədir: Həzrəti Ayətullahul üzma Sistaninin dəftərxanası: O surətdəki siz özünüz şərab və digər haramlarda işləməyəsiniz və sırf halal qismətdə işləyinizin manei yoxdur.
  • Uxdud səhabələri kim idi?
    7491 Təfsir 2012/03/14
    “Uxdud” böyük çala, yaxud xəndək mənasınadır. Bu ayədə odla doldurulan böyük çala nəzərdə tutulur ki, mömin şəxsləri oraya salıb yandırmış və ağır işgəncə ilə qətlə yetirmişlər. Bu hadisənin nə zaman baş verməsi, hansı qövmə aid olması, eləcə də bunun xüsusi və konkret bir hadisə, yoxsa ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13940 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Allahın vücudunun sonsuz olması digər varlıqların mövcudluğu ilə ziddiyyətli deyildirmi?
    8065 İslam fəlsəfəsi 2012/06/23
    Allah-taalanın sonsuz olmasının mənası budur ki, Onun müqəddəs zatı hər bir cəhətdən sonsuzdur, bütün sonlara malikdir, fərz olunan hər bir cəhətdə qeyri-məhduddur. Elə bir yer yoxdur ki, Allah orada hazır olmasın. Elə bir zaman yoxdur ki, onda mövcud olmasın, elə bir kamal yoxdur ki, Allah ona malik ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164708 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163839 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119771 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113724 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110649 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94083 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54853 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54200 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46175 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45785 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...