Ətraflı axtarış
Baxanların
18782
İnternetə qoyma tarixi: 2011/09/10
Sualın xülasəsi
Niyə müctehidlərə təqlid etmək vacibdir?
Sual
Müctehidə təqlid etməyin vacibliyini necə sübut edə bilərsiniz?
Qısa cavab

"Təqlid"dən məqsəd xüsusi sahədə qeyri- mütəxəssisin mütəxəssisə müraciət etməsidir. Dini məsələlərdə təqlidin lüzumuna ən mühüm sübut həmin əqli arqumentdir ki, insan bilmədiyi işlərdə bilənə müraciət etməlidir.

Əlbəttə, Quran ayələri və hədislər də təqlidin lüzumuna toxunmuşdur. Belə ki, Quranda buyurulur:

«"فاسئلوا أهل الذکر إن کنتم لا تعلمون"»

"Bilmədiyiniz şeyləri "Zikr əhli"ndən (alimlərdən) soruşun."

Təqlidin bütün leksik arqumentləri aqil insanlar tərəfindən qəbul edilən iş (bilməyənənin bilənə müraciəti) xüsusundadır.

Buna əsasən məraceyi-təqlid (müctehidlər) fiqh elmi sahəsində mütəxəssisdirlər. İslam mənbələrindən şəri hökmlərin çıxarışına qadir olan şəxslər məhz onlardır. Digərləri isə dini qayda-qanunları öyrənmək üçün onlara müraciət etməlidirlər.

Ətreaflı cavab

İslam dini insan ehtiyacları üçün – istər maddi və mənəvi, istər fərdi və ictimai, istərsə də siyasi və iqtisadi – qanun və qaydalar tətbiq etmişdir ki, bu da "fiqh" elmini təşkil edir. Fiqh elmi həqiqətdə əsil bəndəlik yolu, yüksək keyfiyyətli, humanist, ictimai əlaqəli, ali həyat sistemidir ki, insan həyatının bütün məqamlarını nəzarətə alır. İmam Xomeyni (r.ə.) demişkən: "fiqh-həqiqi teoriya və beşikdən qəbirədək insan və cəmiyyətin mükəmməl idarəsidir". [1] Əziz İslam övliyaları fiqh elmi və şəri hökmlərin fövqəladə əhəmiyyətinə görə öz ardıcıllarını fiqh elmini öyrənməyə tövsiyə edirdilər. Habelə bu vəzifədən boyun qaçıranları və ya dini hökmlərin öyrənilməsində səhlənkarlıq edənləri cəzalanmaya və töhmətə layiq bilirdilər.

İmam Baqir (ə) buyurur: "Şiə gənclərindən birini elmi dərindən (fiqh) öyrənmədiyinə görə yanıma gətirsələr, onu ədəbləndirərəm!" [2]

Allah-Taalanın İslam ayinlərində insanın dünya və axirət səadəti üçün yazdığı "vacibat" (vacib olunan işlər) "mühərrəmat" (qadağan olunan işlər) mövcuddur ki, insan onlara riayət etmədiyi surətdə nə səadətə çatacaq, nədə itaətsizliyə görə verilən cəzalardan amanda qalacaqdır.

Şəri (dini) hökmləri tanımaq üçün bir çox informasiyaya; o cümlədən ayə və hədislərin dərki, səhih və qeyri-səhih hədislərin tanınması, ayə və hədislərin tərkib və cəminin keyfiyyəti və s. kimi onlarla digər məsələlərə yiyələnmək lazımdır ki, bu cür təhsil öz növbəsində illərlə ciddi çalışmaya, səyə möhtacdır.

Belə olan halda mükəlləf şəxs özünü üç yol ayrıcında görür:

Birincisi, elmin (ictihad) təhsili yolu

İkincisi, hər bir iş barəsində deyilən versiyaları mütaliə etmək və bütün versiyalara uyğun əməl etmək (bütün versiyalar tərəfindən görülən iş düzgün sayılsın) ehtiyat yolu

Üçüncüsü, bu sahədə nəzər sahibi, dini hökmlərin çıxarışında mütəxəssis olan şəxsin rəyindən faydalanmaq. Şübhəsiz, şəxs birinci yolda ictihada çatdıqdan sonra dini hökmlər üzrə mütəxəssis olarsa, digər iki yola ehtiyac duymayacaqdır. İctihad məqamına yetişənədək digər iki yol qaçılmazdır.

İkinci yol hər bir məsələdə və ehtiyat üslublarında mövcud versiyalar haqda kifayət qədər informasiyaya möhtacdır. Bir çox hallarda ehtiyat etmənin çətinlikləri adi həyatı alt-üst edir. Naçar üçüncü yol "təqlid" məsələsi cəmiyyət üçün rahatlıqdan, asanlıqdan əlavə qaçılmaz olur. Bu üç yol təkcə şəri hökmlərdə deyil bəlkə digər təhsil sahələrində də keçərlidir. Misal üçün, hər hansı səbəbdən xəstələnən mühəndis bir şəxsi təsəvvür edin. O, sağalması üçün ya tibb elmini öyrənməli, ya bütün həkimlərin nəzərini bilməli (və elə əmək etməlidir ki, sonradan peşiman olmasın), ya da həkimə müraciət etməlidir.

Birinci yol onu tez sağaltmayacaq, ikinci yol çox çətindir və onu öz peşəsindən (mühəndislikdən) uzaqlaşdıracaqdır. Bu səbəbdən dərhal həkimdən kömək istəyərək onun dediklərinə əməl edir.

O, həkimin dediklərinə əməl etməklə həm gələcəkdəki peşimançılıqdan, dostların qınağından yaxa qurtarır, həm də əksər hallarda dərdinə dərman tapır. Mükəlləf də müctehidin rəyinə əməl etməklə özünü axirət peşimançılığı və ilahi əzabdan qutarmaqla bərabər şəri hökmlərin daha münasibinə riayət etmiş olur. [3]

Deməli, "təqlid"dən məqsəd xüsusi sahədə qeyri-mütəxəssisin mütəxəssisə müraciət etməsidir. Dini məsələlərdə təqlidin lüzumuna ən mühüm sübut həmin əqli arqumentdir ki, insan bilmədiyi işlərdə bilənə müraciət etməlidir.

Əlbəttə, Quran ayələri və hədislər də təqlidin lüzumuna toxunmuşdur. Belə ki, Quranda buyurulur:

« "فاسئلوا أهل الذکر إن کنتم لا تعلمون" »

"Bilmədiyiniz şeyləri "Zikr əhli"ndən (alimlərdən) soruşun." [4]

Habelə hədislərdə gəlmişdir: "Lakin baş verən hadisələrdə hədislərimizi nəql edənlərə müraciət edin ki, onlar sizin üçün mənim höccətlərimdirlər (dəlillərim) və mən də Allahın sizin üçün olan höccətiyəm." [5]

Mühəqqiq Kərki deyir: "Şiələr fəqihin adil, əmin, fətva üzrə tamam şəraitə malik (şəri hökmlərdə müctehid deyilir) olması, digər tərəfdən imamların (ə) qeybi zamanı onların naiblləri olması məsələsində müttəfiqdirlər.

Təqlidin bütün leksik arqumentləri aqil insanlar tərəfindən qəbul edilən iş (bilməyənənin bilənə müraciəti) xüsusundadır və əlavə nöqtəni bəyan etmir.

Deməli, məraceyi-təqlid (müctehidlər) fiqh elmi sahəsində mütəxəssisdirlər. İslam mənbələrindən şəri hökmlərin çıxarışına qadir olan şəxslər məhz onlardır. Digərləri isə dini qayda-qanunları öyrənmək üçün onlara müraciət etməlidirlər.

Əlavə məlumat üçün aşağıdakı göstəricilərə müraciət edin:

1.     "Mərcəiyyət və təqlid", sual: 276

2.     "Vilayəti-fəqih və mərcəiyyət", sual: 6576.(   6743)

3.     "Ədilleyi-vilayəti-fəqih", sual: 235



[1]   - "Səhifeyi-Nur", cild.21, səh. 98

[2]   - "Bihar əl-ənvar", cild.1, səh. 214

[3] - "Risaleyi- daneşcuyi", beşinci çap, Seyid Müctəba Hüseyni, səh. 45- 46

[4]   - "Nəhl", 43

[5]   - "Vəsail əş- Şiə", cild.27, səh. 140

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Allahın inkarının illəti onun isbatı dəlillərində çatdırılmanın zəif olmasıdır?
    7261 İslam fəlsəfəsi 2012/02/12
    Buna diqqət etməklə ki, İlahi Peyğəmbərlər özlərinin qəti hikmət və dəlilləri ilə yenədə öz zamanlarında kafir şəxslərin inkarı ilə qarşılaşıblar, bu, inkar edənlərin inadının nişanəsidir. Çünki, istəmirlər həqiqi təsdiq edələr. Baxmayaraq ki, kifayət edən dəlillər göstərilib və onların dəlillərinin hamısı rədd olunub. ...
  • Xahiş edir ki, “Cəmkəran” məscidi və onun inşası ilə əlaqədar izah verəsiniz.
    8198 Məlanların tarixi 2011/09/12
    İmam Zaman (əccələllahu təala fərəcəhuş-şərif)-ə mənsub edilən müqəddəs məkanlardan biri də Qum şəhərinin altı kilometrliyində yerləşən müqəddəs “Cəmkəran” məscididir. Bu məscid min il bundan qabaq İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın bir nəfərə (yuxuda deyil) ayıqlıqda verdiyi fərman əsasında inşa olunmuşdur. Bu məscid o həzrətin kəramət və inayətlərinin cilvəgahı, Ali-Muhəmməd ...
  • Aya mümkündür bir başa deyək ya imam Rza (ə) hacətimizi ver? Və ya deyək filan imamın abrına xatir hacətimizi ver?
    6842 Qədim kəlam 2012/03/11
    1. Şübhəsiz ki, Allahdan başqa heç bir kəs bir başa və vasitəsiz heç bir işə gücü çatmaz və qüdrəti yoxdur və əgər buna malik olsa belə Allahın iradəsi və icazəsi çərçivəsindədir. 2. Din rəhbərləri və alimlərini öz hacətlərimiz üçün vasitəçi qərar verməliyik, nəin ki, öz ...
  • Həzrəti Əli (ə) şənində ayələrin daha çoxu hansı ayda nazil olubdur?
    6835 Təfsir 2012/02/07
    Cavabdan əvvəl neçə məsələyə giriş adıyla diqqət etmək lazım gəlir: 1.             Ümumi olaraq, Quran ayələrinin Əsbabi nuzuli barəsində daxil olan rəvayətlər: Əziz Peyğəmbər (s)- in zamanında baş vermiş tarixi hadisələri bəyan edir və həmən hadisə ilə əlaqədar ayə ya ayələr o həzrətə nazil olub. ...
  • Demokratiya ilə əlaqədar İslamın mövqeyi nədir?
    8221 Nizamlar (Qurluşlar) 2011/04/16
    Demokratiya cəmiyyətin idarə olunması yollarından biridir. Əksəriyyətin rəyinə, fərdi, mədəni və s. azadlıqlara ehtiram qoyulması onun bariz xüsusiyyətlərindəndir. Əksəriyyət həmişə haqq olmağı və əksinə, haqq olmaq əksəriyyəti tələb etməsə də[i] amma əksəriyyət (hökuməti) zühur ərsəsinə çatdıra,[ii] yaxud özünün məqbul ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113708 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Şeyx Tusinin hpkumət çərçivəsi barəsindəki siyasi düşüncəsi nədir?
    6137 پیشینه تاریخی ولایت فقیه 2012/06/13
    Şeyx Tusinin hökumət barəsindəki siyasi düşüncəsinin müxtəlif cəhətləri var: İslam hökumətinin hədəfləri: Şeyx bu fikirdədir ki, İslami hökumətin hədəfləri aşağıdakılara aiddir: a)- Cəmiyyətdə nəzm və əmin- amanlıq. O olmadıqda hərc mərclik hakim olur. b)- İctimai ədaləti genişləndirmək. Əgər camaatın ...
  • Bəqərə surəsinin 228- ci ayəsində, kişinin qadından üstün olmasını deməsi, Allahın ədalətli olması ilə ziddiyyəti yoxdurmu?
    19502 Təfsir 2011/04/13
    Bu ayə təlaq verilmiş (boşanmış) qadınlar barəsində olan ayədir və rəci təlaqın hökmlərindən biri yəni iddə zamanında onların ərlərinin qayıtmasıdır. Ümumi bir qanuna yəni qadınların hüquq və vəzifələrinin bərabər olmasına işarədir. Quran ayələrinin cəmindən və bu ayədən məlum olur ki, Allah üstünlüyü təqvada bilir. Hökmlərdə qadınla kişinin bərabər olmasını ...
  • İstimna ilə izdivacın fərqi nədir?
    27073 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2011/11/24
    İstimna insanın cinsi ehtiyaclarını gerçək və həqiqi şəkildə təmin etmir; o, aldadıcı və müvəqqəti bir təminedicidir. Yəni insanın şəhvət hissləri məninin xaric olması ilə təmin olunub aradan qalxmır, əksinə bu hisslərin kamil şəkildə təmin olunması eşq, insani duyğular, atifə, üns-məhəbbətlə yanaşı olmalıdır. Odur ki, bu əmələ qurşananlar öz daxillərini daim ...
  • Zirar məscidi hansı mənadadır? Və onun tikilmə dastanı nədir?
    9366 Məlanların tarixi 2012/02/09
    Ərəb qramatikasında: "Zirar" mufaələ babındandır. Lüğətdə ziyan vurmaq[1] (bilərəkdən[2]) mənasında işlədilmişdir. Quranın Tövbə surəsində bu məsələyə işarə olunmuşdur.Zirar məscidinin bu cür adlandırılmasının illəti; bu cəhətdən olmuşdur ki, münafiqlərdən bir dəstəsi öz çirkin hiylələrini İslam və ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164694 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163814 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119765 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113708 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110604 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94064 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54847 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54172 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46167 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45776 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...