Ətraflı axtarış
Baxanların
8196
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/10
Sualın xülasəsi
Ramazan hansı mənayadır və onun həqiqəti nədir?
Sual
Ramazan hansı mənayadır və onun həqiqəti nədir?
Qısa cavab

“Ramazan” lüğətdə şiddətli hərarətə, habelə günəşin hərarətinin çox olduğuna görə daşın qızıb hərarətli olmasına deyilir. Həm də deyilmişdir ki, “səhradan şəhərə qayıtmaq” mənasına olan “hərr” kökündən alınmışdır. Termində isə Ramazan qəməri tarixinin 9-cu ayı, islamda orucluq ayı və Quranın nazil olma ayıdır. İmam Səccad (əleyhis-salam) Ramazan ayının vəsfində buyurur: “Həmd-səna o Allaha olsun ki, Ramazan ayını hidayət yollarından biri kimi qərar verdi. Bu ay orucluq ayı, islam ayı, ruhi və mənəvi paklıq ayı, imtahan və sınaq ayı, qiyam ayıdır; elə bir aydır ki, camaatı hidayət etmək üçün Quranı bu ayda nazil etmişdir... və o haqqı batildən seçəndir.”

Deməli, mübarək Ramazan ayı insanın ruhən və mənən paklanması, ilahi əxlaq ilə zinətlənməsi ayıdır. Bu ayın batini və həqiqəti isə insanın “öz”ündən azad olaraq Allah görüşünə nail olması, heyvani yöndən azad olaraq ilahi bir həyatla dirilməsidir.

Ətreaflı cavab

“Ramazan” lüğətdə şiddətli hərarətə, habelə günəşin hərarətinin çox olduğuna görə daşın qızıb hərarətli olmasına deyilir. Həm də deyilmişdir ki, “səhradan şəhərə qayıtmaq” mənasına olan “hərr” kökündən alınmışdır.[1]

Buna əsasən, rəməzə kökündən alınan “irtimazən minəl-hüzn” dedikdə məqsəd budur ki, bir şəxsin batini qəm-qüssədən yandı. Yaxud “irtimazən lifulanin” dedikdə məqsəd budur ki, filan şəxs qəm-qüssəyə düçar oldu. Həmçinin “irtimazən – rəməzət kəbiduhu” dedikdə məqsəd budur ki, onun ciyəri xarab oldu, sanki, müəyyən bir xəstəlik onun ciyərini yandırıb xarab etmişdir.[2]

Termində isə, Ramazan ərəblərin doqquzuncu ayı, islamın oruc tutmaq ayıdır ki, Quran ondan nazil olmuşdur شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ ....[3]

 

Mübarək Ramazan ayının batini və həqiqəti

Varlıq aləmində olan hər bir şeyin həqiqəti və batini vardır. Çünki dünya yüksək (mücərrəd) aləmlərin tənəzzül etmiş formasıdır; dünya aləmində olan hər bir şey məna aləmində olanların nümunəsidir. Dünyada “din və ibadət göstərişləri” kimi zahir olan hökmlər və ilahi qanunların da batini və sirləri vardır. Əşyalar, zamanlar və məkanlar da batini həqiqətə malikdir. O zamanlardan biri də İslam mədəniyyətində ilin ən möhtərəm və mühüm aylarından biri olan mübarək Ramazan ayıdır. Bu ay müsəlmanlar üçün ibadət, ruhi və mənəvi paklıq ayı kimi tanınır. Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in təbiri ilə onu “Allah ayı” adlandırırlar.[4]

İmam Səccad (əleyhis-salam) “Səhifeyi-Səcadiyyə” kitabında mübarək Ramazan ayının pişvazına getməyi çox gözəl bəyanla bəyan və onun həqiqətini aşkar etmişdir. Biz bu məqalədə onun cüzi bir hissəsini qeyd edirik. İmam (əleyhis-salam) bu duada əvvəlcə ilahi dinə hidayət etdiyinə, ibadət və bəndəlik nemətini insanlara verdiyinə görə Allaha şükür edir, sonra deyir: “Həmd-səna o Allaha məxsusdur ki, Ramazan ayını hidayət ayı ünvanı ilə Öz ayı qərar verdi: Oruc ayı, İslam ayı, (ruhi mənəvi) pakıq ayı, bəndələrin imtahana və sınağa çəkilməsi ayı və qiyam ayı qərar verdi. Bu elə bir aydır ki, Quran onda nazil olunmuşdur və bu kitabda  insanların hidayəti, haqqın batildən seçilməsi və hidayət üçün aşkar nişanələr vardır. Buna görə də (Allah) bu ayın sair aylardan üstünlüyünü çoxlu ehtiramlar və aşkar fəzilətlərlə aydınlaşdırdı.”[5]

Mübarək Ramazan ayının “islam ayı” və “Quranın nazil olma ayı” kimi ifadələrlə vəsf edilməsi göstərir ki, imam Səccad (əleyhis-salam)-ın və Əhli-beyt məktəbinin nəzərində mübarək bu ay islam həqiqətinin cilvələnməsi, yəni Allah-taalanın qarşısında qeydsiz-şərtsiz şəkildə təslim olmaq üçün bir meydandır. Bu meydan elə bir imkan yaradır ki, bəndələr Allahın əmrinə itaət və Onun razılığı xatirinə özlərinin hətta təbii və halal istək və ehtiyaclarından belə göz yumsunlar, misilsiz Xaliqin əzəmətli dərgahında “bəndə” ünvanı ilə boyun əysinlər. Bu bir aylıq məşq ilin qalan günlərində iradənin gücləndirilməsində, nəfsin cilovlanmasında, nəfsani istəklərin qabağının alınmasında çox faydalı və gözəl bir məşqdir. Çünki bir ay ərzində Allahın göstərişinə itaət edərək halal istəklər müqabilində müqavimət göstərən, yalnız Onun razılığı üçün öz təbii istəklərindən güzəştə gedən və misal üçün, yeyib-içməkdən çəkinən bir şəxs ilin digər on bir ayında da şeytani vəsvəsələrin, əmmarə nəfsinin yersiz istəkləri müqabilində müqavimət göstərməyə qüdrətli olacaq və nəticədə təqva və qurtuluş əhli olacaqdır.

Mübarək Ramazan ayı ruhi və mənəvi paklıq ayıdır. Allahın bəndəsi bu ayda heyvani və maddi meyllərdən uzaqlaşır. O, oruc tutmaqla fiziki orqanizmini paklamaqdan əlavə, öz ruhunu da paklayır ki, ruhi paklıq, mənəvi yüksəliş və tərəqqi aləmində Allahın hidayət bəxşedən nurlarından bəhrələnsin.

Demək olar ki, mübarək Ramazan ayının həqiqəti aşağıdakılardan ibarətdir: İnsanın “öz”ündən – heyvani özlükdən azad olması, ilahi “öz”lük əsasında yenidən təvəllüd. Mübarək Ramazan ayı insanın ilahi əxlaqa zinətlənməsindən, onun həqiqəti və batini isə ilahi görüşə nail olmaqdan ibarətdir. Bir hədisdə Allah-taalanın belə buyurduğu deyilir: اَلصَّوْمُ لِي وَ أَنَا أَجْزِي بِه “Oruc Mənə məxsusdur və Mən Özüm onun əvəzini verəcəyəm!”[6]

Bəziləri bu rəvayətdəki “əczi” kəlməsini أُجْزَي  “ucza” kimi – məchul fel şəklində oxuyurlar və mənası belə olur: “Oruc Mənə məxsusdur və Mən Özüm onun mükafatıyam.” Heyf olsun ki, insan özünə, Allahdan qeyrisinə, bir sözlə, dəyişib zavala uğrayan hər bir şeyə ürək bağlayır. Allahdan qeyri hər bir şey dəyişilir və zavala məruz qalır. Bunlar da insanın həqiqi mükafatı ola bilməz. Oruc tutan şəxsin mükafatı Allahla görüşdür.[7]

 


[1] İbni Mənzur, Məhəmməd ibni Mükrəm, “Lisanul-ərəb”, 7-ci cild, səh. 160, üçüncü çap, “Darus-sadir”, Beyrut, 1414-cü qəməri il

[2] Məhyar, Rza, “Ərəb-fars əbcəd lüğəti”, səh. 41, bi. ta, bi. ca

[3] “Bəqərə” surəsi, ayə: 185; Qurəşi, Seyid Əli Əkbər, “Qamusi Quran”, 3-cü cild, səh. 123, altıncı çap, "Darul-kutubil-islamiyyə", Tehran, 1371-ci şəmsi il

[4] Şeyx Səduq, “Əmali”, səh. 93, “İslamiyyə” kitabxanasının nəşriyyatı, 1362-ci şəmsi il

[5] “Səhifeyi Səcadiyyə əl-kamilə”, Şərani, Əbul-Həsən, 44-cü dua, səh. 206, “Qaimi Ali Məhəmməd” (səlləllahu əleyhi və alih) nəşriyyatı, 1386-cı şəmsi il

[6] Şeyx Səduq, “Mən la yəhzuruhul-fəqih”, 2-ci cild, səh. 75, “Camieyi müddərisin”in nəşriyyatı ,Qum, 1413-cu qəməri il

[7] Cavadi Amuli, Əbdüllah, “İbadətlərin hikməti”, səh. 33, 131-135, 145-147, “İsra” nəşriyyatı, Qum, birinci çap, 1378-ci şəmsi il

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Peyğəmbərin besəti və meracı bir gündə (rəcəbin 27-də) baş vermişdirmi?
    8924 تاريخ بزرگان 2012/04/10
    Cavabı bəyan etmək üçün Peyğəmbərin besəti və meracı ilə əlaqədar məsələni təfsir kitablarından araşdırırıq. 1. Besətin tarixi ilə əlaqədar müsəlman alimləri arasında iki nəzəriyyə vardır: Birincisi şiələrin nəzəriyyəsidir. Onlar rəcəb ayının 27-ci gününü Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in besət günü hesab edirlər. İkinci nəzər isə ...
  • Türbət suyunu əldə etmək üçün, su, yağış suyu olmalıdırmı? Ona dua da oxunmalıdır yoxsa lazım deyil? Xahiş edirəm tam izah verin.
    8842 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/02
    Türbət suyunu hazırlamaq üçün, pak və gigiyena suyu kifayətdir.[1] Hərçənd, fərat suyu[2] zəmzəm suyu[3], yaxud neysan ayında[4] olan yağış suyu kimi bəzi suların daha çoxImtiyazları var. yağış suyu da çox vaxt saf və təmiz olduğuna görə, bəlkə adi sulardan daha yaxşı ...
  • Günahdan paklanmanın hansı yolları vardır?
    8738 Əməli əxlaq 2011/06/14
    İnsanın günahlarının bağışlanması yolları çox olmasına baxmayaraq biz onların bəzilərini aşağıda qeyd edirik: 1). Tövbə və Allaha tərəf qayıdış (bəzi şərtlərlə) 2). Günahların bağışlanmasına səbəb olan ən gözəl savabları əldə etmək, yəni yaxşı əməllərə qədəm qoymaq. 3). Kiçik günahların ...
  • İbn Ərəbinin İmam Zaman (ə.c) barəsində baxışı nədən ibarətdir?
    11923 تاريخ بزرگان 2011/09/04
    Mühyəddin İbn Ərəbinin əsərlərini mütaliə etdikdə onun İmam Zaman (ə.c) barəsindəki inancı üzə çıxır. O, "Fütuhati-məkkiyyə" kitabının Həzrət Məhdinin axırzamandakı silahdaş və yavərlərnə həsr etdiyi 366-cı babında belə qeyd edir: “Allahın diri, sağ bir xəlifəsi vardır, o, üzə çıxar. Onun zühuru dünya zülm və sitəmlə ...
  • Pişnamazı tanımadığımız halda camaat namazının hökmü nədir?
    9218 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/06/23
    Pişnamazın şərtlərindən biri ədalətli olmaqdır.[1] Pişnamazın bu ədaləti aşkar olunub isbat edilməlidir.[2] Ədalət batində Allahdan bir növ qorxu hissidir ki, insanın böyük günah iş görməsinin və ya kiçik günahları təkrar etməsinin qarşısını alır. Əgər bir şəxslə oturub-dursaq və ondan ...
  • Niyə dəstəmaz ayəsində “mərafiq (dirsəklər)” kəliməsi cəm halında, ancaq “kəbeyn (Ayağın üzərində yerləşən hər iki bənd,çıxıntı)” kəliməsi ikili cəm halında gəlibdir?
    5734 Təfsir 2019/05/05
    Dəstəmazın necə alənmasının keyfiyyətini bəyan edən dəstəmaz ayəsi olan Maidə sürəsinin 6-cı ayəsində Allah taala buyurur: Ey iman gətirənlər! Namaza durduğunuz zaman üzünüzü və dirsəklərə qədər qollarınızı yuyun! Başınızı və hər iki bəndə (oynağa) qədər ayaqlarınızı məsh edin!...[1] Ayədə gələn kəlimələrin mənası “Mərafiq” dirsəklər ...
  • İrfan elmində xət və nöqtə və s.... hansı mənadadır və “ənə nöqtətu təhtül-ba” (Mən ba hərfinin altındakı nöqtəyəm”- rəvayətinin mənası nədi?
    10843 Nəzəri irfan 2014/05/22
    İrafan elmində qeyb aləmindən bəzi həqiqətləri çatdırmaqdan ötrü ədədlər, hərflər və şəkillərin özünəməxsus ilahi rəmzləri vardır. Nöqtədən məqsəd, allah-Taalanın həqiqi vəhdətidir və bu həqiqi vəhdətin şəkli insan qəlbinin dərinlkilərindən qərar tutmuşdur. Ona görə də kamil insan, varlıq aləminin mərkəzi kimi tanıtdırılmışdır. Allah-taalanın yer üzündə həqiqi vəhdətindəki xəlifəsidir. Əmirəl-mömininin (əleyhissalam) ...
  • Xahiş edirik Şeyx Tusinin siyasi nəzəriyyəsini açıqlayasınız.
    6395 Nizamlar (Qurluşlar) 2011/10/04
    Hər bir dövr və əsrdə özünə məxsus suallar yaranırdı ki, elm sahiblərini vadar edir ki, onlara cavab versinlər və bunlardan biri də şeyx Tusidir ki, bu işin öhdəsindən gəlmişdir. Şeyx Tusinin ümumi olaraq siyasi nəzəriyyəsinin əslini, aşağıdakı mərhələlərdə xülasə etmək olar:
  • Lütfən qadının hicabının necəliyi barəsində hədis yazın.
    8634 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/13
    Nur surəsinin 31- ci ayəsi başqa olmaqla çox sayda hədis və ayələr qadının hicabı barəsində söhbət açmışdır.həmçinin Nur surəsinin 31- ci ayəsində buyurulur: "Mömin qadınlara de ki, gözlərini haram buyrulmuş şeylərdən çəkindirsinlər, namuslarını qorusunlar; öz- özlüyündə görünən (əl- az) istisna olmaqla, zinətlərini göstərməsinlər baş örtüklərini yaxalarına çəksinlər; zinətlərini ərlərindən başqasına ...
  • Təşəhhüd və salam halında hansı əməllər müstəbdir?
    9362 Təşəhhüd və salam 2015/04/19
    Namazın salam və təşəhhüdündə müstəhəb sayılan əməllər aşağıdakılardır: Təvərrük halında oturmaq, Yəni namaz qılan adam sol budu üstə otursun, və sağ ayağının üstünü sol ayağının üzərinə qoysun. Təşəhhüddən sonra desin: “Əlhəmdulillah” ya da desin “Bismillah və billah vəlhəmdu lillahı və xəyrul əsmai ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164891 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164578 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119934 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114047 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111311 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94296 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54955 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54848 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46401 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45974 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...