Ətraflı axtarış
Baxanların
7131
İnternetə qoyma tarixi: 2012/03/11
Sualın xülasəsi
O ki, deyirik insan ölməklə Allaha doğru qayıdır; yəni nə qədər ki, diridir Allahdan uzaqdır?
Sual
O ki, deyirik insan ölməklə Allaha doğru qayıdır; yəni nə qədər ki, yaşayır Allahdan uzaqdır? Necə mümkündür ki, Allahdan uzaq olsun, o halda ki, Allah hər bir şeyə yaxındır?
Qısa cavab

Allaha doğru qayıtmaq, o cür ki, Quranın bəzi ayələrində ona işarə olunmuşdur, Allaha doğru qayıtmaq və ona yaxın olmaq əsl öz mənasında deyil və ona yaxın olmaq maddə cəhətindən təsəvvür olunmur.

O ayələr ki, insanın ölümünə işarə edir, bunu açıqlayır ki, öldükdən sonra Allaha tərəf qayıdırıq, nəin ki, ona yaxınlaşırıq və bu vasitəylə dünyada Allahdan uzaq olmağımızı isbat edək. Allaha doğru qayıtmaq o deməkdir ki, biz bütün maddi dünyadan ayrılıb və bizə qarşı olan bütün pərdələr oradan götürül və bu açıq- aşkar həqiqi sahib və illəti dərk edirik. Əlbəttə bu qayıdış yalnız insanlara məxsus deyil, bəlkə bütün yaranmışlar Allaha doğru qayıdacaqdır.

Ətreaflı cavab

Allaha doğru qayıtmaq o cür ki, Quranın bəzi ayələrində ona işarə olunmuşdur, Allaha doğru qayıtmaq və ona yaxın olmaq əsl öz mənasında deyil və ona yaxın olmaq maddə cəhətindən təsəvvür olunmur.

Bəhsə başlamamışdan əvvəl yaxın olardı ki, Allaha yaxın və yaxud uzaq olmağın mənasına işarə edək:

Yaxın və ya uzaq olmaq çox vaxt onun maddi mənasında işlədilməsi nəzərdə tutulur. Bu sözləri cism barəsində istifadə etdikdə, istənilmədə maddi bir varlıq barəsində nəzərdə tuturuq. Amma məntiq baxımından sabit olmuşdur ki, maddi terminlər mənəvi varlıqlar üçün istifadə olunur, misal üçün Allah barəsində demək olmaz ki, o bir yerdədir və yaxud o cismə malikdir. Bəs maddi cəhətdən ona yaxın və uzaq olmaqda təsəvvür olunmur, yalnız o halda ki, bu sözlərin zahirdə olan mənasına ki, maddiyyata bağlıdır, nəzərdə tutulmasın.

Bunun üçün də bu iki kəlməni Allah barəsində istifadə etməyin heç bir halda maddi mənanı daşımağı nəzərdə tutulmur bəlkə tamamıyla mənəvi məna daşıyır.

Bəs belə olduqda Allaha yaxın olmaq mənəvi və ruh mənasındadır. Allahdan uzaq olmaq da yenə ruh və mənəviyyat baxımından nəzərdə tutulur.

İndi isə bu sual qarşıya çıxır ki, aya insan ölməklə Allaha yaxın olur? Nəticədə deyək ki, dünyada Allahdan uzaq idi?!

Burada demək lazımdır: Birinci: Quran, insanın ölümünü Allaha yaxın olması kimi deməmişdir, bəlkə Allaha doğru qayıtmağını bildirmişdir.

İkinci: Bildiyimiz kimi dünyada da bəzi insanlar Allaha yaxın olurlar və Allah düşmənləri isə öldükdən sonra da Allahdan uzaqdırlar. Bütün bunlar insanın əməllərinə bağlıdır.

Quran ayələri buna işarə edir ki, ölüm bir vasitədir ki, insanlar Allaha doğru qayıdırlar: "Onlar ki, insanlar (sonda) öz Rəbblərini görəcəklər, həqiqətən ona tərəf qayıdacaqlar."[1]

O şəxslər ki, zərər və bəla onlara yetişir deyirlər: Biz Allahın mülküyük və həqiqətən ona doğru qayıdacağıq."[2] "Və o şəxslər ki, (zəkat və digər sədəqələr ki, Allah yolunda) verirlər və ürəkləri Allaha doğru (düzgün mühasibə üçün) qayıdacaqlar, qorxur."[3]

Təfsir alimlərindən bir dəstəsi Allaha doğru qayıtmağı bu mənada nəzərdə tutmuşdurlar ki, Allaha doğru qayıtmaqdan məqsəd, o yerə qayıtmaqdır ki, orada bizim üçün məlum olacaq ki, Allahdan başqa heç bir malik və sahib yoxdur və heç bir kəsin zərər və xeyri Allahdan başqasının əlində deyil, o cür ki, ilk yaranışda da bu cür idi, elə ki, yaradılışdan əvvəl olmuşuq yenə o hala qayıdacağıq. Dünyada olan hər bir şeydən ki, lazım idi uzaq olub ilk yaranışa qayıdacağıq.[4]

Başqa cür desək, Allaha doğru qayıtmaq o deməkdir ki, biz bütün bu maddi amillərdən ayrılıb və bizə qarşı olan bütün pərdələr aradan götürüləcək və biz buna malik olacağıq ki, həqiqi illət və sahibi dərk edək.

Bu qayıtmaq yalnız insana məxsus deyil, bəlkə bütün yaradılışlar öz ilk yaranışları ki, Allah Taaladır, ona doğru qayıdacaqdır.

Bu qayıdış bir hərəkət çərçivəsində olacaqdır ki, bütün aləmdə baş verəcək, o cür ki, Quran bu mövzuya işarə etmişdir:

«وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَ تَوَكَّلْ عَلَيْهِ»[5]

«إِنَّ إِلى‏ رَبِّكَ الرُّجْعى» [6]

Və son nəticə alırıq ki, bütün varlıqlar Allaha doğru qayıdacaqdır amma onlardan bəziləri ona yaxın ola bilərlər.

 


[1] - Bəqərə surəsi, ayə 46.

[2] - Bəqərə surəsi, ayə 156.

[3] - Möminun surəsi, ayə 60.

[4] - Razi, Fəxruddin, Məfatihul Qeyb cild 3, səh 492. Darul əhyaut- turas əl- ərəbi, üçün çap, Beyrut, 1420, hicri qəməri.

[5] - Hud surəsi, ayə 123. Bütün varlıqlar ona doğru qayıdacaq, bəs ona itaət et və ona təvəkkül et.

[6] - Ələq surəsi, ayə 8. Amma bilməlisən ki, hər bir şey ona doğru qayıdacaqdır.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Din vahiddir yoxsa çoxlu?
    6922 Təzə kəlam 2011/02/14
    Əgər dindən məqsəd, Allah tərəfindən nazil olub və peyğəmbərlər (ə) vasitəsi ilə camaata çatdırılan əqaid, əxlaq və qanunlar toplusu olarsa, bu halda din vahid bir şeydir və dinlərin fərqi zaman və məkanların tələbinə əsasən fərdi və tayfa xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq cüzi göstərişlərdə dəyişilir. Əgər dindən məqsəd, dünyadakı mövcud dinlər ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7720 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • İsmət məqamı ixtiyaridir, yoxsa icbari?
    6266 Din fəlsəfəsi 2012/01/18
    Peyğəmbərlərin və məsumların (əleyhimus-salam) ismət məqamına malik olmaları şiə məzhəbinin mühüm etiqadlarından biri hesab olunur. Siz onun ətraflı izahına baxmaq üçün həmin saytın bu suallarına müraciət edə bilərsiniz: sual 1738 (sayt 1885), sual 1740 (sayt 2139) və sual 3026 (sayt 4594)
  • Sair səma cisimlərində və kürələrdə canlı varlıqların olması barəsində İslamın nəzəri nədir?
    8786 Təfsir 2011/07/28
    Başqa göy cisimlərində və ya kəhkəşanlarda canlı və yaxud ağıllı varlıqların olub-olmaması bəşəriyyəti maraqlandıran suallardan biridir, lakin indiyə qədər onlara lazımi cavab tapmamışlar. Quranın bəzi ayələrində asimanda canlı varlıqların olmasına işarə edilir. O cümlədən:
  • Dindən qaçan şəxsi necə hidayət etmək olar?
    5773 Əməli əxlaq 2011/07/28
    Belə insanlara ən yaxşı yol göstərmə aşağıdakılardan ibarətdir:1. Ona başa salmaq və soruşmaq lazımdır ki, Allah-taalanın bizə bəxş etdiyi bu qədər nemətlər – başda insanın xilqəti olmaqla ...
  • Hal-hazırdakı və keçmişdəki mərcəyi-təqlidlərin baş yarmaq barəsindəki fətvalarını bəyan edin.
    8729 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/28
    İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a əzadarlıq məsum imamlar (əleyhimus-salam) və din rəhbərləri tərəfindən həmişə təkid edilmiş, bu mərasim tarix boyu davam etmişdir. Bəzi şəhərlərdə, məntəqələrdə və ölkələrdə İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-a və onun vəfalı səhabələrinə əzadarlıq üslublarından biri də baş yarmaqdan ibarətdir. ...
  • Aya Şərab satılan ve verilen yerde işləməyin işkalı var?
    7916 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/17
    Sualda fiqhi hökmünüzü bilmək istədiyinizə görə, zəriridir ki, mərcəi təqlidlərin dərtərlərindən cavab alacağıq və qısa müddətdə sizə gondərəcəyik. Alınan cavablar belədir: Həzrəti Ayətullahul üzma Sistaninin dəftərxanası: O surətdəki siz özünüz şərab və digər haramlarda işləməyəsiniz və sırf halal qismətdə işləyinizin manei yoxdur.
  • Uxdud səhabələri kim idi?
    7491 Təfsir 2012/03/14
    “Uxdud” böyük çala, yaxud xəndək mənasınadır. Bu ayədə odla doldurulan böyük çala nəzərdə tutulur ki, mömin şəxsləri oraya salıb yandırmış və ağır işgəncə ilə qətlə yetirmişlər. Bu hadisənin nə zaman baş verməsi, hansı qövmə aid olması, eləcə də bunun xüsusi və konkret bir hadisə, yoxsa ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13940 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Allahın vücudunun sonsuz olması digər varlıqların mövcudluğu ilə ziddiyyətli deyildirmi?
    8065 İslam fəlsəfəsi 2012/06/23
    Allah-taalanın sonsuz olmasının mənası budur ki, Onun müqəddəs zatı hər bir cəhətdən sonsuzdur, bütün sonlara malikdir, fərz olunan hər bir cəhətdə qeyri-məhduddur. Elə bir yer yoxdur ki, Allah orada hazır olmasın. Elə bir zaman yoxdur ki, onda mövcud olmasın, elə bir kamal yoxdur ki, Allah ona malik ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164708 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163839 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119771 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113724 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110649 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94083 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54853 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54200 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46175 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45785 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...