Ətraflı axtarış
Baxanların
6833
İnternetə qoyma tarixi: 2007/12/27
Sualın xülasəsi
Qədir hədisini isbat edən hansı sənəd və mənbələr vardır?
Sual
Qədir hədisini isbat edən hansı sənəd və mənbələr vardır?
Qısa cavab

Qədir hadisəsi və o gündə Əli (əleyhis-salam)-ın Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in canişini və xilafəti ünvanı ilə təqdim edilməsi elə əzəmətli bir hadisədir ki, o tarixi hadisəni səhabələrdən 110 nəfər nəql etmişlər. Əlbəttə, bunun mənası o deyildir ki, o həzrətin bu xütbəsinə şahid olan böyük sayılı camaatın yalnız həmin miqdarı hadisəni nəql etmişlər; xeyr, əhli-sünnətin mötəbər kitablarında səhabələrdən bu hadisəni nəql edən yalnız bu sayda insanların adı qeyd olunmuşdur.

Ətreaflı cavab

Qədir-xum hadisəsi və o gündə imam Əli (əleyhis-salam)-ın  Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in canişini və xəlifəsi seçilməsi elə əzəmətli bir hadisədir ki, bu tarixi hadisəni o həzrətin səhabələrindən 110 nəfər nəql etmişlər! Əlbəttə, bu o mənaya deyildir ki, Peyğəmbərlə yanaşı və bu hadisənin şahidi olan böyük saylı insanların yalnız həmin qədəri bu hadisəni nəql etmişlər. Əksinə, bunlar yalnız əhli-sünnətin mötəbər  kitablarında bu hadisəni nəql edən səhabələrin adıdır.

Qədir-xum hadisəsini nəql edən 110 nəfər səhabədən bəziləri: Əbu Bəkr ibni Əbi Qühafə, Ömər ibni Xəttab, Osman ibni Əffan, Təlhə, Zübeyr, Əbdüllah ibni Cəfər, Abbas ibni Əbdül-Müttəlib, Əbdüllah ibni Abbas, Əbu Əyyub Ənsari, Əbu Zər Ğifari, Salman Farsi, Əbu Qütadə, Əbu Hüreyrə, Zeyd ibni Ərqəm, Üdey ibni Hatəm, Səhl ibni Hənif, Həssan ibni Sabit və s... (Qadınlardan isə) Fatimeyi-Zəhra (əleyha salam), Ümmü Sələmə, Aişə, Ümmü Hani, Həmzənin qızı Fatimə və sair.[1]

Səhabələrdən sonra tebeindən də 84 nəfər, o cümlədən də Əbu Raşid, Əbu Səlmə, Əbu Süleyman, Müəzzin Əbu Saleh və s. bu hədisi qeyd etmişdir.[2]

Sonrakı əsrlərin alim və mühəddisləri də bu əbədi əsərin qorunub saxlanması üçün çox çalışmış və hər bir əsrdə bu dəyərli hədisi əvvəlki ravilərdən çox dəqiq şəkildə alaraq sonrakılara təqdim etmişlər.

Hicrətin ikinci əsrində sünnü alimlərindən 56 nəfər, üçüncü əsrində 92 nəfər, dördüncü əsrində 43 nəfər, beşinci əsrində 24 nəfər, altıncı əsrində 20 nəfər, yeddinci əsrində 21 nəfər, səkkizinci əsrində 18 nəfər, doqquzuncu əsrində 16 nəfər, onuncu əsrində 14 nəfər, on birinci əsrində 12 nəfər, on ikinci əsrində 13 nəfər, on üçüncü əsrində 12 nəfər və on dördüncü əsrdə 21 nəfər Qədir hədisini nəql etmişlər ki, bu şəxslərin məcmusu üç yüz altmış nəfərə çatır.[3]

Qədir hədisinin əbədiyyətinə dair digər bir şahid əhli-sünnət alimləri tərəfindən hədisin nəql olunması, sənədi və məzmunu ilə əlaqədar yazılan müstəqil kitablardır. O cümlədən:

1. Böyük islam tarixçisi Əbu Cəfər Təbəri (310-cu ildə vəfat edib) “Əl-vilayətu fi turuqi hədisil-Qədir” adlı kitabında bu hədisi yetmişdən artıq yolla Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən nəql etmişdir.

2. İbni Üqdə adı ilə məşhur olan Əbul-Abbas Əhməd ibni Məhəmməd Həmdani (333-cü ildə vəfat edib) “Əl-vilayətu fi turuqi hədisil-Qədir” adlı kitabında Qədir hədisini yüz beş nəfərdən nəql etmişdir.

3. Cəhani adı ilə məşhur olan Əbu Bəkr Məhəmməd ibni Ömər Bağdadi (355-ci ildə vəfat edib) “Mən rəva hədisə Qədir-xum” adlı kitabında Qədir hədisini Peyğəmbərdən 125 yolla nəql etmişdir.

4. Əbu Ğalib Əhməd ibni Məhəmməd Razi (368-ci ildə vəfat etmişdir), Möhsün ibni Hüseyn Nişapuri Xəzai, Əli ibni Əbdür-Rəhman ibni İsa Cərrahi Qənati və məşhur sünnü alimlərindən digər iyirmi altı nəfər “Qədir-xum” hədisi barəsində ayrıca kitablar yazmışlar.[4]

Böyük şiə alimləri də Qədir hadisəsini özlərinin dəyərli kitablarında yazmışlar, o cümlədən: “Ə’yanuş-şiə”, “Əl-ğədir”, “Əl-müraciat”, “Əttəraif”, “Əvalimul-ülum”,  "Biharul-ənvar”ın 37-ci cildi, “Əbəqatul-ənvar” və sairəni qeyd etmək olar.

Əhli-sünnət alimlərinin nəzərində “Təbliğ” ayəsinin nazil olma səbəbi

Əhli-sünnət alimləri “Maidə” surəsinin 67-ci ayəsinin: “Ey Rəsulumuz! Allah tərəfindən sənə nazil olanları çatdır. Əgər bu işi görməsən, Allahın risalətini yerinə yetirməmişsən və Allah səni camaatın (ehtimal verilən təhlükələrindən) qoruyacaqdır” ayəsinin şəni-nüzulunu müxtəlif kitablarda – istər təfsir, istərsə də tarix kitablarında qələmə almışlar. Bu kitablarda olan çoxlu rəvayətlər həmin ayənin “Qədir-xum” günündə Əli (əleyhis-salam)-ın vilayətini bəyan etməklə əlaqədar olmasında aşkar bəyanlara malikdir. Nümunə üçün, bir neçə kitabın adını qeyd edirik:

1. Fəxr Razi özünün təfsir kitabında İbni Abbasdan belə nəql edir: “Təbliğ ayəsi nazil olan zaman Peyğəmbər Əlinin əlindən tutdu və dedi: “Mən hər kəsin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır.” Ömər ibni Xəttab Əli (əleyhis-salam)-la görüşdü və ona dedi:

هـَنـيـئاً لَكَ يـَا بـْنَ اَبِى طالِبٍ، اَصْبَحْتَ مَوْلاىَ وَ مَوْلى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ

“Ey Əbu Talibin oğlu! (Bu məqam) sənə mübarək olsun! Çünki mənim və hər bir mömin kişi və qadının mövlası (rəhbəri) oldun!”[5]

2. İbni Kəsir Dəməşqi də həmin ayənin Əli (əleyhis-salam)-ın şənində və Qədir-Xumda Peyğəmbər tərəfindən oxunan xütbənin ardınca nazil olmasını təsdiqləmişdir.[6]

3. Şeyx Məhəmməd Əbdüh öz təfsirində “Təbliğ” ayəsinin izahında Əbu Səid Xüdridən nəql edir ki, bu ayə Qədir-xum günündə Əli (əleyhis-salam)-ın barəsində nazil olmuşdur. O, sonra Bəra ibni Azibdən nəql edir ki, “Mən hər kəsin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır” hədisini Peyğəmbər demişdir.[7]

4. Süyuti “Əddurul-mənsur” kitabında “Təbliğ” ayəsinin izahında yazır: Əbu Səid Xüdri demişdir: “Bu ayə Qədir-xum günündə Əli ibni Əbi Talib (əleyhis-salam)-ın şənində nazil olmuşdur!”[8]

 


[1] İbni Şəhraşub, “Mənaqib” kitabında (3-cü cild, səh. 25-də) 110 nəfərin hamısının adını qeyd etmişdir. Həmçinin Əllamə Əmini (rəhmətullahi əleyh) “Əl-qədir” kitabında (1-ci cild, səh. 14-də) həmin yüz on nəfər səhabənin adlarını əlifba sırası ilə qeyd etmişdir.

[2] “Əl-qədir”, 1-ci cild, səh. 120-151

[3] Yenə orada, 1-ci cild, səh. 70-151

[4] Yenə orada, səh. 152-157

[5] Fəxr Razi “Təfsiri Kəbir”, 12-ci cild, səh. 42

[6] “Əl-bidayətu ən-nihayə”, İbni Kəsir, 5-ci cild, səh. 180-189

[7] “Əl-mənar” təfsiri, 6-cı cild, səh. 463-465

[8] “Əddurul-mənsur” təfsiri, 2-ci cild, səh. 598, “Gəncnameye imam Əli (əleyhis-salam)” kitabından iqtibas:  “Qədir və vilayət” hissəsi

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Qurani-kərimdə gözəllikşünaslıq məsələsini isbat edən ayələr vardırmı?
    10335 Təfsir 2012/07/22
    Farsca ziba (gözəl) kəlməsinin müxtəlif mənaları vardır: layiqli, yaxşı, xoş surət. Termində isə kamalın üzərinə çəkilmiş şəffaf bir pərdəyə deyilir. Ümumiyyətlə, gözəlliyin dörd növü vardır: Hiss olunan, hiss olunmayan, məqul (əqli) və Allah-taalanın mütləq gözəlliyi. Quran nəzərindən insanın gözəlliyi, təbiət gözəlliyi, mənəvi və əxlaqi gözəlliklər ...
  • Nə üçün din siyasət əhatəsinə daxil olur?
    10586 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/15
    Dinin siyasətdən ayrı olması nəzəriyyəsi, dinin insan həyatının müxtəlif mərhələlərindən kənar olmasını himayət edir. Bu nəzəriyyəyə əsasən, insanlar öz ağıl və elmi çərçivəsində maarif, siyasət, qəzavət, iqtisadi, ticarət, əxlaq və ictimai rəftarlarla bağlı qanunları tanımağa malik və onları sadir etməyə qadirdirlər; odur ki, insan öz həyatını idarə ...
  • İmtina edilmişə hakimin vilayəti qaydasının mənası nədir?
    5728 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/15
    Qaydanın qısa və açıq tərifi budur ki, müsəlmanların hakimi, bir nəfər öhdəsinə olan hüquqları (ümumi mənada) ödəməkdən imtina edən zaman, hakim onu öhdəsində olan haqqı yerinə yetirməyə məcbur edir.Fiqhi əsərlərə qısa və səthi baxışda, insana bu nəticəni qəbul etdirir ki, imtina edilmişə hakimin vilayəti, möcüzə qaydası olaraq ...
  • İt və donuzun nəcis olması barəsindəki hədisi bəyan edin.
    9383 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/28
    İt və donuzun nəcis olması barəsində imamlardan (əleyhimus-salam) çoxlu rəvayət nəql olunmuşdur. Bu rəvayətlər iki qisimdir: bəzi rəvayətlərdə “nəcisdir” kəlməsi aşkar deyilmiş, bəzilərində isə aşkar deyilməmişdir, amma mülazimədən (bir şeyin hökmünün deyilməsindən başqa bir şeyin hökmünün də məlum olması) it ...
  • Mən əvvəllər dövlət işçisi olmuşam və sonradan xəstəliklə əlaqədar təqaüdə çıxmışam. Amma, 4 ildən sonra sağlamlığım düzəldi. İndi, xəstəlik ünvanı ilə aldığım təqaüd mənə halaldırmı?
    4025 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/23
    Ümumiyyətlə,belə işlər təqaüdə çıxmaq qanununa bağlıdır. Bu mənada ki, əgər sizin belə vəziyyətdə aldığınız təqaüd haqqı idarənizin qanununda heç bir problem deyilsə, şəri cəhətdən də müşkülü yoxdur. Əlavələr: Təqlid edilən müctehidlərin bu sual haqqında nəzərləri bundan ibarətdir:[1] Həzrət ayətullah-üzma Sistani (Allah hifz etsin); Halaldır.
  • Peyğəmbərin buyurduğu “qələm-kağız” hədisində “mənim yanımda mübahisə aparmaq rəva deyildir!” dedikdə məqsədi nə idi?
    9111 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2012/02/13
    Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in buyurduğu “mənim üçün qələm-kağız gətirin” cümləsi sünnü və şiə kitablarında müxtəlif sənədlərlə nəql olunan məşhur hədisin bir hissəsidir. Rəyasət aşiqi olan bir dəstə adam Quranda وَمَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَی “O, heç vaxt havayi-nəfs üzündən danışmır” deyə vəsf edilən Peyğəmbərin hüzurunda olan zaman ...
  • Şeyx Tusi (rh)- nin iqtisad kitabı hansı mövzuları əhatə edir?
    10184 تاريخ بزرگان 2012/06/13
    Şeyx Əbu Cəfər Məhəmməd bin Əl- Həsənul- Tusi (rh) Şeyx Tusi ilə məşhur olan İmamiyyə şiəsinin görkəmli fəqih, usulçu, təfsirçi, kəlamçı və hədisçisi, İslam və İranın elmi fəxrlərinin ən böyüklərindən biridir ki, elminin müxtəlif sahələrində kitab yazıbdır ki, o elmlərdən biri, kəlam elmidir. O bu sahədə ...
  • İnsanın pisliyə doğru meyli Allah-taalanın istəyidirmi?
    6921 Qədim kəlam 2011/08/23
    SualolunmuşayəTəkvirsurəsinin 29-cuayəsivəDəhrsurəsinin 30-cuayəsininbirqismətidir
  • Aya sizin nəzərinizdə vəliyi- fəqih məsumdur?
    6155 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/11
    Məsum imamların (ə) hədis və rəvayətlərinə əsasən, məsum olmaq yalnız 14 nəfər- Peyğəmbər (s), həzrət Zəgra (s) və 12 imama məxsusdur. Bunun üçün də vəliyi- fəqih məsumlar sırasında hesab olunmur. Amma bir çox ayə və rəvayətlərə əsasən, İmam Zamanın (ə) qeybəti dövründə vəliyi- fəqihdən itaət etmək vacibdir və lazımdır. İmam ...
  • Əbu Dərdanın şəxsiyyəti necə olub? Onun barəsində Əhli- beytin nəzəri nə idi? Ondan nəql olunan rəvayətlərin hökmü nədir?
    6709 تاريخ بزرگان 2012/02/18
    Daha çox öz kenyəsi ilə (Əbu Dərda) çağırılan. Xəzrəcin nəvələrindən olan "Ovəymər bin Malik" Peyğəmbər (s)- in səhabələrindən olubdur. O, Xəzrəc qəbiləsinin camaatından olaraq Mədinədə yaşayırdı. Peyğəmbər (s)- in Mədinədə hüzurundan neçə ay keçəndən sonra, o həzrətin yanına gəlib və müsəlman oldu. İmam Əli (ə)- ın Müaviyədən üstün olmasına ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164834 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164363 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119889 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113947 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111109 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94233 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54926 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54648 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46321 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45922 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...