Ətraflı axtarış
Baxanların
9896
İnternetə qoyma tarixi: 2013/02/02
Sualın xülasəsi
Nəfsi kamilləşdirmək və özünü düzəltmək üçün haradan başlamaq lazımdir?
Sual
Nəfsi kamilləşdirmək və özünü düzəltmək üçün haradan başlamaq lazımdir?
Qısa cavab
Təzkiyə, yəni nəfsin çirkinliklərdən təmizlənməsi. Qurani kərimdə də nəfsin təmizlənməsinin əhəmiyyəti bəyan edilmişdir. Amma bunu da qeyd etmək lazımdır ki, nəfsin təmizlənməsinin başlanğıc nöqtəsi və özünü düzəltmə hər bir şəxsdə müxtəlifdir. İslamda olmayan şəxs üçün başlanğıc İslamı qəbul etməkdir. Möminlər üçün isə birinci mərhələ özünü tənbeh və nəfsin təmizlənməsinin vacibliyinə agah olmaqdır. Əlbəttə yaradılış səbəbi, hədəfi, peyğəmbərlərin besətinin səbəbi və s kimi məslələr tənbeh və agahlığın artmasına səbəb olacaqdır. Növbəti mərhələ keçmiş əməllərin tövbəsi və bunların əvəzinin verilməsinə əzmdir. Həmçinin taptaladığımız şəxslərin hüquqlarının və Allah taalanın bizim boynumuzda olduğu haqqının əvəzini vermək. Digər mərhələ, öz elmimiz çərçivəsində vacib işlərin yerinə yetirilməsi üçün təlaş və İlahinin haram etdiyi şeylərdən çəkinmək və bu yolda möhkəm dayanmaqdan ibarətdir. Bu mərhələ Allah taalanın yeni elmlər əta etməsinə səbəb olur. Bununla da seyr- suluk yolunda inkişaf edir. Allah taala Özü də Qurani kərimin bəzi ayələrində bu yolda cihat edən bəndələrinə dayaq durmaq və himayət etməyi xəbər vermişdir.
Ətreaflı cavab
Özünü düzəltmə məsləsi Qurani kərimdə " təzkiyə" və "təzki" kimi bəyan edilmişdir. Bunların lüğətdə mənası isə özünü çirkinliklərdən təmizləməkdir.[1]
Qurani kərimin bir çox ayələrində özünü düzəltmənin əhəmiyyəti vurqulanmışdır. Məsələn: Şəms surəsində belə oxuyuruq: " Sonra da ona günahlarını və pis əməllərdən çəkinməsini (xeyir və şəri) öyrədənə ki, Nəfsini (günahlardan) təmizləyən mütləq nicat tapacaqdır! Onu (günaha) batıran isə, əlbəttə, ziyana uğrayacaqdır."[2]. Həmçinin fatir surəsinin, 19- cu ayəsində, Əla surəsinin 14 və 15- ci ayələrində bu məsələyə təkid edilmişdir. Deməli nəfsin təmizlənməsi və özünü düzəltmə şəriət baxımından məqbul və bəyənilən işdir.
Amma bunu da qeyd etmək lazımdır ki, nəfsin təmizlənməsinin başlanğıc nöqtəsi və özünü düzəltmə hər bir şəxsdə müxtəlifdir. İslamda olmayan şəxs üçün başlanğıc İslamı qəbul etməkdir. Belə ki, bir çox əxlaq alimləri bunu dərəcələrə bölmüşlər: Əvvəl islam sonra iman. Üçüncü mərhələdə hicrət və sonra Allah yolunda cihat etmək də bu yolda mövcuddur. [3]
Amma İslamı qəbul edən şəxslər üçün Qurani kərim belə müraciət edir: " Ey iman gətirənlər! Nəfslərinizi qorumaq sizin borcunuzdur."[4], "Ey iman gətirənlər! Öz imanınızı artırın!"[5]qeyd etmək lazımdır ki, birinci mərhələ tənbeh və oyanışdır. Belə ki, başlamalı və özünü çirkinliklərdən ayırmalıdır. Tənbeh və agahlıqdan sonra belə sual meydana çıxır: Haradan başlamaq lazımdır? Qeyd etmək lazımdır ki, sualı verən şəxs özü bu mərhələni keçmişdir. Çünki öz ağlı və düşüncəsi ilə "bu aləmin əbədi qalıcı yer olmadığı və bütün bu imkanlar və peyğəmbərlərin göndərilməsi heyvani yaşayış üçün olmadığı" nəticəsinə gəlmişdir.[6]
Bu mərhələdən (tənbeh və agahlıq) sonra tövbə məhələsi başlayır. Yəni əldən çıxmış işlərin əvəzinin verilməsi. Taptaladığımız şəxslərin hüquqlarının və Allah taalanın bizim boynumuzda olduğu haqqının əvəzini vermək.
Əlbəttə bu tövbə əzmlə yerinə yetirilir. Etdiyiklərimizdən tövbə və nə edəcəklərimizə doğru əzm və iradə. Buna görə də bir çox əxlaq alimləri ikinci mərhələni tövbə[7] və bəziləri isə əzm[8] adlandırmışlar.
Həzrət imam Xomeyni bu məqama uyğun əzm barəsində belə buyurur: "Günahlardan çəkinmə, vacibləri yerinə yetirilməsinə, kemmiş əməllərın əvəzinin qaytarılmasına çalışmaq və surət və zahiri cəhətdən əqli və şəri insan olmağa əzm."[9]
Məbəs gününün duasında belə qeyd edilmişdir: "Sənə çatmaq yolunda salikin ən gözəl azuqəsinin iradə və əzm olduğunu bildik ki, onunla yalnız Səni seçək."[10]
Növbəti mərhələ. Günahlardan çəkinmə və vaciblərin yerinə yetirilməsidir.
Həzrət Ayətullah Behcət "seyr sluk qərarına gəlmişəm" Nə edim? Verilən suala cavabında belə buyurur: günahlardan çəkinmək bütün ömr üçün kifayətdir. Min il belə olsa.[11] Deməli bu mərhələdə öz elmimiz miqdarında vaciblərə əməl etmək və haramlardan çəkinmək lazımdır. Bu mərhələ Allah taalanın yeni elmlər əta etməsinə səbəb olur. Bununla da seyr- suluk yolunda inkişaf edir. Biz bildiklərimizə əməl edirik və Allah taala da bizə bilmədiklərimizi inayət edir. Və biz öz vəzifəmizə əməl etdikcə bu işıq həmişə yanacaqdır. Peyğəmbər (s) belə buyurur: Hər kəs öz bildiyinə əməl edərsə, Allah taala bilmədiklərini ona aydınlaşdıracaqdır."[12] Bu rəvayət Qurana uyğundur: "Bizim uğrumuzda cihad edənləri öz yollarımıza (Bizə tərəf gətirib çıxardan behişt yollarına) qovuşduracağıq. Şübhəsiz ki, Allah yaxşı əməllər edənlərlədir! (Allah həmişə savab işlər görüb cihad edən möminlərin tərəfində durar!)[13]
Bundan əlavə insan yaşadığı müddətcə sabit deyil. Ya nura doğru 9hidayət) hərəkətdədir ya da zülmətə doğru (azmaq). Və Burada ən mühüm nua doğru hərəkətə rəhbərlikdir.
Daha çox məlumat üçün baxın:
Hüseyni Tehrani, seyyid Muhəmməd hüseyn, Risalətin ləbil bab, cild 1, səh 55 müraciət edə bilərsiz.
Sonda onu da qeyd etmək istəyirik ki, sizin sualınızın cavabı ümumi səviyyədə verilmişdir. Əgər daha yüksək səviyyədə cavab istəyirsinizsə təhsil səviyyənizi qeyd etməklə yenidən bizə sual ünvanlaya bilərsiniz.
 

[1] - "Əl- təzkiyətul təthiri minəl- əxlaqil zəmimə",
«التزکیة التطهیر من الأخلاق الذمیمة»
məcməul bəhreyn, cild 1, səh 203.
[2]-  Şəms surəsi, ayə 8- 10.
«قد افلح من زکیها و قد خاب من دسیها»
[3] - Hüseyni Tehrani, seyyid Muhəmməd hüseyn, Risalətin ləbil bab, səh 55.
[4]-  Maidə surəsi, ayə 105.
«یا ایها الذین امنوا علیکم انفسکم»
[5] - Nisa surəsi, ayə 136.
«یا ایها الذین امنوا امِنوا»
[6] - İmam Xomeyni. Çehel hədis, səh 76.
[7] - Məliki Təbrizi, Mirzə Cavad, risalətul liqəallah, səh 52.
[8]-  Çehel hədis, səh 7.
[9]-  Həmin mənbə.
[10] - Məfatihul cinan, məbəs gününün duası və Əl- ibalu bil- əməlil həsənə, səh 277.
«و لقد علمت افضل زاد الراحل الیک عزم ارادة یختارک بها»
[11] - Be suye məhbub (Həzrət Ayətullah Behcətin yol göstərmə və qaydaları), səh 58.
[12] - Əl- muhəccətul beyza, cild 6, səh 24. Baharul ənvar, cild 89, səh 172. Əl- Xəraic, cild 3, səh 1058.
«من عمل بما علم ورثه الله علم ما لایعلم»
[13] - Ənkəbut surəsi, ayə 69.
«الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا»
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Qurani-kərimdə gözəllikşünaslıq məsələsini isbat edən ayələr vardırmı?
    10335 Təfsir 2012/07/22
    Farsca ziba (gözəl) kəlməsinin müxtəlif mənaları vardır: layiqli, yaxşı, xoş surət. Termində isə kamalın üzərinə çəkilmiş şəffaf bir pərdəyə deyilir. Ümumiyyətlə, gözəlliyin dörd növü vardır: Hiss olunan, hiss olunmayan, məqul (əqli) və Allah-taalanın mütləq gözəlliyi. Quran nəzərindən insanın gözəlliyi, təbiət gözəlliyi, mənəvi və əxlaqi gözəlliklər ...
  • Nə üçün din siyasət əhatəsinə daxil olur?
    10586 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/15
    Dinin siyasətdən ayrı olması nəzəriyyəsi, dinin insan həyatının müxtəlif mərhələlərindən kənar olmasını himayət edir. Bu nəzəriyyəyə əsasən, insanlar öz ağıl və elmi çərçivəsində maarif, siyasət, qəzavət, iqtisadi, ticarət, əxlaq və ictimai rəftarlarla bağlı qanunları tanımağa malik və onları sadir etməyə qadirdirlər; odur ki, insan öz həyatını idarə ...
  • İmtina edilmişə hakimin vilayəti qaydasının mənası nədir?
    5728 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/15
    Qaydanın qısa və açıq tərifi budur ki, müsəlmanların hakimi, bir nəfər öhdəsinə olan hüquqları (ümumi mənada) ödəməkdən imtina edən zaman, hakim onu öhdəsində olan haqqı yerinə yetirməyə məcbur edir.Fiqhi əsərlərə qısa və səthi baxışda, insana bu nəticəni qəbul etdirir ki, imtina edilmişə hakimin vilayəti, möcüzə qaydası olaraq ...
  • İt və donuzun nəcis olması barəsindəki hədisi bəyan edin.
    9383 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/28
    İt və donuzun nəcis olması barəsində imamlardan (əleyhimus-salam) çoxlu rəvayət nəql olunmuşdur. Bu rəvayətlər iki qisimdir: bəzi rəvayətlərdə “nəcisdir” kəlməsi aşkar deyilmiş, bəzilərində isə aşkar deyilməmişdir, amma mülazimədən (bir şeyin hökmünün deyilməsindən başqa bir şeyin hökmünün də məlum olması) it ...
  • Mən əvvəllər dövlət işçisi olmuşam və sonradan xəstəliklə əlaqədar təqaüdə çıxmışam. Amma, 4 ildən sonra sağlamlığım düzəldi. İndi, xəstəlik ünvanı ilə aldığım təqaüd mənə halaldırmı?
    4025 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/23
    Ümumiyyətlə,belə işlər təqaüdə çıxmaq qanununa bağlıdır. Bu mənada ki, əgər sizin belə vəziyyətdə aldığınız təqaüd haqqı idarənizin qanununda heç bir problem deyilsə, şəri cəhətdən də müşkülü yoxdur. Əlavələr: Təqlid edilən müctehidlərin bu sual haqqında nəzərləri bundan ibarətdir:[1] Həzrət ayətullah-üzma Sistani (Allah hifz etsin); Halaldır.
  • Peyğəmbərin buyurduğu “qələm-kağız” hədisində “mənim yanımda mübahisə aparmaq rəva deyildir!” dedikdə məqsədi nə idi?
    9111 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2012/02/13
    Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in buyurduğu “mənim üçün qələm-kağız gətirin” cümləsi sünnü və şiə kitablarında müxtəlif sənədlərlə nəql olunan məşhur hədisin bir hissəsidir. Rəyasət aşiqi olan bir dəstə adam Quranda وَمَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَی “O, heç vaxt havayi-nəfs üzündən danışmır” deyə vəsf edilən Peyğəmbərin hüzurunda olan zaman ...
  • Şeyx Tusi (rh)- nin iqtisad kitabı hansı mövzuları əhatə edir?
    10184 تاريخ بزرگان 2012/06/13
    Şeyx Əbu Cəfər Məhəmməd bin Əl- Həsənul- Tusi (rh) Şeyx Tusi ilə məşhur olan İmamiyyə şiəsinin görkəmli fəqih, usulçu, təfsirçi, kəlamçı və hədisçisi, İslam və İranın elmi fəxrlərinin ən böyüklərindən biridir ki, elminin müxtəlif sahələrində kitab yazıbdır ki, o elmlərdən biri, kəlam elmidir. O bu sahədə ...
  • İnsanın pisliyə doğru meyli Allah-taalanın istəyidirmi?
    6921 Qədim kəlam 2011/08/23
    SualolunmuşayəTəkvirsurəsinin 29-cuayəsivəDəhrsurəsinin 30-cuayəsininbirqismətidir
  • Aya sizin nəzərinizdə vəliyi- fəqih məsumdur?
    6155 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/11
    Məsum imamların (ə) hədis və rəvayətlərinə əsasən, məsum olmaq yalnız 14 nəfər- Peyğəmbər (s), həzrət Zəgra (s) və 12 imama məxsusdur. Bunun üçün də vəliyi- fəqih məsumlar sırasında hesab olunmur. Amma bir çox ayə və rəvayətlərə əsasən, İmam Zamanın (ə) qeybəti dövründə vəliyi- fəqihdən itaət etmək vacibdir və lazımdır. İmam ...
  • Əbu Dərdanın şəxsiyyəti necə olub? Onun barəsində Əhli- beytin nəzəri nə idi? Ondan nəql olunan rəvayətlərin hökmü nədir?
    6709 تاريخ بزرگان 2012/02/18
    Daha çox öz kenyəsi ilə (Əbu Dərda) çağırılan. Xəzrəcin nəvələrindən olan "Ovəymər bin Malik" Peyğəmbər (s)- in səhabələrindən olubdur. O, Xəzrəc qəbiləsinin camaatından olaraq Mədinədə yaşayırdı. Peyğəmbər (s)- in Mədinədə hüzurundan neçə ay keçəndən sonra, o həzrətin yanına gəlib və müsəlman oldu. İmam Əli (ə)- ın Müaviyədən üstün olmasına ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164834 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164363 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119889 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113947 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111109 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94233 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54926 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54648 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46321 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45922 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...