Ətraflı axtarış
Baxanların
7302
İnternetə qoyma tarixi: 2011/05/17
Sualın xülasəsi
Quran nəzərindən Adəmin xilqətindən indiyə qədər altı min il keçmişdirmi?
Sual
Mənim məsihi bir dostum vardır. Onunla Adəm (əleyhis-salam)-ın xilqəti ilə əlaqədar söhbət edirdik. İncildə deyilənlərə əsasən, Allah-taala yeri altı günə yaratmış və axırıncı gündə Adəmi xəlq etmişdir. Quran da belə bir nəzəriyyəyə malikdirmi? Amma əsas məsələ budur ki, məsihilərin dediyinə əsasən, o dövrdən indiyə qədər altı min il keçmişdir. Bilmək istərdim ki, Quran nəzərindən də bu zaman müddəti altı min ildir, ya yox? Əgər belədirsə, bizim eradan əvvəl mövcud olan canlıların xilqəti, yaxud, misal üçün, on beş min il bundan əvvəl yaşamış və indi kəşf olunan insan qalıqları barəsində nə deyirsiniz?! Həmçinin yer kürəsinin yaşının dörd-beş milyard il olduğunu deyən nəzəriyyə barəsində fikriniz nədir?
Qısa cavab

Quranda qeyd olunanlarla asimanların, yerin və Adəm (əleyhis-salam)-ın xilqətindən milyonlar, hətta milyardlar ilk keçməsini deyən nəzəriyyə arasında heç bir ziddiyyət yoxdur. Çünki bəzi arxeoloji qazıntılar ibtidai insan qalıqlarının milyon illər bundan öncə mövcud olduğunu dəstəkləyir.

Əgər Adəmin xilqəti altı-yedi min il bundan qabağa qayıdırsa, onda “Adəmin xilqəti” dedikdə onun nəslindən olan yeni insan növü ola bilər. Çünki bu nəsildən qabaq minlərlə insan növü də mövcud olmuş və sonralar onların kökü kəsilmişdir. Əlbəttə, bu məsələ Quranın və İslam təlimlərinin bəyanı ilə tamamilə uyğundur.

Ətreaflı cavab

Qurani-Məcid və müqəddəs kitab (Tövrat və İncil) asiman və yerin 6 gündə xəlq olunduğunu bəyan edir.[1] Bu fərqlə ki, əvvəla, Quranda Allahın hər gündə əncam verdiyi işlərin incəlikləri bəyan olunmur.[2] Lakin müqəddəs kitabda həmin işlərin incəlikləri qeyd olunur.[3]

İkincisi, Quranda Adəmin 6-cı günün axırında yaradıldığı qeyd olunmur. Amma bəşərin yer üzündə xəlq edildiyi dövrdən indiyə qədər neçə il keçməsinə gəldikdə isə, bu barədə Quranda aşkar bəyan yoxdur.

Mərhum Əllamə Təbatəbai “Əl-mizan” təfsirində buyurur: “Yəhudilərin tarixində deyilir ki, yer üzündə yaradılan bəşərin xəlq edildiyi dövrdən indiyə qədər təqribən 7 min ildən artıq keçmir ki, əqli etibar da bu tarixə kömək edir.”[4] Sonra bu nəzəriyyəni gücləndirir və buyurur: “Bu zaman müddəti Adəmin xilqəti və yeni bəşər nəslinin yaranması ilə əlaqədardır. Lakin mümkündür, Adəmdən qabaq və hazırkı insan nəslindən əvvəl yer üzündə digər insanlar, başqa aləmlər olmuş və başqa bəşər növləri yaşamışdır. Amma sonralar onların nəsli kəsilmişdir. Milyonlar il qabaq yaşamış insanların skeletləri və çürüntüləri isə on beş min il ömrə malik olan insanlardan qabaqkı nəsildir. Əlbəttə, bu yozum Quran və İslam rəvayətləri ilə uyğun gəlir.”[5]


[1] Bu məsələ Quranda 7 yerdə gəlmişdir: “Əraf” 54, “Yunis” 3, “Hud” 7, “Furqan” 59, “Səcdə” 4, “Qaf” 38, “Hədid” 4

[2] Yalnız “Fussilət” surəsinin 1-12-ci ayələrində yerin xilqəti, onun üzərində olan yeyinti məhsullarının təqdirinin 4 gündə və asimanın xilqəti 2 gündə olduğu bəyan edilir. Bəzi müfəssirlər də bu ayələrə diqqət yetirməklə yaradılışın tarixini ehtimal üzrə təxmin etmişlər. "Təfsiri-nümunə", 6-cı cild, səh. 202

[3] Kitabi Müqəddəs, Sifri peydayiş, 1-ci bab, nömrə 1-31

[4] O alim buyurur: “Hər yüz ildə iki nəfəri min nəfərə çatdıra biləcək nəsil artırma amili yalnız o iki nəfəri üç nəfər edə bilər və min nəfərdən yalnız bir nəfər qalar. Bu mühasibəni yeddi min ilə qədər, yəni yetmiş əsrə qədər hesablasaq, görəcəyik ki, bəşərin sayı 2,5 milyarda çatır. Bu ədəd də hazırkı (“Əl-mizan”ın yazıldığı ildə, red.) dünya əhalisinin sayıdır ki, beynəlxalq faktor əsasında qeyd olunmuşdur.

Deməli, əqli etibar da tarixdə deyilənləri təsdiqləyir. Lakin geoloqlar inanırlar ki, yer üzündə insanın yaşı milyonlarla ildən artıqdır. Onlar bu müddəaya dair əvvəlki insan nəsillərinin qalıqlarını, qədim insanların daşlaşmış skeletlərini dəlil gətirmişlər. Belə ki, hər birinin yaşı (özlərinin elmi meyarları əsasında) təxmin edilərək 500 min ilə çatır.

Onların bu etiqadın isbatına dair gətirdikləri dəlillər qane edici deyildir. Bu çürüntülərin hazırkı insan nəslinin əcdadının daşlaşmış skeletləri olmasını isbat edə biləcək bir dəlil yoxdur. Habelə bu daşlaşmış skeletlərin yer üzərində yaşayan insan nəsillərindən birinə aid olması ehtimalını da rədd etməyə dair dəlil yoxdur. Çünki belə olması mümkündür və bizim dövrəmiz qeyd olunan çürümüş insanlar nəslinə birləşməyə bilər. Əksinə, Adəm Əbul-Bəşərin xilqətindən qabaq yer üzündə yaşayan insanlara aid ola bilər ki, sonradan onların kökü kəsilmişdir. Həmçinin belə insan növünün yaranıb nəsli kəsilməsi təkrar olunmuş, bir neçə dövrədən sonra növbə hazırkı nəslə çatmışdır. “Əl-mizan”ın farsca tərcüməsi, 4-cü cild, səh. 222

[5] O buyurur: Qurani-Kərim insanın yer üzündə necə yaranmasını aşkar şəkildə bəyan etmir; belə ki, bu növ varlığın (insanın) yer üzündəki zühurunun bizim qərarlaşdığımız hazırkı dövrə həsr olunmasınımı, yoxsa çoxlu dövrələrə malik olmasını və bizim dövrəmizin o dövrlərin axırıncı insanları olmasını bəyan etmir. Baxmayaraq ki, bəzi Quran ayələrindən belə əldə etmək olar ki, Adəmin xilqətindən əvvəl yer üzündə digər insanlar da mövcud olmuşdur. O cümlədən “Bəqərə” surəsi, ayə: 31 “O zamanı yada sal ki, Pərvərdigarın mələklərə buyurdu: “Mən yer üzündə canişin və xəlifə yaradacağam.” Mələklər dedilər: “(Pərvərdigara), Sən yer üzündə elə bir kəs yaradırsan ki, fəsad törədib qan axıtsın?! (Əgər insanın yaradılışından məqsəd, ibadətdirsə, onda) biz Sənə təsbih və təqdis edir, Səni müqəddəs tuturuq.” Bu ayədən belə aydın olur ki, Adəm övladlarının xilqətindən qabaq insaniyyətin əvvəlki dövrləri olmuşdur. İmamlardan (əleyhimus-salam) nəql olunan bəzi rəvayətlərdə hazırkı dövrdən qabaq bəşəriyyətin bir çox dövrlərinə işarə etmişdir. “Əl-mizan”ın tərcüməsi, 4-cü cild, səh. 223

İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Yoxsa güman edirsiniz ki, Allah-taala sizdən başqa heç bir bəşər yaratmamışdır?! Xeyr, belə deyildir! Əksinə, sizdən qabaq min-minlərlə (milyonlarla) insan növü yaratmışdır ki, onun sonuncusu həmin insanlardandır (“Tovhid”, Səduq, səh. 277, hədis 2, Tehran çapı)

İbni Meysəm də “Nəhcul-bəlağə”nin şərhində (1-ci cild, səh. 173) imam Baqir (əleyhis-salam)-dan bu mənada bir hədisi nəql etmişdir. Şeyx Səduq da həmin məsələni “Xisal” kiabında (2-ci cild, səh. 652, hədis 54) qeyd etmişdir. “Xisal”da imam Sadiq (əleyhis-salam)-dan belə bir rəvayət nəql edilir: “Allah-taala on iki min aləm yaratmışdır ki, onların hər biri də yeddi asiman və yeddi yerdən böyükdür. Həmçinin heç bir aləmin əhalisinin zehninə gəlməz ki, mütəal Allah o aləmdən başqa bir aləm yaratmış olsun.” “Xisal”, 2-ci cild, səh. 639, hədis 14.

Həmin kitabda imam Baqir (əleyhis-salam)-dan belə nəql olunur: “Allah-taala həmin (bizim yaşadığımız) yer üzündə, onu yaratdığı dövrdən etibarən yeddi aləm (də) xəlq (və sonra onları məhv) etmişdir. Aləmlərdən heç biri Əbul-Bəşər Adəmin nəslindən deyildi. Mütəal Allah onların hamısını yer qabığında yaratmış, bir nəsildən sonra digər nəsli icad etmiş və hər biri üçün bir aləmdən sonra başqa bir aləm qərar vermişdir. Axırda Əbul-Bəşər Adəmi yaratdı və onun nəslini yer üzündə yaydı.” “Xisal”, 2-ci cild, səh. 358, hədis 45

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Nə zaman ata və ananın əvəzinə namaz qılmaq olar?
    11399 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/31
    Namaz və orucda diri insan üçün əvəz edicilik düzgün deyil. Mükəlləf hər bir şəxsə vacib namazlarını hansı formada edə bilirsə (ayaq üstə, oturan halda, uzanan halda və ya hətta işarə ilə) özünün yerinə yetirməsi vacibdir. Həzrət İmam Xumeyni (rh) və digər mərcələr buyurublar:
  • Dinlə elm arasında necə uyğunluq yaratmaq olar?
    6295 Din fəlsəfəsi 2011/06/27
    Din və elmi iki zidd yol hesab edənlər ilahi dinləri, xüsusilə aydın İslam dinini düzgün tanımamışlar. Bundan əlavə diqqət etməmişlər ki, dinin təsir dairəsi elm və texnologiyanın təsir dairəsindən tam surətdə fərqlidir və təsir dairələrinin fərqliliyi, ziddiyət anlamına gəlmir. Din üç hissədə: İnsanın özü ilə əlaqəsi, insanın başqaları ilə rabitəsi ...
  • Qadının irsi kişi ilə hansı halda bərabərdir?
    5737 İrs 2013/08/27
    Ümumiyyətlə iki halda qadınla kişinin irsi bərabərdir: Ata və ananın irsi (çox halda) 2. Meyyitin ana tərəfdən olan qohumlarının irsi. Qadın işçilərin sayının çox olması, qadınla kişinin irsinin bərabər olması ya bərabər olmamasına səbəb olmur. Bəli biz bu sözü qəbul edirik ki, cəmiyyətin düzgün yolda inkişafı üçün, ...
  • Qurani-kərimin qissələri və əhvalatları tarixi gerçəklik əsasında bəyan olunmuşdur, yoxsa gerçəkliyi olmayan təmsillər və simvolik məqsədlər daşıyır?
    10582 Quran elmləri 2012/03/14
    Qurandakı əhvalatlar və qissələr haqq əsasındadır, sadiq və doğru hadisələrdir, onda gerçəkliyin əksinə olan heç bir şey yoxdur. Buna görə də Quran qissələrinin (mətləbi başa düşmək üçün) “xəyali və simvolik əfsanəyə və s.” bölgüsünün heç bir düzgün izahı yoxdur. Çünki Quranda bəyan olunan tarixi hadisələrin hamısı tamamilə ...
  • Bir adam necə yuxu yozmaq qüdrətin ələ gətirə bilər?
    9099 Hədis elmləri 2012/01/11
    Röya ya yuxu görmək bir işdir ki, hamı üçün həyat boyu baş verir. Ama onun keyfiyyeti hələ alimlər üçün belə aydın olmamışdır. Qurani kərim Həzrəti Yusifdən yad edərkən buyururu ki, həm doğru yuxu gördü[1] və həmdə Allah yuxu yozmaq elmin ona öyrətdi.[2] Yusif zindanda ...
  • Bu yuxular necə yuxulardır: Kekayi, irzayi, məcazi, sadiqə. Bu barədə dini kitablarda rəvayət vardırmı?
    5785 Nəzəri irfan 2012/03/11
    Bizim rəvayətlərdə hekayi, irzayi və məcazi"[1] istilahları gəlməyib, amma sadiq (düzgün) yuxu istilahı kazib (yalançı) yaxud mənasız yuxular ibarətinin qarşılığında rəvayətlərdə gəlibdir. Bəhsin aydın olması üçün bunu qeyd etmək lazımdır ki, yatan zaman insanın ruhu xarici aləmə və başqa işlərə məşğul olmaq ...
  • Nə üçün anası seyid olan şəxs seyid hesab olunmur?! Halbuki Fatimeyi-Zəhra (əleyha salam)-ın övladlarının hamısı seyiddir?!
    10395 Qədim kəlam 2012/04/19
    İslamda “seyid” kəlməsi əsil-nəsəbləri ata tərəfdən həzrət Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in babası Haşimə çatanlara deyilir, hətta Fatimeyi-Zəhra (əleyha salam)-ın övladları olmasa da. Başqa sözlə, seyid dedikdə o kəslər nəzərdə tutulur ki, nəsəbləri Haşimə çatsın, amma həzrət Fatimənin övladlarından olması vacib deyildir. Buna əsasən, Fatimeyi-Zəhra (əleyha salam)-ın ...
  • Necə olur ki, bəziləri (Allaha itaət yolunda) əqli və mənəvi təkamül üçün ömür nemətindən daha artıq faydalanırlar?!
    6126 Qədim kəlam 2011/03/06
    Bu sualın cavabı əsas etibarı ilə iki mehvərdə tədqiq oluna bilər: Birincisi budur ki, ümumi şəkildə dünyaya məxsus olan bütün nemətlər və xüsusi şəkildə dünya həyatı və ömür iki yönə malikdir. Yəni əgər iman, Quranın hidayəti və Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) itrətinin yolu əsasında ...
  • Əhli- sünnənin nəzərində bəyan olunan Əhli- beyt kimlərdirlər?
    6823 اهل بیت و ذوی القربی 2012/09/01
    "Əhlul- beyt" kəlməsi Qurani- kərimdə iki dəfə zikr olubdur.[1] Bir dəfə İbrahim (ə)- ın ailəsi üçün və müzakirə mövzusu olan o biri ayə də, Əhzab surəsinin 33- cü ayəsidir. Bu ayənin axırında, Allah Əhli- beytin pak edilməsinə olan iradəsindən xəbər verir. Tarix boyu bu ...
  • Kəsa hədisinin əhəmiyyətini bəyan edin?
    7759 Hədis elmləri 2011/12/25
    Şərif kəsa hədisi ki, hədis kitablarında və Şeyx Abbas Quminin Məfatihul- cinan kitabında gəlib ki, cəhətdən əhəmiyyət daşıyır. Biri İmamət və vilayət məsələsidir digəri isə ismətdir. Əhli- beytin (ə) İmaməti və vilayəti bir sıra şahidlər vasitəsiylə hədisdə sübut olur. Peyğəmbər (s) xüsusi danışıq və rəftarla ki, hədisdə nəql olub, İmaməti ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    161728 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    150583 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    116560 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    108298 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    93354 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    90101 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    52645 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    42662 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    42481 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    41650 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...