Ətraflı axtarış
Baxanların
10594
İnternetə qoyma tarixi: 2009/12/12
Sualın xülasəsi
Rüşvət almaq haramdırmı?
Sual
Rüşvət almaq haramdırmı? Yaşadığın yer və cəmiyyətlə əlaqəsi varmı? Haram olduğu halda, onun səbəbini açıqlayın?
Qısa cavab

Rüşvət "rşv" " ر ش و" kəlməsindən olan ərəb kəlməsidir və üç formada "ra" hərfinin fəthə (ə) zəmmə (u) və kəsrə (i), işlənibdir. Bu kəlmə tək formadadır və onun cəmi "roşa" yaxud "rişa" (ra hərfinin zəmmə (u) ya kəsrəsi (i) ilə)-dir. Fars dilində muzd mənasındadır.[1] Elmi termində isə, bir şəxsin bir şey ödəmək və saxtakarlıqla öz istəyinə çatması mənasındadır.[2]

Böyük fəqihlər, rüşvətin haram olmasını izah etmək üçün, dörd sübutdan; Qurani- kərim, sünnə, icma və ağıl, faydalanıblar.[3]

  1. Qurani kərim.

Allah buyurur: "Bir birinizin mallarını haqqınız olmadığı halda yeməyin. Xalqın malının bir qismini (onun sizə haram olduğunu) bilə- bilə günah yolu ilə yeməyiniz üçün onu (malınızı) hakimlərə (rüşvət) verməyin."[4] Əllamə Təbatəbayi (rəh) bu ayəni təfsir edərkən deyir: "Ədla (tudlununməsdəri) suyu çəkmək üçün vedrəni quyuya salmaqdır. Mübarək ayədə ondan məqsəd, hakimlərə rüşvət verməkdir. Rüşvət verənin hökmünü quyunun dibinədək su kimi qərar verib ki, rüşvət vedrəsi ilə quyudan çıxır və buna gözəl bir kinayə ilə işarə edir.[5]

Rüşvət verməyi  haram olması, onu almağın da haram olmasını lazım tutur.[6]

  1. Rəvayətlər:

Rəvayətlərin çoxu rüşvət almağı, küfrün təzahürlərindən sayıbdır. Bu rəvayət kimi: Peyğəmbər (s) buyurdu: "Rüşvətdən uzaq olun, çünki bu iş küfrdür. Rüşvət alan behiştin iyini duymayacaq."

İmam Sadiq (ə) da bu haqda buyurur: "Amma rüşvət, ey Əmmar! Hökmlərdə, böyük Allaha və onun Rəsuluna küfrdür".[7]

  1. İcma:

Bəzi fəqihlərin rüşvətin haram olmasını isbat etmək üçün istinad etdikləri digər bir sübut şiə və Əhli- sünnəni əhatə edən bütün İslam firqələrinin icmasıdır (hamısının eyni nəzəri qəbul etməsi).[8]

  1. Ağıl:

Rüşvət cəmiyyətə çoxlu zərərlər vurur. Pul ilə bütün istəklərinə əgər bəzi insanlar çata bilirlərsə, pulsuzlar ya hansısa səbəb üzündən rüşvət verməyənlər öz haqlarına çatmaq üçün, çoxlu problemlə üzləşirlər. Əgər vəzifəli şəxslər işləri yerinə yetirmək qarşısında rüşvət almağa adət etsələr, rüşvət verməyən şəxslər üçün vəzifələrini yaxşı yerinə yetirməzlər və idarəçilik sistemi fəsada doğru gedər. Ona görə də, Müqəddəs Ərdəbili kimi alimlər, ağılı rüşvətin haram olmasına müstəqil sübut kimi buyurublar. Necə ki, "Məcməul- faidə vəl- burhan" kitabında gəlibdir:"Rüşvətin haram olma səbəbini ağıl və nəqldən, Quran, müsəlmanların icması və sünnət yolu ilə əldə etmək olar."[9]

Sonda təqlid mərcələrinin fətvalarını gətiririk:

Böyük mərcələr İmam, Bəhcət, Xamneyi, Safi, Fazil, Məkarim və Nuri: Müraciət edən tərəfindən idarə işçilərinə (hansılar ki, vəzifələri camaata xidmət etməkdir) pul və ya mal ödəmək, idarələrin fəsadına gətirib çıxaracaq ki, şərii nəzərdən haramdır. Onu almaq, alana da haramdır və ondan istifadə etmək haqqı yoxdur.[10]

Böyük mərcələr Təbrizi, Sistani və Vəhid: Qəzavət (məhkəmə) mövzusundan qeyri yerdə haqqı əldə etmək üçün rüşvət vermək, caizdir. Amma vəzifəsi camaata xidmət edib və iş görmək olan şəxs üçün onu almaq, düzgün deyil.[11]

Həzrət Ayətullah Məhdi Hadəvi Tehrani (danət bərəkatuh):

Rüşvət fiqhin xüsusi terminində, qazinin haqqın əleyhinə hökm etmək üçün aldığı maldır. Bu mal mütləq şəkildə (ümumiyyətlə) haramdır. Hazırkı mənada işlənən rüşvət isə, bir nəfərin qanun əleyhinə iş görmək üçün aldığı maldır ki, bu da, ümumiyyətlə haramdır.

Əlbəttə, rüşvəti hər hansı bir halda almaq haram olsa da, lakin əgər bir şəxs özünün həqiqi haqqına yetişmək üçün, qanunun əksinə olaraq, onun xeyrinə hökm verilməsi üçün pul ödəməyə məcbur olsa, bu pulu ödəməyin onun üçün iradı yoxdur.

 


[1] - Məcməul- bəhreyn, cild 1, səh 184

[2] - İbn Əsir, Ən- nihayə, cild 2, səh 226

[3] - Xoyi, Misbahul- fiqahət, cild 1, səh 256

[4] - Bəqərə surəsi, ayə 188

[5] - Əl- mizan, cild 2, səh 52, Bəqərə surəsinin 188- ci ayəsinin davamında

[6] - Misbahul- fiqahət, cild 1, səh 234

[7] - Vəsail, cild 12, səh 63, bab 5, h 1

[8] - Nəcəfi, Cəvahidul- kəlam fi şərhi şəraiil- İslam, cild 22, səh 145; Misbahul- fiqahət, cild 1, səh 263

[9] - Müqəddəs Ərdəbili, Məcmul- faidə vəl- burhan fi şərhi irşadil- əzhan,cild 12, səh 49, İslami nəşrlər dəftəri, Qum, 1404 hicri qəməri

[10] - İmam, Təhzibul- vəsilə, cild 2, kitabul- qəza, m 6, Ayətullah Fazil, Cameul- məsail, cild 1, səh 972, Ayətullah Məkarim, İstiftaat, cild 2, səh 664 və 665 Ayətullah Safi, Cameul- əhkam, cild 2, səh 1540, Ayətullah Xamneyi, Əcvibətul- istiftaat, səh 1246 və 1247 və Ayətullah Bəhcət, Tozihul- məsail, mütəfərriqat, m 16

[11] - Ayətullah Təbrizi, İstiftaat, səh 999, AyətullahVəhid, Minhacus- salihin, cild 3, m 32 və Ayətullah Sistani, Sistani, org, rüşvət. Porseman diskindən  istifadə etməklə.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • İnsanın öz həyat yoldaşı, övladları və sair insanlarla yaxşı rəftarda olması onların tərəfindən sui-istifadəyə səbəb olmur?
    5904 Əməli əxlaq 2012/06/23
    Əvvəla, müqəddəs islam dini bütün insanlarla, o cümlədən həyat yoldaşı, övlad, şagird və s. gözəl əxlaq və rəftarın tərəfdarıdır. Buna görə də Quran ayələrində və məsumların (əleyhimus-salam) rəvayətlərində gözəl əxlaqa və bəyənilən rəftara çoxlu tövsiyələr edilmişdir. İkincisi: Əhli-beyt (əleyhimus-salam)-ın göstərişlərinə diqqət yetirməklə insani rəftarın əsli ...
  • Uşaq saldırmaq haramdırmı?
    30912 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/07/18
    `Uşaq saldırma haram və böyük günahlardandır. Bu işi görən tövbə etməli və kəffarəsi (iki ay bir- birinin ardınca oruc tutmaq) var. onun diyəsi də belədir. Rüşeyim uşaqlıqda qərarlaşandan sonra, 40 gün müddətində spermadır. Onu saldırmağın diyəsi bu müddətdə 20 misqal şərii qızıl sikkədir ki, hər ...
  • Quran ayələrinin kişi cinsində olmasının hikməti nədir?
    9084 Quran elmləri 2011/02/14
    1). Biz o zaman Quranın ayələrini kişi cinsində olmasını iddia edə bilərik ki, ayə bütün məna və məzmun baxımından kişilərə aid edilsin. Amma bu belə deyildir. Yəni hər kişi cinsində olan ayə kişilərə aid deyildir, əksinə Quran ayələrinin yarıdan çox müraciətləri insanlara aiddir. Başqa sözlə desək Quran ayələri xüsusi cinsə ...
  • Təvəllüs bayramı keçirmək haramdırmı?
    6237 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/15
    Təvəllüd bayramı İslami sünnətlərdən deyil. Və İslami təlimatlarda sifariş olunmayıb ki, insan öz doğum gününü bayram etsin. Biz bu təzə sünnnəti məhkum etmək istəmirik, baxmayaraq ki, əcnəbilərin kor- koranə daxil olan (adət) sünnətlərini bəyənmirik; çünki etqadımız var ki, sünnətlərin gərək xalqın zehnində dərin kökləri olsun. Amma belədir (adət) ...
  • Qurani-kərimin qissələri və əhvalatları tarixi gerçəklik əsasında bəyan olunmuşdur, yoxsa gerçəkliyi olmayan təmsillər və simvolik məqsədlər daşıyır?
    11299 Quran elmləri 2012/03/14
    Qurandakı əhvalatlar və qissələr haqq əsasındadır, sadiq və doğru hadisələrdir, onda gerçəkliyin əksinə olan heç bir şey yoxdur. Buna görə də Quran qissələrinin (mətləbi başa düşmək üçün) “xəyali və simvolik əfsanəyə və s.” bölgüsünün heç bir düzgün izahı yoxdur. Çünki Quranda bəyan olunan tarixi hadisələrin hamısı tamamilə ...
  • İdman hərəkətləri əgər misiqi ilə birgə olarsa, işkalı varmı? Ümumiyyətlə bu hərəkətlər rəqs hökmündədir?
    7457 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/19
    Oynamaq və musiqi, bir- birindən ayrı iki mövzudur ki, hər birinin özünə məxsus hökmü vardır. Yəni haram oynamaq ilə haram musiqinin bir yerdə olması halında bunları yerinə yetirən şəxs ayrı- ayrılıqda iki haram işə mürtəkib olur. Fəqihlərin əksəriyyəti mütrüb və eyş- nuş məclislərinə münasib musiqini haram bilirlər, amma bəziləri ...
  • Səhih hədisləri saxta hədislərdən ayırıb seçmək üçün hansı yollar vardır?
    12766 Hədis elmləri 2012/06/23
    Hədis saxtalaşdırması və ya hədislərdə “dəss” (hədisin mətnini dəyişdirmək, artırıb azaltmaq) işi təəssüflər olsun ki, islamın əvvəllərində münafiqlərin və inadkarların əli ilə baş vermişdir. Belə adamlar həmişə çalışırdılar ki, bu təhlükəli yollarla islamın köksünə ən ağır və ölümcül zərbələr endirsinlər. Bunun müqabilində Peyğəmbəri-Əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih), ...
  • Tarixi- Təbəri etibarlıdırmı?
    10601 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    1.             Tarixi ya rəvayi (hədisi) bir mənbənin mötəbər olması, onda olan hər şeyin yüz faiz doğru və düz olması mənasında deyil. Tarixi- Təbəri də bu qaydadan istisna olunmayıb. Bundan əlavə, yuxarıda qeyd olunan xəbər şiə mənbələrində yoxdur. 2.             Ravilərin bəzisi, bu xəbəri rəvayət edəni yəni ...
  • Xahiş edirik imaməti ağıl baxımından isbat edən dəlillər və imamın olmasının nə qədər zəruri olmasını açıqlayın.
    8358 Qədim kəlam 2011/05/05
    İslam dinində imamət məsələsi xüsusi əhəmiyyət daşıyır ki, insanın son kamillik yoludur. Bu məqam bəzi vaxtlar Peyğəmbər və risalət məqamıyla bir araya gəlir; misal üçün: Həzrət İbrahim (ə) və əziz İslam Peyğəmbəri (s)- in İmaməti kimi; bəzi vaxt isə Peyğəmbər məqamından ayrı olmuşdur; məsum İmamların (ə) imaməti kimi.
  • Şiənin sünni ilə ailə qurması caizdir?
    19201 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/05/19
    Bu barədə mərceyi- təqlidlərin fətvalarını nəzərinizə çatdırıram: Sual: Müsəlmanın qeyri- müsəlman, şiənin sünni ilə evlənməsi doğrudurmu? Həzrət ayətullah ul üzma Fazil Lənkərani: Müsəlman qadının qeyri- müsəlmanla ailə qurması caiz deyil, həmçinin şiə qadının sünniyə ərə getməsi məkruhdur. Müsəlman kişinin qeyri- ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163857 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    159302 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118800 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111955 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    105940 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92620 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54165 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    49721 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44987 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44434 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...