Ətraflı axtarış
Baxanların
6188
İnternetə qoyma tarixi: 2011/10/03
Sualın xülasəsi
Aya əməllə Allahın verdiyi vədəsi arasında nisbətə riayət olunmuşdur?
Sual
Deyirlər hansısa namaz və ya duada şəhadət, həcc, bəndə azad etmək və... kimi işlərin savabı vardır, aya bu Allahın ədalətiylə uyğundurmu? Əməllə Allahın verdiyi savab arasında olan nisbətə riayət olunmuşdurmu?
Qısa cavab

Bu cür savablara vədə vermək, Allahın ədalətinə heç bir zərər vurmur və əməllə savab arasında olan nisbət də onun kimi; çünki əgər ədalətin mənası bir şeyi özünə münasib olan yerdə qərar verməkdirsə; yəni əməllə savab arasında uyğunluq olmalıdır.

İşarə etdiyimiz mövzuda əməllə onun savabı arasında münasiblik vardır: Çünki

Birincisi: Bu rəvayətin məqsədi, bu ibadətlərə diqqət və əhəmiyyət verməkdir, nəin ki, həcc və cihadın əhəmiyyətini aşağı və qiymətsiz etmək; bəlkə demək olar bu rəvayətin özü cihad və həccin əhəmiyyətini bildiri ki, digər ibadətləri onlarla müqayisə edir. O cür ki, biz dünya işlərində deyirik bu şey qızıl kimidir.

İkincisi: Bu rəvayətlərin məqsədi, o yerdədir ki, həcc və cihad üçün şəriət tərəfindən heç bir hökm olmasın.

Üçüncüsü: İki şey arasında lazım deyil ki yalnız ölçü və keyfiyyət və maddi çətinliklər nəzərdə tutulsun, bəlkə niyyətin, təvazökarlığın əqidə və mərifətin təsiri nəzərdə tutulur. Çünki bir çox əməllərin çətinliyi maddiişlərdən daha da çox çətindir.

Bunun üçün də əgər bir işdə bu şəraitlər olsa mümkündür həcc və şəhadətlə bərabər olsun.

Bundan əlavə bəzi dua və ziyarətlər dini maarifləri özlərində əhatə etdikləri üçün, əqidə cəhətindən böyük təsirə malikdir elə ki, digər əməllər bu cür təsirlərə malik deyildir. Mümkündür ki, daha çox əhəmiyyət daşısın.

Əlbəttə diqqət etmək lazımdır ki, o vaxt ki, döyüş və cihad yoxdur və həccə getmək vaxtı deyil, adətən şeytanın batil və çirkin hiylələri üçün daha çox fürsət yaranır. Və insan da daxili olaraq öz məhəbbət və istəklərinə tez bir zamanda cavab verir. Bu cür bir şəraitdə əgər bir şəxs öz nəfsinin istəklərinin cavabını namaz, ziyarət və duayla versə, yüksək bir dərəcədə iman və mərifətə sahib olacaqdır. Əlbəttə o şəxslərdən də üstündür ki, həcc və cihad etmişdir.

Amma əgər ədalət, zülm və başqalarının hüquqlarını payimal etməmək mənasındadırsa, burada heç bir kəsin haqqı tapdalanmır; çünki, hesab edək Allah Taala bir işə onun həyata keçirməməsindən əvvəl savabını verirsə, bir bəndənin haqqının aradan getməsinə səbəb olmur, çünki savab Allah tərəfindən olan bir letfdür nəin ki, bəndə tərəfindən əldə olan bir nəticə.

Ətreaflı cavab

Bir neçə nöqtəni açıqlamaqla qeyd olunmuş əməllərlə savabları arasında olan bərabərlik məlum olacaqdır:

1. İlahi savablar bəndənin əməlləri bərabərində deyil bəlkə bir lütfdür ki, Allah, insanların dünyadakı rəftar və qabiliyyətlərinə görə ki, əldə etmişdirlər bağşlayır.[1]

Bəndə (insan) "əgər Allah onlara vədə verməsəydi" heç bir zaman haqqı yox idi ki, Allahdan əməllərinin svabını alsınlar, çünki dünyada bütün həyata keçirdikləri əməllər Allahın nemətləri vasitəsiylə olmuşdur; Allah Taala isə öz rəhmət və hikməti əsasında bəndələrinə savab vədəsi vermişdir və özünə lazım bilmişdir ki, onlara savab versin. Bəs Allahın bu sonsuz rəhmət və kamil hikmətidir ki, əməllərin savabının ölçüsünü təyin edir nəin ki, əməllərin çətinliyi və ya rahatlığı və yaxud onların qısa müddətli və uzun müddətli olması. Bunun üçün də nemətlərin çoxluğu və hətta azlığı və insanların savabı ki, Allah tərəfindən onlar üçün hazırlanmışdır, Allahın ədalətinə heç bir nöqsan gətirmir çünki heç bir kəsin haqqı zay olmur bəlkə insanların öz haqlarından daha çox onlara haqq verilir.

2. Dualar, ziyarətlər və müstəhəb namazlar, o zaman o cür yüksək savabla nəticələnir ki, bütün şəraitlər onda riayət olunsun. Bir o şəraitlərdən bir neçəsinə işarə edirik:

A): Bütün İlahi vacib hökmləri yerinə yetirmək; bəs əgər bir şəxsin vəzifəsi həcc və ya cihaddırsa, baxmayaraq ki, onların yerinə dua və müstəhəb namaz qılarsa nəin ki, savab ələ gətirmir bəlkə.

İlahi əzaba düçar olacaqdır.

B): İxlas və mərifət sahibi olmaq. O cür ki, bir çox rəvayətlərdə, daha çox fəzilətə və savaba çatmağın şərtlərindən birini də mərifətin olmasını bildirmişdirlər.[2] İmam Sadiq (ə) buyurur: İnsanlar qiyamət günü öz niyyətləri əsasında məşhur olarlar.[3]

Bunu da əldə etmək olar ki, Allahın insanlara verdiyi savab əməllərin çətinliyi əsasında deyil bəlkə bəndənin niyyəti və əqidəsi əsasındadır ki, bir çox əməllərin çətinlik və maddiyyatdan daha çox çətinliklərdən ona daha çox savab veriləcəkdir.

Məlum olduğu kimi, İlahi mərifət və ixlasa çatmaq əgər döyüş və cihadda çətin olmasa da, asan da deyildir. Bunun üçün də bir çox insanlar cihad və həcdə iştirak edirlər amma çox az insanlar nail olurlar ki, mərifət cümləsinə yüksəlsinlər. Məsumlardan (ə) olan bir çox rəvayətlərdə, İmamların (ə) ziyarətinə xüsusilə də İmam Rza (ə)- ın ziyarətinə təşviq etmişdirlər.[4]

Bu rəvayətdən istifadə olur ki, məsumlar savab üçün iki növ qail olmuşdurlar ki, onun savabları onun necəliyinə bağlıdır. Bunun üçün də hər şəxsin ziyarəti üçün sabit bir savab yoxdur; bu cür savabların növü onların qabiliyyət və dərk etmələrinə bağlıdır. Nəin ki, ziyarət hər cür ziyarət etməklə ziyarət nəzərdə tutulsun.

3. Bir çox dua və ziyarətlər əqidə üsullarının təyinində və mərifətin güclənməsində böyük rolu vardır. Məsum İmamlar dua və ziyarət çərçivəsi daxilində İlahi mərifəti cəmiyyətə bağışlamışdırlar ki, başqa cür mümkün deyildir.

Bunun üçün də onlara əhəmiyyət vermək əslində cihadı, şəhadət yolunu, həcci, dini və şəriəti yaşatmaq deməkdir. Həqiqətdə bu marifdir ki, həcci və cihad və mücahid (cihad edən) yetişdirir.

4. O zaman ki, deöyüş və cihad yoxdur və həcc ziyarətinin vaxtı deyildir, adətən şeytanın fəaliyyəti və batil qüvvələr üçün fürsət daha da çox olur; insan da öz daxilində həmişə öz istəklərinin ardınca gedir. Bu cür şəraitdə əgər insan öz istəklərinin əvəzinə dua və namazla öz qəlbinə səfa versə yəqin ki, ixlas və mərifətin ən uca məqamını əldə edəcəkdir.

Bunun üçün də Allahın rəsulu (s) öz yaxınlarından bir dəstəsinə buyurur: Afərin bu dəstəyə ki, kiçik cihaddan qayıtdılar və qarşıda böyük cihad vardır. Soruşdular böyük cihaddan məqsədiniz nədir? Buyurdu nəfsinizlə cihad.[5]

Mümkündür məsum İmamların (ə) bütün savabların bu cür dua və namazlar üçün açıqlamalarının dəlili bu olmuşdur ki, istəmişdirlər bu vasitəylə cəmiyyətin ruhunu nəfsin istək təlısindən qurtarsınlar ki, dünya və axirətin bütün pisliklərinin mənbəyidir, nicat versinlər və bununla insanlar mənəviyyat və nuraniyyət səmalarında qanad açsınlar.

Bəs bu rəvayətlərin məqsədi, bu ibadətlərə əhəmiyyət və diqqət yetirməkdir. Nəin ki, cihad və həccin fəzilətini aşağı salmaq; bəlkə demək olar bu rəvayətlərin özü başqa bir yolla cihad və həccin fəzilət və məqamını açıqlar ki, başqa ibadətləri onlarla müqayisə edirlər. O cür ki, biz dünyadakı maddi işlərimizdə deyirik bu əşya qızıl kimidir.



[1] - Bax: Nümunə təfsiri, cild 23, səh 361.

[2] - Mən la yəhzuruhu əl- fəqih, cild 2, səh 583.

[3] - Təhzib əl- əhkam, cild 6, səh 135.

[4] - Kafi, cild 4, səh 585.

[5] - Vəsailüş- şiə, cild 15, səh 161.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • İlahi kitabda hər rətb və yabis var, kitabdan məqsəd, mövcud Quandırmı? Rətb və yabisdən məqsəd nədir? Onlar necə varlıqdır?
    6342 Təfsir 2010/11/10
    Bəzi ayələrdə "kitabi mubin" qeyd olunub və ondan məqsəd Qurani kərim olmasına baxmayaraq, amma bu ayə və buna oxşar ayələrdə ki, ilahi elmin sənədini açıqlayırlar, "kitabi mubindən" məqsəd, varlıqlar yaranmamışdan qabaq, ilahi elmin mərhələsidir ki, onun özü digər kitab və lövhələrə şamildir, onun keyfiyyət və miqdarı, bizə məlum deyil.
  • Qəbrdə müsəlman və qeyri-müsəlman üçün sual-cavab necədir?
    9442 Qədim kəlam 2014/05/20
    Bərzəx sözü ərəbcədən lüğətdə pərdə və iki əşyanın arasında qərar tutan maneəyə deyilir; amma məşhurlar kalamında bərzəx dünya ilə Axirət arasında Allah-taala tərəfindən yaradılmış bir aləmdir. İnsanın ölümündən sonrakı ilk mənzili də oradır. Bərzəx aləmindən məqsəd həmin qəbr aləmidir. Elə bir aləm ki, insan ölümdən sonra Qiyamətə ...
  • منظور از «ادبار النجوم» در قرآن چه زمانی از شبانه‌روز است؟
    1512 Təfsir 2022/11/01
    خدای متعال در بخش پایانی سوره‌ی طور، به بیان احوال مشرکان و عذاب اخروی آنها پرداخته و پس از آن به پیامبر(ص) دستور می‌دهد تا در اجرای فرامین الهی صبر پیشه کند و به عبادت و تسبیح و تقدیس او بپردازد. در آیه ...
  • Modern dünyada dinin yol göstərməsi necə təsəvvür olunur?
    7189 Təzə kəlam 2011/06/12
    "Din" kəlməsi bütün dinlərə istər səmavi olsun istərsə də olmasın, təhrif olmuş olsun və yaxud təhrif olmamış (İslam) olsun, şamil olur. Bizim əqidəmiz budur ki, İslam dini yalnız buna malikdir ki, bütün dövr və əsrlərdə müsbət yol göstərməyə malikdir; Çünki İslam bütün dinlərin sonuncusu və ən kamil İlahi ...
  • Deyilir: Əgər niyyət pak olsa bəsdir və dua və ziyarətə daha ehtiyac yoxdur; bu doğrudurmu?
    9737 Əməli əxlaq 2010/11/10
    Bu şeytanın insanları dua, ziyarət və digər əməllərdən uzaqlaşdırmaq üçün olan bir hiyləsidir, çünki dua və təvəssül imamların vasitəsi və Allahın bir başa olan əmri ilə insanların öhdəsinə qoymuşdur. İnsanlara nümunə və qəlblərinin saf olmasına dualar səbəb olub məsum imamlarla daha çox əlaqə yaratmağa səbəb olmuşdur. Bütün ...
  • Haram yoldan əldə edilmiş və sahibi də məlum olmayan pulun xumsu ödənməlidirmi?
    6494 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/15
    Haram yol ilə əldə edilən pul əldə edənin şəxsi malikiyyətində deyil. Öz əsas maliki və ya maliklərinə qaytarılmalıdır. Əgər bu mümkün deyilsə, Maliki məchul malın hökmündədir. Və xumsu yoxdur. Bəlkə o pulun bütövü Camiuş- şərait bir mərcəi təqlidin ixtiyarında olmalıdır və ya onun icazəsi ilə sahibinin niyyətinə ...
  • Төвбә сурәсинин ики сон ајәсинин сәнәд вә әһвалаты нәдир?
    6853 Təfsir 2010/04/22
    Үмуми олараг суалда гејд олунан “сәнәд”дән мәгсәдин нә олдуғу там ајдын дејил вә заһири белә олан суалларын мүәјјән ҹавабы јохдур. Амма, ола биләр бу сөздән мәгсәд, ајәнин назил олма сәбәби вә ја тәфсири олсун. Јахуд, Гуранын охунушларында олан бәзи ихтилафлара ҝөрә мәсум Имамлардан ...
  • Bəni İsrailin dana pərəstişinin cəzası hikmətli idi?
    6925 Təfsir 2012/04/17
    Təfsirçilər bu ayədə Allahın öldürmək əmrindən məqsədində üç ehtimal veriblər: 1. Bu əmr, imtahan əmri olub və onların tövbəsiylə bu əmr onlardan götürülübdür. 2. Bu ayədə qətldən məqsəd şeytani vəsvəsələri və nəfsani şəhətlər kəsməkdir. 3. Ayədə qətldən məqsəd, həqiqi qətldir yəni bir- birinizi öldürüb həlak ...
  • Fəlsəfə, irfan, ağıl və hikmət arasındakı fərq nədir?
    14299 İslam fəlsəfəsi 2012/04/19
    Fəlsəfə – ən xüsusi mənada varlıq aləmindəki gerçəklikləri dərk etmək üçün zehni, əqli və istidlal yönlü səylər mənasınadır. Hikməti fəlsəfədən fərqli bir məsələ hesab etdiyimiz halda o, fəlsəfədən yüksəkdədir və ilahi və lədünni mənşəyə malikdir. Quranda da “ilahi bir əta və nemət” kimi qeyd olunmuşdur. Belə ki, ...
  • Müsəlmanlar arasında müxtəlif firqələrin yaranmasının səbəbləri nədir?
    10696 Qədim kəlam 2010/12/07
    Müxtəlif məzhəblərin yaranmasında, çoxlu səbəblər var. məsələn, bir dəstənin peyğəmbər (s)- in həzrət Əli (ə)- nin imamlığı barəsində olan vəsiyyət və əmrlərinə diqqət etməmələri, digər dinlərin ardıcıllarinin müsəlmanların içinə yol tapması və mədəniyyət cəhətdən onlarla qarışmaları, islamın əsl təlimlərindən və Əli- beyt (ə)- in maarifindən uzaq düşmək bir əsrə yaxın ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164847 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164435 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119909 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113977 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111163 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94257 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54933 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54704 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46349 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45943 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...