Ətraflı axtarış
Baxanların
9067
İnternetə qoyma tarixi: 2012/03/11
Sualın xülasəsi
Alim və fazil kimə deyirlər və fərqləri nədir?
Sual
Alim və fazil kimə deyirlər və onların fərqi nədir?
Qısa cavab

Elm və bilik, cahillik və nadanlığın əksidir. Elm və biliyə sahib olan şəxsə alim deyilir. Amma fəzl, bir şeyin artıq olmağına deyilir. Və onun ziddi nöqsandır. Başqalarına nisbətdə üstünlüyü olan şəxsə fazil deyirlər. Bu cəhətdən demək olar ki, hər bir elm üstünlükdür, amma hər üstünlük elm deyil. Məntiq dili ilə onların arasında "ümumi və xüsusi mütləq" vardır. Çünki hər bir alimə fazil demək olar, amma hər fazil alim deyil.

Ətreaflı cavab

Elm və bilik, cahillik və nadanlığın ziddidir.[1] Və elm və biliyə sahib olan şəxsə alim deyilir. Amma fəzl, bir şeyin artıq olmasına deyilir[2] və onun ziddi nöqsandır.[3] Daha dəqiq ibarətlə desək elm, bir şeyin həqiqətini dərk etməkdir və iki növdür.

1.Bir şeyin zatını (mahiyyətini) dərk etmək (başa düşmək).

2.Sabit və mövcud olan bir şeyin vasitəsi ilə başqa bir şeyin varlığına hökm etmək yaxud ondan uzaq və mənfi olan bir şeyi inkar etmək.[4]

Rəvayətdə gəlibdir: Alimin yuxusu (yəni özünə və yaradana mərifəti olan şəxs) ibadətdir.

Buna əsasən, belə bir xüsusiyyətə, elmvə biliyə sahib olan şəxsə alim deyilir.

Fəzl, Quran ayələrində iki cür mənalandırılıb:

1.Üstünlük 2. Hədiyyə, ehsan və rəhmət.

Birincisi (üstünlük) mümkündür mənəvi ola: Məsələn:

«فَما كانَ لَكُمْ عَلَيْنا مِنْ فَضْلٍ ...»[5]

Sizin bizə üstünlüyünüz yoxdur.

«وَ لَقَدْ آتَيْنا داوُدَ مِنَّا فَضْلًا»[6]

Biz öz tərəfimizdən Davuda böyük bir üstünlük bağışladıq. Və mümkündür maddi ola: Məsələn:

«وَ اللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلى‏ بَعْضٍ فِي الرِّزْقِ»[7]

Allah Taala ruzi cəhətindən sizin bəzilərinizi bəzilərinizə üstün etdi.

Amma ikincisi; məsələn:

«وَ لكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعالَمِينَ»[8]

Amma Allah- Taala camaat üçün ehsan və rəhmət sahibidir. Rağib İsfəhani deyir: Fəzl, ehsan sahibinə vacib olmayan ehsana deyilir. Yəni bəndələrə olunan ehsan, hədiyyə və rəhmət Allaha vacib deyil, bəlkə lütf və kərəm üzündəndir; çünki fərq, artıq olan şeyə deyilir. Bəndələrin ki, Allahın yanında haqqı yoxdur.[9] Hər kimin başqalarına nisbət üstünlüyü ola, ona "fazil" deyirlər.

Rəvayətdə İslam Peyğəmbərindən (s) hər iki məna söylənibdir:

«قال رسول الله: يَا عَلِيُّ نَوْمُ الْعَالِمِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الْعَابِدِ يَا عَلِيُّ رَكْعَتَيْنِ يُصَلِّيهِمَا الْعَالِمُ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ رَكْعَةٍ يُصَلِّيهَا الْعَابِد»[10]

Peyğəmbər (s) buyurub: Ya Əli! Alimin yuxusu abidin ibadətindən üstündür. Ya Əli! Alimin qıldığı iki rəkət namaz abidin min rəkət namazından üstündür.

Nəticə: Yuxarıda deyilən mətləblərə əsasən demək olar:

Hər bir elm fəzldir, amma hər fəzl elm deyil. Məntiq dili ilə onların arasında "ümum və xüsuse mütləq" vardır. Bu cəhətdən hər bir alimə fazil demək olar, amma belə deyil ki, hər fazil alim ola. Bunu da demək lazımdır ki, indi daha çox yerdə "fazil" ibarəti elmdə üstünlüyü olan şəxs üçün işlədilir.

 


[1] - Fərahidi, Xəlil ibni Əhməd, Əl- eyn, cild 2, səh 152, Hicrət nəşriyyatı, ikinci çap, Qum, 1410 hicri qəməri.

[2] - Müstəfəvi, Həsən, Ət- təhqiq, cild 9, səh 105, Kitab nəşri və tərcüməsi müəssisəsi, Tehran, 1360 hicri şəmsi.

[3] - İbn Mənzur, Məhəmməd ibn Mükərrəm, Lisanul- ərəb, cild 11, səh 524, Sadir evi, üçüncü çap, Beyrut, 1414 hicri qəməri.

[4] - Rağib İsfəhani, Hüseyn ibn Məhəmməd, Əl- müfrədat, təhqiq: avudi, Səfvan Ədnan, səh 580, Darul- elm əd- darul- şamiyyə, birinci çap, Dəməşq, Beyrut, 1412 hicri qəməri.

[5] - Əraf surəsi, ayə 39.

[6] - Səba surəsi, ayə 10.

[7] - Nəhl surəsi, ayə 71.

[8] - Bəqərə surəsi, ayə 251.

[9] - Qurşi, Seyid Əli Əkbər, Qamus, cild 5, səh 183- 185,Darul- kotobil- İslamiyyə, altıncı çap, Tehran, 1371 hicri şəmsi.

[10] - Şeyx Səduq Mənla yəhzuruhul- fəqih, cild 4, səh 367, Cameye Müdərrisin nəşriyyatı, Qum, 1413 hicri qəməri.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Nə üçün yuxu (röya aləmində bəzi şəxslərin batini surəti heynan şəklində görsənmiş olur, bir halda ki, bu yuxudan sonra və günahdan tövbə edəndən sonra uca məqamlara yetişiblər.
    5523 Qədim kəlam 2011/12/25
    Ayələrə və rəvayətlərə əsasən camaatdan bir çoxunun batini insan şəklində deyil və bəzi əməllər batini dəyişir və heyvanlar şəklinə çevirir. O cümlədən şərabxorluq batini şəkili və surəti it şəklinə dəyişir. Yuxarıdakı sualda İmam Hüseyn (ə) onun surətini dəyişməmişdi bəlkə onun öz əməli batinini o cür etmişdi və həzrət onun həmin ...
  • Şiə nəzərindən məhərrəm ayının pişvazına getməyin mənası vardırmı?
    5579 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/18
    Şəhidlərin sərvəri İmam Hüseyn (əleyhis-salam) üçün əzadarlıq və matəm mərasimi təşkil etmək məsum imamların (əleyhimus-salam) tərəfindən təşviq edilən sünnət və qanunlardan biridir. Bu mərasimin əsası məhz onların təşviqi ilə qoyulmuşdur.[1] Amma onun necə keçirilməsinə gəldikdə isə, haram işlərlə yanaşı olmayıncaya qədər heç bir eybi yoxdur. ...
  • İslamın oğlan-qız arasında sağlam rabitə ilə əlaqədar hökmü nədir?
    26615 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/12
    İslam nəzərindən qadınla kişi bir-birini təkmil edən iki varlıqdır. Mehriban Allah da onları bir-biri üçün xəlq etmişdir. Qadınla kişinin bir-birinə qarşılıqlı ehtiyaclarından biri cinsi ehtiyacın təmin olunmasıdır. Amma bu ehtiyacın təmin olunması müqəddəs İslam şəriətinın buyurduğu qayda-qanunlar və göstərişlər çərçivəsində olmalıdır ki, tərəflərin iffət və paklıq gövhərinə heç bir xəsarət ...
  • Hər hansı bir gənc həcc və ömrə ziyarətinə getməzdən öncə nəfsinin saflaşması üçün nə etməlidir?
    5799 Əməli əxlaq 2011/04/13
    Aşağıda qeyd olunan əməlləri yerinə yetirmək, mənəvi səfərin daha faydalı olması üçün zəruridir: 1). İnsan gərək niyyətini yalnız Allaha xatir etsin və bu işi Allahdan qeyrisi üçün nəzərdə tutmasın. Yəni niyyətini ixlasla yerinə yetirsin. 2). Bütün günahlardan tövbə etsin. 3). Kiminsə haqqı boynunda varsa kiməsə borcu və ...
  • Paxla sousunu hazırlayarkən, əgər istehsal zamanı paxlalı bitkilərdən spirt xaric olarsa, caizdirmi?
    4611 خوراکی های صنعتی 2012/05/19
    Böyük mərcə təqlidləri bu suala belə cavab verirlər: Həzrət ayətullah ul üzma Xamenei: Əgər məsd edici olmasa, eybi yoxdur. Həzrət ayətullah ul üzma Məkarim Şirazi: Əgər spirt elə miqdarda olarsa ki, məsdə səbəb olarsa, həmçinin əgər öncədən məsd edici ...
  • Məscidul-əqsanın Ömərin xilafəti dövründə azad edilməsinə diqqət yetirməklə tarix boyu şiələr nə kimi nailiyyətlər qazanmışlar?
    6304 نقش شیعه در گسترش اسلام 2012/07/22
    Sual verən şəxs sələfdən Ömər ibni Xəttaba, xələfdən isə Səlahəddin Əyyub olmaqla bu iki nəfərin adını çəkmişdir. Biz də həm sələf, həm də xələf əsrində şiənin apardığı cihad nümunələrini qeyd edirik. Sələf dövründə, yəni Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in dövründə cihadın ən çox məsuliyyəti və ağırlığı Əli ...
  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    157236 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Doğru və aldadıcı sübhdən məqsəd nədir?
    5019 Zaman 2015/04/16
    Doğru və aldadıcı fəcr və ya sübhdən məqsəd fiqhdə və astronomiyada işlədilən terminlərdir. Onlardan məqsəd gecə və gündüzdə müəyyən vaxtları bildirməkdir. Yalançı yaxud aldadıcı sübh məşriq səmtində ağartı və işıqlanmanın əmələ gəlməsinə deyirlər. Bu vaxtda sübh namazın qılmaq olmaz. Doğru və ya sadiq fəcr və sübh çağı ...
  • Xəstəlik ya həkimlik məsələlərindən qeyri yerlərdə uşaq saldırmaq olarmı?
    9007 Uşaq salmaq 2012/07/18
    Sualdakı məsələ barəsində təqlid mərcələrinin fətvaları var ki, onlara işarə etmək yaxşı olar: Sual 1260: İqtisadi problemlər üzündən uşaq saldırmaq olarmı? Cavab: İqtisadi problemlərin yaranması üzündən uşaq saldırmaq düzgün deyil. (Cayiz deyil) Sual 1261: Hamiləliyin ilk aylarında, həkim müayinə etdikdən sonra, ...
  • Fəsad barəsində söhbət açan Quran ayələri hansılardır?
    6000 فساد 2012/09/24
    “Fəsad” kəlməsi “səlah”ın antonimidir və hər bir pozucu, təxribatçı, dağıdıcı işə fəsad deyilir. Buna əsasən, hər iş təxribatçılıq və nöqsanlıq istiqamətində olsa və ya fərdi-ictimai məsələlərdə ifrat və təfrit yönünə malik olsa, fəsad kəlməsi ona aid edilir. Qurani-kərimin əsas hədəfi insanların hər növ fəsaddan xilas ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    157236 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    137877 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    113140 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    103302 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    86736 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    78344 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    50849 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    39417 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Saqqal və bədən tüklərini kəsməyin hökmü nədir?
    38908 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/08/09
    Ülgüc və ya üz qırxan maşınla yalnız üz tüklərini (saqqalı) dibindən qırxmaq[1] (belə ki, başqaları - onun üzündə saqqal yoxdur – deyə) ehtiyat vacibə görə caiz deyil.[2] Əlbəttə, saqqalın bir hissəsini belə kəsmək, onu tam kəsmək hökmündədir.
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    38358 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".