Ətraflı axtarış
Baxanların
7161
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/09
Sualın xülasəsi
Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
Sual
Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
Qısa cavab

Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in besətindən sonra, habelə islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsində olduğu zaman və müsəlmanların əlaqələrinin cüzi və mühüm ümumi hadisələrin az olduğuna görə bir müddət zamanı bilmək üçün tarixin başlanğıcının və hadisələrin baş vermə zamanının müqayisə olmaması heç bir problem yaratmırdı. İkinci xəlifə 16-cı, yaxud 17-ci, yaxud da 18-ci hicri ilində bu problem barəsində məşvərət etmək üçün Peyğəmbər səhabələrini bir yerə yığdı. Yəqubinin (vəfat tarixi: 292), Təbərinin (vəfat tarixi: 310), Məsudinin (vəfat tarixi: 346), İbni Əsirin (vəfat tarixi: 630) və Zəhəbinin (vəfat tarixi: 748) aşkar dediyinə görə ikinci xəlifə imam Əli (əleyhis-salam) ilə məşvərət etdi və bu yığıncaqda o həzrət müsəlman tarixinin başlanğıcı üçün Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in Məkkədən Mədinəyə hicrətini təklif edildi. Bu nəzər  həm xəlifə, həm də müsəlmanlar tərəfindən qəbul edildi.

Ətreaflı cavab

Tarix yazmaq və tarixi hadisələrin baş vermə zamanını bilmək üçün bir tarixi başlanğıc və meyar lazımdır. Hər hansı bir tarixi hadisəni qələmə almaq istədiyimiz vaxt onun mühüm müqəddimələrindən biri tarixi başlanğıcın varlığıdır ki, sözügedən hadisənin hansı zaman hüdudlarında baş verdiyini bilək. Misal üçün, həzrət Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in təvəllüd tarixini bəyan etmək istədikdə mütləq onun təvəllüdünü tarixin bir hissəsi ilə müqayisə etməliyik. Məsələn, deyirik ki, o həzrət Fil ilində Rəbiul-əvvəl ayının 17-də dünyaya gəlmişdir. Bu tarixi hadisəni bəyan etmək məqamında (Əbrəhə ordusunun Kəbədə məğlub olduğu) Fil ili adlı bir tarixi başlanğıcdan istifadə etməyə məcburuq.

Deməli, ictimai həyat və əlaqələrin zərurətindən biri də bu kimi əlaqələrdə tarixdən istifadə olunmasıdır. Peyğəmbərin besətindən sonra bir müddət islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsinə şamil idi. Müsəlmanların əlaqələrinin məhdud, habelə ümumi və mühüm hadisələrin az olmasına görə tarixi olmaması zamanı bilmək və hadisələrin baş vermə vaxtlarını bir-biri ilə müqayisə etmək məqamında  heç bir problem yaranmırdı. İslamdan qabaq Ərəbistan yarımadasında tarixin başlanğıcı müxtəlif nəsillərdə bir-birindən fərqlənirdi. Misal üçün, Əbrəhənin Kəbəni dağıtmaq üçün qoşun yürütdüyü və məğlub olduğu bu mühüm hadisədən zamanın ölçülməsində mühüm bir tarix kimi istifadə olunurdu.[1]

Qeyd olunan səbəblərə görə İslamın zühuru zamanı və ondan bir müddət sonraya qədər müsəlmanlar üçün dəqiq bir tarix yox idi, bəzi hallarda elə Fil ilindən istifadə edirdilər. Lakin xəlifələrin dövründə islam ölkələrinin sərhədləri genişləndi, böyük islam ölkəsinin idarə olunması üçün hökumət fərmanları və idarəçilik sistemi təşkil edildi, rəsmi dövlət sənədlərinin, məktubların və s. tənzim olunması üçün tarixin başlanğıcı zəruri bir məsələyə çevrildi.

Tarix kitablarının nəqlinə əsasən Əbu Musa Əşəri ikinci xəlifəyə məktub yazaraq hökumət məktublarında tarixin olmamasından şikayət edirdi. O yazdı: “Ey xəlifə! Səndən bizə məktub gəlir, amma onun tarixi yoxdur!”[2]

İkinci xəlifə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in hicrətindən sonra on altıncı,[3] yaxud on yeddinci və ya on səkkizinci[4] ildə Peyğəmbər səhabələrini dəvət etdi ki, bu problem barəsində onlarla məşvərət etsin. Bu yığıncaqda bəziləri dedilər ki, “tarixi farslar kimi hesab edək, yəni tarixi hadisələri padşahların səltənət tarixi ilə müqayisə edək. Məsələn deyək ki, filan hadisə filan padşahın hakimiyyəti dövründə baş vermişdir.” Bəzilər dedilər: “Roma əhalisi kimi tarixi hadisələri makedoniyalı İsgəndərin səltənəti ilə müqayisə edək.” Bu nəzəriyyələr yığıncaqda rədd olundu.

Başqaları tarixin əvvəli üçün Peyğəmbərin təvəllüdünü, bəziləri o həzrətin besətini, başqa bir qrup isə onun vəfatını tarixin başlanğıcı seçilməsini təklif etdilər. Amma bu nəzəriyyələrin hamısı şura tərəfindən rədd edildi.

Yəqubinin[5] (vəfat tarixi: 292), Təbərinin[6] (vəfat tarixi: 310),  Məsudinin[7] (vəfat tarixi: 346), İbni Əsirin,[8] (vəfat tarixi: 630) və Zəhəbinin[9] (vəfat tarixi: 748) aşkar dediyinə görə ikinci xəlifə imam Əli (əleyhis-salam) ilə məşvərət etdi. Bu yığıncaqda o həzrət təklif etdi ki, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in Məkkədən Mədinəyə hicrəti müsəlman tarixinin başlanğıcı olsun. Bu nəzər  həm xəlifə, həm də müsəlmanlar tərəfindən qəbul edildi və bütün hökumət idarələrinə elan edildi.

Bundan sonra bütün mühüm islami hadisələr, o cümlədən Peyğəmbərin cihadları, habelə o həzrətin hicrətindən sonra baş verən hadisələr bu tarixlə qeyd olunmağa başladı.

 


[1] Təbəri, Məhəmməd ibni Cərir, “Tarixi-Təbəri”, 2-ci cild, səh. 292: “Darut-turas”, Beyrut, 1387-ci qəməri il

[2] Miskəveyh, Əhməd ibni Məhəmməd, “Təcaribul-üməm”, 1-ci cild, səh. 413, “Suruş” nəşriyyatı, Tehran, 1379-cu şəmsi il.

[3] Zəhəbi, Məhəmməd ibni Əhməd, “Tarixul-islam”, 3-cü cild, səh. 16, “Darul-kitabil-ərəbi”, Beyrut, 1413-cü qəməri il

[4] İbni Kəsir Dəməşqi, İmadud-din, “Əl-bidayətu vən-nihayə”, 3-cü cild, səh. 207, “Darul-fikir”, Beyrut, 1407-ci qəməri il

[5] Yəqubi, Əhməd ibni Əbi Yəqub, “Tarixi Yəqubi”, 2-ci cild, səh. 145, “Darus-sadir”, Beyrut, bi. ta

[6] “Tarixi Təbəri”, 4-cü cild, səh. 38 və 39

[7] Məsudi, Əli ibni Hüseyn , “Murucuz-zəhəb”, 4-cü cild, səh. 300, “Darul-hicrət”, Qum, 1409-cu qəməri il

[8] İbni Əsir, Əli ibni Əbu Kərəm, “Əl-kamilu fit-tarix”, 1-ci cild, səh. 11, “Darus-sadir”, Beyrut, bi. ta

[9] “Tarixi İslam”, 3-cü cild, səh. 163

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Rəvayətlərə əsasən qeyri müsəlmanlar ilə necə davranmalıyıq?
    7012 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/19
    İslam, insanlığın pak fitrət və sevgi- məhəbbət dinidir və bütün bəşəriyyətin hidayəti və səadəti üçün gəlmişdir. Dini seçmək ixtiyari bir iş olduğu üçün həmişə İslam cəmniyətində az- çox qeyri müsəlman şəxslər tapılmış olur. İslam dininin bütün insanlar, məxsusən başqa dinlərin ardıcılları ilə göstərişi hüquqların riayət olunması, xoş rəftarlıq və dinc ...
  • Meyitin ruhunun şad olması üçün hansı işləri görmək olar?
    18014 Əməli əxlaq 2012/04/19
    Müsibətə səbir etmək, onun təsirlərinə diqqət yetirmək və ölümün hamı üçün və haqq olması barədə təfəkkür etməklə müsibətlərin təsirini asanlaşdırmaq olar. Dünyadan gedən şəxslər üçün əncam verilə bilən müstəhəb əməllər: dəfn olunduğu birinci gecədə vəhşət namazı qılmaq, meyitin tərəfindən sədəqə vermək, dua etmək və onun üçün Quran ...
  • Şiə məzhəbinin əsas firqələrinin sayını neçədir?
    13599 Qədim kəlam 2011/09/10
    "Şiə" kəlməsi lüğətdə "davamçı" və "yavər" mənasını daşıyır, habelə "bir əqidə və dinə malik olmaq" mənasında da işlədilmişdir. Müsəlmanların arasında geniş yayılmış dini terminalogiyada isə bu kəlmə Həzrət Əli (ə)-ın ardıcılları barəsinə işlədilmiş və onlarla xüsusi bir bağlılıq kəsb etmişdir. Həzrət Əli (ə)-ın ardıcılları barəsində də aşağıdakı müxtəlif mənalarda işlədilmışdir: Həzrət Əli (ə)-ı ...
  • Fəlsəfə, irfan, ağıl və hikmət arasındakı fərq nədir?
    14721 İslam fəlsəfəsi 2012/04/19
    Fəlsəfə – ən xüsusi mənada varlıq aləmindəki gerçəklikləri dərk etmək üçün zehni, əqli və istidlal yönlü səylər mənasınadır. Hikməti fəlsəfədən fərqli bir məsələ hesab etdiyimiz halda o, fəlsəfədən yüksəkdədir və ilahi və lədünni mənşəyə malikdir. Quranda da “ilahi bir əta və nemət” kimi qeyd olunmuşdur. Belə ki, ...
  • İslam dininin sülh və barışıq və ya döyüş və narahatlıq dini olmasını açıqlayın.
    13575 Təzə kəlam 2011/06/21
    İslam dini barışıq, sülh və əmin- amanlıq dini olmasını təsdiq edərək buyurur: "Ey iman gətirənlər! Hamınız sülhə və barışığa tərəf gəlin. Şeytanın addımlarından uzaq olun. Oizin açıq aşkar düşməninizdir".Amma bunu da diqqət yetirmək lazımdır ki, bəziləri şeytanın yolunu gedərək özü zülm etməklə bərabər başqalarını da bu yola ...
  • Din olmadan mənəviyyata çatmaq olarmı?
    8718 Nəzəri əxlaq 2011/11/24
    Son zamanlarda irəli çəkilən “yeni mənəviyyat” bizim bir müsəlman ünvanı ilə zehnimizdə təsvir olunan mənəviyyatla tamamilə fərqlidir. Bizim nəzərimizdə mənəviyyatın dinlə qırılmaz əlaqəsi vardır. Dini mənəviyyat maddi aləmin fövqündə olan həqiqətlərdən söhbət açan maarifə və dini göstərmələrin məcmusuna əməl etmək əsasında hasil olur. İnsan o həqiqətlərin əsasında ...
  • İmam Zaman (ə.c) hər yerdə hətta qeyri İslami (yəhudi) ölkələrdə də hazır olurmu?
    6275 Qədim kəlam 2011/10/18
    Ağıl və məntiq baxımından Allahın hidayəti olmadan insanın ideal təkamülünə yetişməsi mümkün deyil. Allah- Taala İlahi höccətləri camaata göndərməklə insanların hidayətini ən yaxşı formada yerinə yetirmişdir. İmamlar və Peyğəmbərlər Allah- Taalanın izni ilə bütün kainatda qüdrət və nüfuz etməyə kifayət qədər imkana malik olublar və olmaqdadırlar ki, öz vəzifələrini yaxşıca ...
  • Möminun surəsinin 101- ci ayəsi ilə saffat surəsinin 27 və 50- ci ayələrinin ziddiyyətini necə həll edirsiniz?
    6747 معاد و قیامت 2012/07/16
    Quran ayələrində ümumi şəkildə və sualda qeyd olunan ayələrdə xüsusi şəkildə, heç bir ziddiyyət yoxdur. Çünki, "o gündə heç kəs digərindən kömək və sual xahişi etməz" buyuran ayələr, qiyamətin ilk mərhələlərinə işarə edir. Bu o günün qorxu və heyranlığının çox olması səbəbindəndir. Həmin qorxu və heyranlığın çoxluğu ...
  • İmam Kazim (əleyhis-salam)-ın həyat tarixi, övladları və nəvələri barəsində məlumat verin.
    18352 تاريخ بزرگان 2012/06/23
    İmam Kazim (əleyhis-salam)-ın özünün, övladlarının və s... həyatını bəyan etmək üçün bir neçə cildlik kitab yazmaq lazımdır. O həzrətin həyatı barəsində çoxlu kitablar yazılmışdır. Misal üçün: Seyid Hüseyn Əbu Səidə Musəvinin əsəri olan “Məşcərul-vafi” kitabına müraciət etmək olar. O, üç cilddə və musəvilər silsiləsinin bəyanında qələmə alınmışdır.
  • Xums və onun xərclənməsinə dəlillər, şiə nəzərində nədir və nə üçün sünnülər ona payidar deyildirlər?
    18359 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/02
    1.     Qurani- kərimdə onun hpkm ayələri (əhkam ayələri) Quranın digər ayələrinə nisbət daha azdır o cür ki, Quranda yalnız ən vacib məsələlərə təharət, namaz, oruc, həcc və ... işarə olunmuş və onun ətraflı açıqlaması isə Peyğəmbər (s) ...

Ən çox baxılanlar

  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    167282 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    165619 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120695 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    115316 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    113862 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    95547 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    57090 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55528 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    47491 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46676 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...