"İslam" sözü lüğətdə "ْSəlm" və "Səlam" köklü olub sülh və əmin- amanlıq mənalarında işlədilir.[1] Sülhün vacibliyi və əhəmiyyəti müqəddəs Qurani- kərimdə qeyd olunmuşdur.[2] Qurani kərim sülh və əmin- amanlıq ideologiyasını təsdiqləmək üçün buyurmuşdur:

«یا ایها الذین آمنوا ادخلوا فی السلم کافة و لا تتبعوا خطوات الشیطان انه لکم عدو مبین»

"Ey iman gətirənlər! Hamınız sülh və barışığa üz tutun. Şeytanın hiylələrinə uymayın. O sizin açıq aşkar düşməninizdir.[3]

Qurani- kərimin nəzərinə əsasən dünyada baş verə biləcək sülh və əmin- amanlıq yalnız Allaha iman gətirməklə ucalığa çevrilə bilər. Yəni dünyada olan əmin- amanlıq yalnız İlahi göstərişin əhatəsində gərçəkləşə bilər. Dünyada olan coğrafi, irqi və milli fərqli insanlar yalnız Ulu Tanrıya iman gətirməklə birləşib dünyada sülhü və əmin- amanlığı bərpa edə bilərlər. Müsəlmanların inanclarına əsasən İmam Məhdi (ə) dünyada sülhü bərpa edərək hamını vahid bayraq altında birləşdirəcəkdir. Bu inanc təbiidir ki, yalnız İslam dini və Allaha iman gətirməklə öz həqiqətini əks etdirəcəkdir.

Hətta Allah- Taala Quranda buyurur:

«و ان جنحوا للسلم فاجنح لها ...»

"Əgər sizin düşmənləriniz adilliklə sülhü tələb etsələr, siz də qəbul edin".[4]

Bunu da qeyd etmək lazımdır ki, insanların ixtiyarları öz öhdələrində olduğu üçün bəziləri bundan sui istifadə edərək zülm, zəlalət və fəsad yolunu seçərək başqalarını da buna dəvət edir. Bu səbəbdən kamil bir dinə İslam dini) vacibdir ki, bu xoşagəlməz halların qarşısını alsın və insanları qane edəcək bir hidayət yolu irəli sürsün. Başqa sözlə desək kamil bir dinin dünya fəsadlarının müqabilində onlara cavab verə biləcək bir proqramı olmalıdır.

Bəzən qeyd etdiyimiz zülmlər və qüğyanlar bir həddə çatır ki, zor tətbiq etmək və ya özünü müdafiə etməkdən savayı çıxış yolu qalmır. Bu səbəbdən də İslam dini cihad anlamını vacib buyurmuşdur. Belə ki, Qurani- kərim nitq və məntiq yolu ilə yumşalmayan, inadkarlıq edən, bilərəkdən Peyğəmbərin işlərini əngəlləyən və onunla açıq- aşkar düşmənçilik edənlər barəsində belə əmr edir: "Ey Peyğəmbər! Kafirlərlə və münafiqlərlə cihad et! (vuruş)"[5] İslam ictimaiyyəti hər cəhətdən gərək öz düşmənlərinin qəlbinə vahimə və qorxu salsınlar ki, onlar müsəlmanları zəif bilərək onlara zərbə endirməsin və ya xəyanət etməsinlər.[6]

Əlbəttə gərək İslam sərhədlərini[7] qorumaq məqsədi ilə hərbi təlimlər keçməklə, İslam dininin ən gözəl eşq məktəbi olan cihad anlamını bəzi məsələlərlə qarışdırmayaq. İslam dini bütün zamanlarda sülh və əmin- amanlığın tərəfdarı olmuşdur. Amma bu o demək deyil ki, dünyada fitnə fəsad törədən və İslam dinini aradan aparmaq istəyən kafirlərə qarşı da bu mövqedə qalmalıdır. Əkssinə Quran ayəsinə əsasən onlarla vuruşmaq və mübarizə aparmaq bizə vacib buyrulmuşdur.

Allah Taala Quranda buyurur:

«و جاهدوا فی الله حق جهاده ...»

"Allah yolunda ona layiq olaraq cihad edin".[8] Müqəddəs İslam dinində cihad anlamı sərhəd genişləndirmək və müsəlmanların şəxsi mənafeyini güdmək üçün düyil.

Deməli cihad təcavüz üçün deyil, əmin- amanlığı bərpa etmək üçündür. Buna görə də əgər bir məsələ sülh və ya danışıq yolu ilə həll ola bilərsə gərək cihada deyil məntiqə tərəf addımlamalıyıq. İslam dinində döyüş başlamazdan öncə tərəf müqabili sülhə və İslama dəvət etmək və bu ideoligiyaya əsasən vacib edilmişdir.

Müqəddəs İslam dinində zalımları, zəiflərə zülm edənləri və din düşmənlərini məğlub etmək və zəif insanlara nicat vermək onları İslam dini ilə tanış etmək üçün cihad əmrini vermişdir. Belə ki, məzlum və dünyadan xəbərsiz insanlara bu yolla nicat bəxş edir, onları dünya və axirət yoluna tərəf sövq edir.[9]

Mərhum Əllamə Təbatəbai İslam dinində döyüşün və qüdrət nümayiş etdirməyin qadağan olması barəsində buyurur: "Cihaddan əsas məqsəd dinin öz yolunu davam etdirməsidir. Deməli cihad ibadətdir və "qürbətən illəllah" da burada vacibdir. Cihad anlamı kiməsə üstünlük bəxş etmək və kiminsə malını qorumaq üçün deyildir. Əksinə insanlığı qorumaq və əmin amanlığı bərpa etmək üçündür. Deməli cihad özü özlüyündə müəyyən çərçivəyə əsaslanır və hər növ təcavüzdən uzaqdır. Allah Taala Quranda buyurur:[10]

«لا تعتدوا ان الله لا یحب المعتدین»

"Təcavüz etməyin! Allah Taala heç vaxt təcavüzkarları sevməyir".[11]

Nəticədə belə deyə bilərik ki, müqəddəs İslam dinində nəin ki, cihad əmri haqlarını qoruyur və ictimaiyyətdə insanlar üçün əmin- amanlığı bərpa edir. Cihad anlamı tuğyankar və zalım hakimiyyətə qarşı mübarizə aparmaq və zəif insanlara onların şərindən xilas etmək və ədalətsizliyə qarşı çıxmaq üçün əmr olunmuşdur. Qısa təriflə desək. "Cihad insanın dəyərlərini özünə qaytaran və onu qoruyan ədalətli bir döyüşdür".[12]

Deməli İslam düşmənlərinin müqabilində sülh anlamı yalnız müsəlmanların iqtidarı və hurriyyəti naminə şərtlə bağlanmalıdır. Həzrət Əli (ə) Malik Əştəri Misrə özü tərəfindən şəri hakim göndərərkən ona buyurur: "Əgər düşmən səni sülhə dəvət edərsə bil ki, Allahın razılığı bundandır və sülhü rədd etmə. Çünki sülh sənin döyüşçülərinin rahatlıq və asudəlik amilidir. Bundan əlavə sülhnamə və sənin hakim olduğun torpaqlara əminlik bəxş edəcəkdir. Amma sülhdən sonra öz düşmənindən qəti qafil olma və bir anda olsun ondan gözlərini çəkmə. Çünki bəzən düşmən bu hiylədən istifadə edir ki, özünü sənə yaxın etməklə səni qəflətdə saxlasın. Ehtiyatlı ol. Uzaqgörənliyi əldən vermə və düşməninə qarşı heç vaxt xoşniyyətli olma".[13] [14] Amma möminlərin arasında yeganə sülh yolu Qurandır. Qurani kərim ülvü baxışlarla möminləri bağışlamağa, mehribanlığa və qardaşlığa dəvət edir.[15]

Qurani kərim qorxaqlıq, süstlük və imanda zəiflik məqsədi ilə olan sülhləri qəbul etmir və onu məzəmmət edir. Çünki belə insanlar İslamın şücaət dəyərin ayaq altına alır və qorxaqlıq nümayiş etdirəcək sülhün bağlanmasını tövsiyə edir. Qurani kərim belə insanlara xəbərdarlıq edir:

«فلا تهنوا و تدعوا الی السلم و انتم الاعلون و الله معکم ...»

"Ey möminlər dini işlərinizdə süstlük etməyin, qorxunuzdan kafirləri sülhə dəvət etməyin. Əksinə onları İslam dininə tərəf dəvət edin. Siz uca məqamlı olacaqsınız. Allah sizinlədir. Sizin əməl dəftərinizdən heç nə azalmayacaqdır.[16]

Bütün burada qeyd olunan mövzulardan belə başa düşürük ki, İslam dini dünyada yaranmış hər hansı bir problemin və ya müharibənin amili deyildir. Ümumiyyətlə İslam dini belə bir məntiqi qəbul etmir. Amma bunu da qəbul edirik ki, İslam dini dünyada ən kamil bir din olduğu üçün bütün müsəlmanları və müsəlman olmayanları haqq yola dəvət edir və onları daim zülmlə, zalimlə, tuğyankar hakimlərlə mübarizəyə dəvət edir. Həmçinin o bu ünvanla dünyada tanınmışdır.[17]

Təbiidir ki, belə olan halda dünyanın bər- bəzəyinin düşgünü olan dünyanın hegemonları İslam dininin əsil[18] çöhrəsini gizlədir və İslam dininin bəşəriyyətin asayişinə zidd olduğunu təbliğ edir. Belə ki, İslam dinini bəşəriyyətin inkişafının əksinə olduğunu qələmə verir, onu bütün müharibələrin əsas amili bilir və bundan savayı bütün istedadı ilə İslam dinini gözdən salmağa çalışırlar. Amma bir halda ki, özləri dünyada terrorun və müharibənin əsas amilidirlər. Müsəlmanlar yalnız özlərini müdafiə edirlər.

Belə bir şəraitdə möminlərə vacibdir ki, əhli- beytin məktəbindən istifadə edərək və bu yenilməz məktəbə istinad edərək dünyada İslam dinini ucaltsınlar. Onlar gərək öz əməlləri ilə müqəddəs İslam dininin düşmənlərinin səhf təbliğatlarının qarşısını alsın və onu zərərsizləşdirsin.

Daha çox məlumat əldə etmək üçün:

A). Əl- mizan təfsiri, Əllamə Təba- təbai 10- cu cild.

B). Cihad və məravide məşruiyyət, dər Quran, müəllif Mürtəza Mütəhhəri.

S). İslamın siyasi nizamı barəsində sual- cavablar, Misbah Yəzdi, Məhəmməd Təqi səh 226- 239.

Q). Amuzeşi din, llamə Təba- Təbai, 259- 264- cü səhifələr.

Göstərici:

1). İman və əmr be məruf və cihadi ibtidai sual 196 (saytdakı nömrəsi 1161).

2). İbtidai cihad, sual 113 (saytdakı nömrəsi, 1347.

3). Din və ikrah, sual 293 (sayt nömrəsi 1747)