Belə insanlara ən yaxşı yol göstərmə aşağıdakılardan ibarətdir:

1. Ona başa salmaq və soruşmaq lazımdır ki, Allah-taalanın bizə bəxş etdiyi bu qədər nemətlər – başda insanın xilqəti olmaqla digər sonsuz nemətlər Onun bizə məhəbbətinə əsaslı bir dəlil deyildirmi?! Onda nə üçün Allah-taaladan qaçmalıyıq?! Əgər Allah-taala bir gün bu nemətləri bizdən alsa, özümüz, yaxud başqaları onları geri qaytara, belə nemətləri bir daha xəlq edə bilərmi?! Bundan əlavə, dini və peyğəmbərləri göndərməkdə Allah-taalanın məqsədi insanın əbədi səadətə və xoşbəxtliyə çatmasından başqa bir şeydirmi?!

Psixoloqların nəzərindən aydın bir məsələdir ki, əgər ruhi xəstəliklər, ruhda icad olunan zərbə və sarsıntılar, o cümlədən iradə zəifliyi dindar olmayan, mənəvi işlərə maraq göstərməyən adamlar arasında daha çox yayılmışdır. Aleksis Karl “İnsan – naməlum bir məxluq” adlı kitabında yazır: “İnsan dua və namazla özündə son dərəcə güclü bir qüdrət icad edə bilər. Özümün həkimlik peşəmdə çox ümidsiz insanları görmüşəm ki, duanın mənəvi qüdrəti ilə bu xəstəlikdən nicat tapmışlar. İnsan dua yolu ilə özünün məhdud qüvvələrini qeyri-məhdud mənbəyə qovuşdurmaqla iradə qüdrətini qat-qat artıra bilər.”[1] Belə isə, görəsən insanın özünün əbədi səadət və xoşbəxtliyindən qaçması ağıllı bir işdir?! Səadətdən qaçmaq zəlalətə və bədbəxtçiliyə düçar olmaq deyildirmi?!

2. Əgər dostunuzun dindən qaçması ruhunun müxtəlif günahlara aludə olması nəticəsindədirsə, gərək əxlaq alimlərinin bəyan etdiyi yollarla, o cümlədən müşaritə, müraqibə və mühasibə ilə öz ruhunu paklasın. Yəni əvvəldə özü ilə şərt etsin ki, heç vaxt günah etməyəcək, sonra daim öz işlərinə nəzarət etsin, günün axırında isə öz işlərini mühasibə etsin. Bu mühasibə ilə xətalarının azaldılmasına səy göstərsin və nəhayət onları bütünlükdə tərk etsin. Çünki Allah qarşısında günah etməklə müəyyən bir işi izləyən şəxsin itirib əldən verdiyi şeylər qazandıqlarından qat-qat artıq olur, qaçdığı şeylərə daha tez düçar olur.[2]

3. Əgər onun dindən qaçmasının səbəbi münasib olmayan həyat mühiti, yaranmaz dostlarla gediş-gəlişdirsə, bu barədə dərindən götür-qoy edib düzgün qərara gəlməlidir. Çünki, insanı Allahdan uzaqlaşdıran şəxslər heç vaxt insanın xeyir və məsləhətini istəməz.

4. Əgər onun dindən qaçması “dinin əməli göstərişləri çətin və məhdudiyyət yaradandır” fikridirsə, ona demək lazımdır: Din həmişə bizim xeyrimizə və məsləhətimizə fikirləşir, amma biz ilahi göstərişlərin hikmətini bilmədiyimiz üçün onları çətin və məhdudedici hesab edirik, eynilə ata-ananın övladın bəzi təhlükəli işlərlə məşğul olmasını qadağan etməyi kimi. Bu qadağa uşağın fəaliyyət dairəsini məhdudlaşdırsa da və zahirdə çətin görünsə də, lakin həqiqətdə onun məsləhətinədir.

5. Əgər o, ətrafındakı şəxslərin ciddi tələbkarlıq və inadkarlığı ucbatından dindən qaçırsa, gərək ətrafındakılar insani-ülvi duyğular əsasında əlaqə yaradaraq onu dinə təşviq etsinlər, onunla əlaqələrin kəsilməsindən və sərt rəftarlardan uzaq olsunlar.

Əlavə məlumat üçün aşağıdakı mənbələrə müraciət edin:

1. “Tənhaiye ləzzət və eşq”. Nəziri, Əli Əsğər

2. “Suallar və cavablar”, Vəliyyi-fəqihin nümayəndəliyi, 9-cu cild

3. İmam Xomeyni, “Çehel hədis”

4. “Mizanul-hikmət”

5. “Hikmətlər və nəsihətlər”, Mütəhhəri, Mürtəza