Ətraflı axtarış
Baxanların
6348
İnternetə qoyma tarixi: 2011/10/20
Sualın xülasəsi
İmam Zaman (əleyhis-salam) evlənibdir, ya yox?
Sual
İmam Zaman (əleyhis-salam) evlənibdir, ya yox?
Qısa cavab

Həyat yoldaşına və övlada malik olmasına ehtimal verilsə də, habelə o həzrətin qeybdə olması izdivacdan ibarət olan ilahi bir sünnəti hökmən tərk emtəsini lazım tutmasa da, bu məsələ ilə əlaqədar rəvayətlərdə qənaətbəxş bir dəlillə rastlaşmaq olmaz. Bəlkə də demək olar ki, ilahi təqdir o həzrətin mübarək vücudunun qeybət pərdəsi arxasında olmasına təəllüq tapdığı kimi, müəyyən məsləhətlər xatirinə bu məsələnin (izdivac) də müəmmalı şəkildə qalmasına təəllüq tapmış olsun.

Ətreaflı cavab

Həzrət Məhdi (əleyhis-salam)-ın şəxsi həyatı barədə bəhs çox sadə şəkildə elm və yəqin hasil olmayan məsələlər sırasındadır, lakin rəvayətləri araşdırmaqla bu ehtimalı gerçəkliyə yaxınlaşdırmaq olar. İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın həyat yoldaşı və övladı olub-olmaması məsələsində üç ehtimal vardır:

a) İmam Zaman (əleyhis-salam) ümumiyyətlə evlənməmişdir;

b) Evlənmişdir, lakin övladı yoxdur;

v) O həzrət evlənmişdir və övladları da vardır.

Birinci ehtimalın qəbul olunduğu təqdirdə o həzrət islam sünnətlərindən birini tərk etmiş olur və bu da çox zəif və uzaq bir ehtimal kimi nəzərə çarpır.

Əlbəttə, demişlər ki, İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın qeybdə olması çox mühüm əhəmiyyət daşıyır, izdivac isə onunla müqayisədə nisbətən az əhəmiyyətli bir məsələdir. Daha mühüm olan bir iş xatirinə nisbətən mühüm olan bir işin tərk edilməsinin eybi yoxdur. Lakin bu söz də qəbul olunmur. Çünki qeybət dövründə olmaqla izdivac etməyin arasında heç bir ziddiyyət yoxdur və bu iksi eyni zamanda baş verə bilər.

İkinci ehtimalda isə, birinci ehtimaldakı irad olmasa da, “görəsən, o həzrətin həyat yoldaşı da uzun ömrə malikdir, yoxsa o həzrət hər bir zaman dövründə müxtəlif həyat yoldaşlarına malik olmuşdur?” sualı cavabsız qalır. Bu mövzunu bizim üçün aydınlaşdıracaq heç bir dəlil yoxdur, amma demək olar ki, zamanın keçməsi ilə çoxsaylı həyat yoldaşları ilə evlənməyin qəbul olunması zəif ehtimal deyildir. İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın qeybdə olması o həzrətin yalnız bir həyat yoldaşına malik olmasını tələb etmir ki, onun da ömrü uzun olsun. Çünki bəzi rəvayətlərdən aydın olur ki, o həzrətin qeybət dövrü şəxsi yox, ünvan yönlü qeybət dövrüdür.[1] Buna görə də tanınmaz surətdə, bir kəsin onun İmam olduğunu bilmədiyi halda camaatla qaynayıb-qarışa, onlarla birlikdə yaşaya bilər.

Bu sual üçüncü ehtimalda da irəli çəkilir. Bəziləri bu ehtimalı zəif hesab edərək demişlər ki, əgər İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın övladları olsaydı, axırda bir gün öz əslini axtarardılar və bu da qeybətin fəlsəfəsi ilə uyğun gəlmir.

Rəvayətlər arasında bu üç ehtimaldan hər hansı birini dəstəkləyə biləcək mötəbər dəlil də yoxdur. Mərhum Şeyx Tusi İmam Sadiq (əleyhis-salam)-ın belə buyurduğunu nəql edir:

لاَ یَطَّلعُ عَلَى مَوْضِعِهِ اَحَدٌ مِنْ وَلَدِهِ وَلاَ غَیْرِهِ

“Onun harada olduğu barədə nə övladından, nə də övladından başqasından olan bir kəsin məlumatı və agahlığı yoxdur.”[2]

Amma həmin söz Nömanidən başqa şəkildə nəql olunmuşdur:

لاَ یَطَّلِعُ عَلَى مَوْضِعِهِ اَحَدٌ مِنْ وَلِىٍّ وَ غَیْرِهِ

“Onun harada olduğu barədə heç kəs – nə dostu nə də başqası agah deyildir.”[3]

Belə ixtilafın varlığı ilə Şeyxin nəqlinə istinad etmək xatircəmlik gətirmir, əksinə müəyyən səbəblərdən, o cümlədən hədisin sənədi və ləfzi (məzmun) üstünlük baxımından Nömaninin rəvayəti daha mötəbər nəzərə çarpır. Məsələn, mərhum Şeyx Tusinin hədisində cəm yox, tək halda olan əvəzlikdən istifadə olunmuşdur (onun övladı və övladından başqası). Yalnız aşağıdakı üç ehtimaldan birini qəbul etmək mümkündür:

a) “Vələdihi” kəlməsindəki “ه” zəmirinin (əvəzliyinin = onun) gətirilməsi nüsxə köçürənlərin səhvlərindən ola bilər;

b) Rəvayətlər buna işarə etmək istəyir ki, İmamın bir övladı vardır;

v) “Vələd” dedikdə ismi-cins (eyni zamanda həm təkə, həm də cəmə dəlalət edən bir kəlmə) nəzərdə tutulsun.

Buna görə də bəziləri demişlər ki, Şeyx Tusinin rəvayəti bəyan məqamında xifa (gizli) olan mübaliğədir; yəni, o həzrətin övladı olmasını yox, bu məsələni çatdırmaq istəyir ki, əgər o həzrətin övladı da olsaydı, onun yerindən və sirrindən agah olmazdı.[4] Digər tərəfdən, bu bölmədə mövcud olan rəvayətlərin bəzisinin sənədindəki iradı nəzərə almasaq, onlarda aşkar bəyan müşahidə olunmur və zühur əsrinə yozula bilər. Məsələn, İbni Tavus İmam Riza (əleyhis-salam)-ın belə buyurduğunu nəql edir:

اَللَّهُمَّ اَعْطِهِ فِى نَفْسِهِ وَ اَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ

“Pərvərdigara! Onu özündə, əhlində, övladlarında və nəslində (xeyir-bərəkət) əta et.”[5]

İmam Sadiq (əleyhis-salam)-dan da belə rəvayət nəql olunur:

کَاَنِّى اَرَى نُزُولَ الْقَائِمِ فِى مَسْجِدِ السَّهْلَةِ بِاَهْلِهِ وَ عِیَالِهِ

“Sanki Qaimin öz əhl-əyalı ilə birlikdə “Səhlə” məscidinə nazil olmasını görürəm.”[6]

Bəziləri “Cəzireyi xəzra” (Yaşıl ada) əhvalatına istinad etməklə demişlər ki, İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın övladları var və həmin adadadır, o həzrətin nəzarəti altında hökumət edirlər... Amma demək lazımdır ki, bu hadisə əfsanədən başqa bir şey deyildir[7] və tarixi gerçəklikdən daha çox xəyali bir əfsanəyə bənzəyir.

Mərhum Əllamə Məclisi bu barədə buyurur: “Bu hadisəni mötəbər rəvayətlərdə tapmadığımız üçün onu ayrıca bir fəsildə qeyd etmişik.”[8] Şeyx Ağa Bozorg Tehrani onu “xəyali bir əfsanə” hesab etmişdir.[9]

Deməli, İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın həyat yoldaşına və övladlara sahib olması ehtimal verilsə də, bu barədə mötəbər sənədə malik olan bir rəvayət tapmaq olmaz.[10] Digər tərəfdən də, İmam Zaman (əleyhis-salam) tərəfindən izdivac kimi ilahi bir sünnətin tərk edilməsinə dair möhkəm dəlil yoxdur.[11]



[1] Məsələn, imam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “İmam Zaman (əleyhis-salam) camaat arasında gəzib-dolaşır, bazarda qədəm vurur, bəzən öz dostlarının evlərindəki xalça-palazın üzərində oturur, lakin onu tanımırlar.” “Qeybət”, Nömani, səh. 164

[2] Şeyx Tusi, “Qeybət”, səh. 102

[3] Nömani, “Qeybət”, səh. 172; “Müntəxəbul-əsər”, səh. 252; “İmamət və məhdəviyyət” kitabından nəqlən, “On suala cavab”; “Həzrət Məhdi (əleyhis-salam)-ın şəxsi həyatı”, səh. 54; “Əl-əxbarud-dəxilə”, 1-ci cild, səh. 150; “Tarixul-ğeybətil-kubra”, səh. 69; Seyid Cəfər Murtəza Amilinin “Cəzireyi Xəzra dər tərazuyi nəqd” kitabından nəqlən, səh. 218

[4] Məhəmməd, Sədr, “Tarixul-ğeybətil-kubra”, 2-ci cild, səh. 65; “İmam Əmirəl-möminin (əleyhis-salam)” çapxanası, İsfahan

[5] İbni Tavus, “Cəmalul-usbu”, səh. 510; “Cəzireyi Xəzra dər tərazuyi nəqd” kitabından nəqlən, səh. 219

[6] "Biharul-ənvar", 52-ci cild, səh. 317

[7] Əlavə məlumat üçün bax: “Dirasətun fi əlamatiz-zuhur vəl-Cəzirətil-Xəzra”, Seyid Cəfər Mürtəza Amili, səh. 263 və bu kitabın tərcüməsi, səh. 217-225

[8] "Biharul-ənvar", 52-ci cild, səh. 159

[9] “Əz-zəruə ila təsanifiş-şiə”, 5-ci cild, səh. 108, “Darul-əzva”, Beyrut çapı; “Təbəqatu əlamiş-şiə”, 8-ci əsrin alimləri, 1145

[10] Məsudi, “İsbatul-vəsiyyət”, səh. 201-də İmam Riza (əleyhis-salam)-dan belə nəql etmişdir: “Rəvayətlərdə deyilən “heç bir imam öz övladını görməmiş dünyadan getməz” ifadəsi İmam Zaman (əleyhis-salam)-a aid deyildir.” Bax: “İmamət və məhdəviyyət”, Safi Gülpayiqani, “On suala cavab”, səh. 53-56, Hövzənin “Çeşm be rahi Məhdi” adlı jurnal yazıçılarından bir qrupu, səh. 351-356, “Cəzireyi Xəzra dər tərazuyi nəqd”, səh. 217-221

[11] 208-ci sualdan iqtibas, (İmam Zaman (əleyhis-salam), izdivacı, həyatı, yaşayış yeri)

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Bizə qarşı pislik edən yaxınlarla ged- gəlimiz necə olsun?
    6879 Əməli əxlaq 2011/10/06
    Yaxın qohum əqraba ilə ged- gəlin mənası ehsan və lütf ilə əlaqə saxlamaq deməkdir. Hamıya qarşı bir şəri vəzifədir və uzun ömürlük, yaxşı əxlaq, ruzinin çoxalması kimi bir çox yaxşı faydaları və əsərləri vardır. Bütün yaxınlarla (qadın kişi, təqvalı təqvasız, müsəlman kafir, zalim saleh) ged- gəl və əlaqə olmalıdır. Həzrəti ...
  • Nəcis paltarlar, iki hissəli yarı ovtomatik paltaryuyan maşınlar vasitəsi ilə pak olurlarmı?
    9309 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/27
    Əgər nəcasətin eyni aradan gedəndən sonra, ker su paltarın hər yerinə yetişib və qurudanın fırlanması nəticəsində onun suyu xaric olsa, paltar pak olar.[1] Aşağıda mərcələrin dəftərlərinin cavabını qeyd edirik. Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftəri: Əgər nəcasətin eyni gedəndən sonra, boruya birləşən su paltaryuyan ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94696 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Cövhər və ərəzin arasında fərq varmı?
    8264 İslam fəlsəfəsi 2011/06/21
    Cövhər lehsikologiya nəzərindən gövhər (ərəbləşmiş kəlmə) kəlməsinin tərcüməsidir.Ərəz, peyda olma, üz vermə, ərz etmək və ... mənasındadır.[1]Filosoflar cövhərin tərifində belə deyiblər:«الجوهر ماهیة اذ وجدت فی الخارج وجدت لا فی موضوع مستغن عنها»"Əl- cövhəru mahiyyətun iza vucudət fil- xaric ...
  • Bədr döyüşündə Peyğəmbər (s) kömək edən mələklər, Ühüd döyüşündə qənimət əldə etməyə gedən əsgərlərin qarşısına nə ücün almadılar; Nə ücün imam Həsən və imam Hüseynin (ə) köməyinə getmədilər?
    13603 Qədim kəlam 2012/09/01
    Bədr döyüşü, Müsəlmanların ilk müharibə təcrübələridir ki, tarixdə baş vermişdir. Əlbətdə islam yeni bir din və bir dəstəbüt pərəst və müşrüklərlə qarşı- qarşıya durmuşdu. Onlar islamın məhv olmasından başqa hec bir istəkləri yox idi. Odur ki, müsəlmanların Allah tərəfindən mələklər vasitəsiyləhimayət olunması zəruri idi. Biz inanırıq ki, ...
  • Əhdə əməl etməməyin kəffarəsi nədir?
    7797 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/30
    Əgər bir şıxs (təqlid mərcələrinin izahlı hökümlər risalələrində əhd üçün olan şərtlərlə)[1] Alahla əhd bağlasa və ona əməl etməsə (işi etmək ya onu tərk etməyə əhd etməsi arasında fərq yoxdur) kəffarə verməlidir. Yəni altımış fəqiri doyurmalı, ya iki ay oruc tutmalı,[2] ya da bir ...
  • Məadın əqli və fitri dəlilləri nədir?
    9138 Qədim kəlam 2010/10/13
    Sualın cavabı, fəlsəfədə olan üç məktəbin nəzəriyyəsini yəni Məşşa, işraq və hikməti mütəaliyə və həmçinin kəlami və irfani nəzəriyyəni açıqlamaqla, daha aydın olacaq. Alimlərin əsərlərində bu bəhsin tutumu, imkan, sübut, isbat və məadın cismani, ruhani ya hər iki formada necə baş verə biləcəyi bəhslərin hamısına şamildir. Bu ...
  • Dünyada xeyir və şər, gözəllik və çirkinlik olmasına rəğmən Allahın mehriban olmasını neçə isbat etmək olar?
    26583 Qədim kəlam 2011/09/10
    Allah insanı mümkün olan ən yaxşı halda yaratmış, onun həm bu dünyadakı, həm də o biri dünyadakı ehtiyaclarını, tamamilə, təmin etmişdir. Daha doğrusu, bütün varlıqları insan və ona xidmət etmək üçün yaratmışdır. Bunun özü Allahın insana qarşı nə qədər mehriban olduğunu göstərən ən güclü arqumentdir. Habelə O, başqa varlıqlara qarşı ...
  • Bütün əməlləri xalis niyyətlə necə yerinə yetirmək olar?
    7679 Əməli əxlaq 2011/07/28
    İxlas – işlərin yerinə yetirilməsində və bəndəlikdə başqasının razılığını yox, yalnız Allah-taalanın razılığını əldə etmək, layiqli bəndəlik məqsədində olmaq mənasınadır. Deməli, əvvəlcə ixlasın maneələrini, yəni riyakarlıq, dünyaya ürək bağlamaq, şeytani vəsvəsələri aradan qaldırmaq lazımdır, bundan sonra imanın gücləndirilməsi, Allah-taalanın müqəddəs ...
  • Eramızdan uzun illər qabaq mağaralarda yaşayan insanlarda Adəmin (ə) nəslindən idilərmi?
    7965 Təfsir 2011/05/09
    Adəm (ə) övladının dağlarda və mağaralarda yaşamasını Qurani- kərim də təsdiqləyir. Amma bunu da qeyd edək ki, Adəmdən (ə) öncə insanların yaşaması və mağaraları özlərinə məskən seçmələri inkarolunmazdır. Hətta mağaralardan tapılmış tarixi əsərlərdə onların hansı zamana aid olmalarını da demək olar. Bundan əlavə Adəmin (ə) yaşamaq tarixi çox uzun min ...

Ən çox baxılanlar

  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    165718 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    165191 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120226 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114561 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    112278 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94696 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    55831 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55166 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46859 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46232 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...