Ətraflı axtarış
Baxanların
6710
İnternetə qoyma tarixi: 2011/11/24
Sualın xülasəsi
Dinin bəlası nədir?
Sual
Dinin bəlası nədir?
Qısa cavab

Din ilahi və qüds aləminə məxsus olan bir məsələdir, onda xəta, səhv, bəla və afətə yer yoxdur. Xəta və səhvə yol verilən şeylər bəşərə aid olan işlərdir. Dindarlıq və dinşünaslıq bəhslərində deyilmişdir ki, bəla və afət dinin həqiqətinə aid olmur, əksinə camaatın dinlə əlaqədar fikirləri, onların dindən əldə etdiyi çıxarışlar, dini mərifətin növü və dindarlıq üslublarına qayıdır.

Dinin bəlalarının müxtəlif şaxələri vardır. Bu bəlalardan bəziləri dindar və imanlı şəxsin özünə qayıdır. Həmin afət və bəla (o cümlədən həsəd, ücb, fəxr və s.) bəzən dini mərifət mərhələsindədir (dini tədqiqatın bəlası), bəzən isə dinin vacib etdiyi ilahi göstəriş və hökmlərə əməl etməklə, hüquqlarla riayət etməklə əlaqədardır. Dinin bəzi bəlaları isə dinlə əlaqədar ictimai məsələlərdə irəli çəkilir, o cümlədən xurafat, təhrif, şəxsi səliqələrdən istifadə edilməsi. Bunlar dinin toxunulmazlığını və yayılmasını təhdid edir.

Ətreaflı cavab

Din bəşəriyyətin hidayəti üçün Haqqın ən gözəl rəhmaniyyət cilvəsindən, dindarlıq da bu rəhmaniyyətə üz gətirərək, hidayət yolunda seyr etməkdən ibarətdir. Bu yolda “dinin və dindarlığın bəlaları” ünvanı ilə insanı aldadan, haqq yoldan azdıran şeylər daim zahir olur. Onları tanımaq və dindarlığı ondan qoruyub saxlamaq bu mənəvi seyr yolunda ən mühüm ədəb qaydalarından biridir.

Əlbəttə, din çox yüksək səviyyəli həqiqət və qüdsi bir məsələ olduğuna görə afət və bəlanın fövqündə dayanır. Başqa sözlə desək, ilahi işlərdə xəta, səhv, bəla və afətə yol yoxdur. Xətaya və səhvə yol verilməsi bəşər işləri ilə əlaqədardır. Dinşünaslıq, dindarlığın bəlaları və afətləri ilə əlaqədar bəhslər də dinin həqiqətinə qayıtmır, əksinə camaatın dinlə əlaqədar fikirlərinə, insanın dindən əldə etdiyi çıxarışlara, dini mərifətlərə, necə dindarlıq etmələrinə qayıdır. Bu kimi işlər daim ixtilafla dolu olub bəla və afətə məruz qalır. Dindarlıq da mərifət, agahlıq və əməl mərhələsinə şamildir. Yəni təfəkkür, mərifət, dini iman və inanclardan, habelə iqrar, əməl, rəftar və dini davranışlardan ibarətdir.

Dindarlığa xəsarət dəyməsi ilə insani və ictimai normaların sərhədləri pozulur, çoxlu təcavüzlər baş verir, hörmətlər aradan gedir, anormal vəziyyət və eybəcərliklər zahir olur. Dindarlığın olmaması müxtəlif məsələlərdə xəyanətin zahir olmasında mühüm amili sayılır. Çünki dini məsələlərdən biri budur: din insanı müxtəlif sahələrdə qoruyub saxlayır, onun puça çıxmasının, məhv olmasının qarşısını alır. Əgər din sağlam olarsa, insanın toxunulmazlığını ən gözəl şəkildə təmin edər, onu düzgün yola hidayət edər, bəlalardan qoruyub saxlayar. Din nə qədər sağlam və qüvvəli olarsa, insanın öz həyatındakı mənəvi sağlamlığı və qüvvəsi də bir o qədər artar. Din və dindarlıq sərhədlərinin pozulması ilə insanın hər bir şeyi təhlükə ilə qarşılaşır.

Bu məsələlərə diqqət yetirməklə külli bir təsnifatda din və dindarlığın bəlalarını iki qismə bölmək olar:

1. Dindar şəxsin imanını hədəf tutan bəlalar.

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) ayrı-ayrı adamların şəxsi imanının tərifində buyurmuşdur: “İman – qəlbdə (Allahı) tanımaq, dildə iqrar etmək və bədən üzvləri ilə əməl etməkdən ibarətdir.”[1]

Bu mərhələlər, yəni təfəkkür, inanc və dini iman, habelə iqrar, əməl, rəftar, davranış və dini seyri-süluk hamıda bəlaya məruz qala bilər. Bu bəhslərdə bəla və ya afətlər – eyib və nöqsanın zahir olması, normal və təbii vəziyyətdən xaric olmaq və puçluğun yaranması mənasınadır. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in, Əli (əleyhis-salam)-ın və sair imamların bəyanında bir çox məsələlər dinin bəlaları və afətləri sırasında qeyd olunmuşdur. İndi onların bəzilərini qeyd edirik:

a) Həvayi-nəfsə tabe olmaq. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur: “Həvayi-nəfs (din üçün) afət və bəladır.”[2]

b) Dünyaya pərəstiş və ona aşiq olmaq: Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) buyurmuşdur: “Dinin puça çıxmağı dünyapərəstlikdən ibarətdir.”[3]

v) Sui-zənn (bədgümanlıq): Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Dindarlığın bəlası mütəal Allah barəsində bədgümanlıq etməkdir.”[4]

q) Yalan: Əli (əleyhis-salam) buyurmuşdur: “Yalanın çoxluğu dini puça çıxarır.”[5]

v) Həsəd və kin-küdurət: Həzrət Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Həsəd, yalançılıq və kin-küdurətdən uzaq ol! Çünki onlar dini eyibli edən üç yaranmaz xislətdir.”[6]

z) Qürrələnmək və öyünmək: İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Dinin bəlası həsəd, ücb (özünü hamıdan üstün hesab etmək) və fəxrdir (öyünmək).”[7]

Aydındır ki, bu rəvayətlərin arasında heç bir ziddiyyət yoxdur. Bu hədislərdə dinin bəlası ünvanı ilə qeyd olunanlar da hər hansı bir sayla xülasələnmir. Yəni İmam (əleyhis-salam)-ın məqsədi bu deyildir ki, yalnız sui-zənn, yaxud həsəd, yaxud ücb, yaxud fəxr dinin bəlası olmuş olsun. Əksinə, bu rəvayətlərdə qeyd olunanlar “dinin bəlasının nümunələri” ünvanı ilə qeyd olunur. Həqiqətdə dini təhlükə və məhv olma ilə təhdid edənlər dinin bəlasıdır və hədislərdə onların ən mühümlərinə işarə edilmişdir.

2. Dini ictimai sahələrdə təhlükə ilə qarşılaşdıran – dindən gerçək olmayan çöhrənin nümayiş etdirilməsi

Misal üçün, dindəki “zöhd” (dünyaya məftun və bağlı olmamaq) ilə əlaqədar düzgün məfhum və anlayışın olmaması insanın adi və təbii həyat şəraitindən çıxaraq ifrat və ya təfritə düşməsinə səbəb olur. Həmçinin qəza-qədər, təvəkkül, fərəcin intizarını çəkmək, səbir, şəfaət, təqiyyə və s. təlimlər barəsində düzgün çıxarış və anlayışın olmaması insanın dindarlığına zərbə vura bilər. Qeyd olunan mənada dinin bəlalarının müxtəlif mərhələləri, şiddətli və zəif halları vardır. Belə ki, aşağıdakı hallara diqqət yetirməklə onların mərtəbəsini, zəif və şiddətli olmasını təyin etmək olar:

Din və dindarlığın dərindən, düzgün şəkildə başa düşülməməsi, dini məfhumlardan yanlış çıxarışlar, dini rəftarın, davranışın və inancların zəifləməsi, əxlaq normalarının süstləşib əhəmiyyətsiz olması, dini təlimlərin dəyərdən düşməsi, din və dini işlərlə əlaqədar etiqadsızlığın yaranması, dində hər şeyi rəva görmək, hər növ dini işlərdən qaçmaq və s.

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur: “Dinin bəlası üç şeydir: 1. Əməlsiz, fasiq və günahkar alim, 2. Zalım rəhbər, 3. Nadan müqəddəs.”[8]

Çünki dində müxtəlif bidət və xurafat icad edilməsi, dar dünyagörüşə malik olmaq, digər islam firqələrinin nəzərlərinə dözə bilməmək, onları azğınlıq, şirk və küfrdə müttəhim etmək, din barəsində gerçək olmayan, çox təhlükəli, kobud və qəddar çöhrələrin təqdim edilməsi bəşər cəmiyyətlərində dinin qalmasına, yayılmasına və genişlənməsinə maneçilik törədir.

Din və dindarlıqla əlaqədar bu bəlaları bir nəzərlə “din daxili” və “din xarici” olmaqla iki qismə bölmək olar. “Din daxili bəlalar” dini çıxarışlar, din barəsində nəzərlər, dini mərifət növləri, dindarlıq üslubuna aiddir. Misal üçün, dində icbar və ikrah emal edilməsi, dini düzgün başa düşməmək, hidayət və tərbiyədə imkansızlıq və sair. “Din xaricində olan bəlalar” dedikdə isə, dinlə əlaqədar olan o bəlalardır ki, ictimai, iqtisadi, siyasi amillərlə qaynayıb qarışmışdır.



[1] Şeyx Səduq (rəhmətullah əleyh), “Xisal”, 1-ci cild, səh. 178:

عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْإِیمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَانِ‏

[2] “Kənzul-ummal”, hədis 44121

[3] “Təhrirul-məvaizil-ədədiyyə”, səh. 21:

آفَةُ الدِّینِ الْهَوَى

[4] “Təsniful-ğurəril-hikəm və durəril-kiləm”, səh. 263, hədis 5669

قَالَ عَلِیٌّ (ع): آفَةُ الدِّینِ سُوءُ الظَّنِّ

[5] Yenə orada, səh. 221, hədis 4421

کَثْرَةُ الْکَذِبِ تُفْسِدُ الدِّینَ وَ یُعْظِمُ الْوِزْرَ

[6] Yenə orada, səh. 299:

دَعِ الْحَسَدَ وَ الْکَذِبَ وَ الْحِقْدَ فَإِنَّهُنَّ ثَلَاثَةٌ تَشِینُ الدِّینَ وَ تُهْلِکُ الرَّجُلَ

[7] “Əl-kafi”, 2-ci cild, səh. 307:

آفَةُ الدِّینِ الْحَسَدُ وَ الْعُجْبُ وَ الْفَخْر

[8] “Kənzul-ummal”, hədis 2895

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Şəriyət baxımından bank xidmətlərindən və ya borc verən bank müəssisələrindən borc almağın hökmü nədir?
    13046 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/05/21
    Bank xidmətlərində və borc verən müəssisələrindən alınmış borc əgər sələm kimi (faizlə) qiymətləndirilməsə və banklarda verilən şərtlərin əsasında xərclənərlsə heç bir iradı yoxdur. Aşağıda banklardan borc alarkən bir neçə zəruri məsələnin diqqətdə olmasını nəzərə çatdırırıq: 1.Bank kreditinin götürülməsi əvvəlcən orda borc (kredit) dərftərçəsinin açılması ilə ...
  • "Əl- həmdu lillahi rəbbil- aləmin" «الحمد لله رب العالمین» barəsində İmam Həsən Əsgərinin (ə) təfsiri nədir?
    10450 Təfsir 2012/02/15
    İmam Həsən Əsgərinin (ə) təfsiri, o həzrətə nisbət verilir ki, bəzi səbəblərə görə bəziləri bu nisbəti yəqini bilmirlər. Bu təfsirdə, Fatihətul- kitab" (Həmd) və "Bəqərə" 282- ci ayəyədək, rəvayət formasında təfsir olubdur ki, Quran elmləri terminində ona "məsur" təfsir deyilir.Hər halda, İmam Əsgəri (ə) "Əl- həmdu lillahi ...
  • Yerdə və göydə Allahın qüdrət nişanələri hansılardır?
    7372 Qədim kəlam 2011/11/24
    Asiman, yer və bu ikisində olan hər bir şey və ümumiyyətlə vücud aləmində olan şeylərin hamısı Allahın qüdrət nişanələrindəndir. Bu nişanələr o qədər çoxdur ki, heç kəs onları sayıb qurtara bilməz. Qurani-Kərim insanları dəfələrlə bu ayələri müşahidə etməyə çağırmışdır. Kəhkəşanların, müxtəlif günəş ...
  • Bütün əməlləri xalis niyyətlə necə yerinə yetirmək olar?
    6896 Əməli əxlaq 2011/07/28
    İxlas – işlərin yerinə yetirilməsində və bəndəlikdə başqasının razılığını yox, yalnız Allah-taalanın razılığını əldə etmək, layiqli bəndəlik məqsədində olmaq mənasınadır. Deməli, əvvəlcə ixlasın maneələrini, yəni riyakarlıq, dünyaya ürək bağlamaq, şeytani vəsvəsələri aradan qaldırmaq lazımdır, bundan sonra imanın gücləndirilməsi, Allah-taalanın müqəddəs ...
  • Əhli- sünnə qardaşların xilafətin siyasi və İmamətin dini vəzifə olmalarını bilib və İmamların (ə) İmaməti ilə heşb bir problemlərinin olmamasının sualının cavabı nədir?
    7008 Qədim kəlam 2012/10/01
    Əhli- sünnə siyasi rəhbərlik üçün Əbu Bəkri və digər xəlifələri və onların bir dəstəsi İmam Əli (ə)- ın elmi və mənəvi rəhbərliyə layiq bilsələr də, lakin şiənin nəzərindən İmamət və xilafət arasındakı bu ayrı salma, düzgün bir düşüncə ola bilməz. Şiə İmaməti xüsusi bir mənada ...
  • Allahın Məknun və Mustəəsər adlarından məqsəd nədir?
    6904 Nəzəri irfan 2011/10/08
    Məsum Əhli- beytdən bizə çatan dua və rəvayətlərdən istifadə olur ki, Allah Taalanın bəzi adları vardır ki, onları özü üçün seçmiş və onlardan heç bir kəsin xəbəri yoxdur. Bu adlar "Əsmai Mustəəsərə" kimi tanınmışdırlar. Rəvayətlərdən istifadə olunur ki, Əsmai- Mustəəsərə Allahın qeyb əzəm adlarından və Allahın ilk adlarındadırlar. Mustəəsər adlarını ...
  • Musiqinin haram olmasının dəlillərini açıqlayın?
    34639 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/18
    Fiqh terminində musiqiylə ğina bir- birindən fərqlidirlər. Ğina o səsə deyilir ki, insan boğazında bir neçə not şəklini alaraq səslənsin və dinləyicidə sevinc və fərəh halının yaranmasına səbəb və oyun və rəqs məclislərinə münasib olsun.Amma musiqi, bir səsdir ki, musiqi alətindən eşidilir.Bir çox ayə və rəvayətlərə və bir ...
  • Aya əxlaqla düşüncənin rabitəsi vardırmı?
    5544 Əməli əxlaq 2012/02/07
    Əxlaq başqa elmləri kimi iki hissəyə bölünür:A: Əməli B: Nəzəriyyə. Əxlaqa aid qanun və məsələləri öyrənməyin bir başa düşüncəylə rabitəsi vardır; yəni hər nə qədər insanın düşüncə qüvvəsi yüksək ...
  • Vanilin tozundan istifadə etmək haramdırmı?
    6952 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/17
    Həzrət ayətullah uzma Xameneinin dəftəri: Əgər spirt məsd edici növdən və adi halda maye şəklində olmazsa, halaldır. Həzrət Ayətullah uzma Məkarim Şirazinin dəftəri: Yukskək faizə malik olmasına diqqət etməklə ondan istifadə edilməməlidir. Həzrət Ayətullah uzma Sistaninin dəftəri:
  • Həmadə qadın idi (olub) ya kişi və necə şəxsiyyətə malik idi?
    5564 تاريخ بزرگان 2012/02/07
    Rical (elm adıdır) mənbələrində qeyd olunanlara əsasən iki qadın şəxsiyyəti "Həmadə" adında olubdur ki, biri "Həmadə bint Rəca" və başqası "Həmadə bintil- Həsən". Belə nəzərə gəlir ki, həqiqətdə bu ikisi bir nəfər ola. Bu xanım, İmam Sadiqin (ə) səhabələrindən olub və Kuleyni və Şeyx Səduq onun vasitəsilə ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    162769 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    154454 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    117604 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    109492 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    98132 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    91135 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    53245 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    44710 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    43584 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    42710 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...