Ətraflı axtarış
Baxanların
7562
İnternetə qoyma tarixi: 2012/03/14
Sualın xülasəsi
Uxdud səhabələri kim idi?
Sual
Quranda deyilən “Uxdud” səhabələri kimlər idilər?
Qısa cavab

“Uxdud” böyük çala, yaxud xəndək mənasınadır. Bu ayədə odla doldurulan böyük çala nəzərdə tutulur ki, mömin şəxsləri oraya salıb  yandırmış və ağır  işgəncə ilə qətlə yetirmişlər.

Bu hadisənin nə zaman baş verməsi, hansı qövmə aid olması, eləcə də bunun xüsusi və konkret bir hadisə, yoxsa dünyanın müxtəlif yerlərində baş verən və bu qəbildən olan çoxlu hadisələrə işarə olması ilə əlaqədar müfəssirlər və tarixçilər arasında müxtəlif nəzərlər irəli sürülür. Onların ən məşhuru budur ki, bu hadisə Yəmən diyarındakı sonuncu Həmir padşahı Zu Nuas ilə əlaqədardır. Buna əsasən “Uxdud səhabələri” dedikdə dərin çalalar qazılıb odla doldurduqdan sonra Allaha imanlı olanları, sadəcə imanlı olmaq təqsiri ilə son nəfərlərinə qədər diri-diri yandırılan şəxslər nəzərdə tutulur.

Ətreaflı cavab

“Uxdud” kəlməsi böyük çala və ya xəndək mənasınadır.[1] Burada böyük xəndək nəzərdə tutulur ki, odla dolduruldu və imanlı olanları ora atıb işgəncə ilə və diri-diri yandırdılar.

Bu hadisənin hansı zamanda baş verməsi, hansı qövmə aid olması, onun xüsusi və konkret bir hadisə olması, yoxsa dünyanın müxtəlif yerlərində baş verən bu kimi hadisələri göstərən ümumi bir məna olması ilə əlaqədar müfəssirlər və tarixçilər arasında çoxlu bəhslər vardır. Onların ən məşhuru budur ki, bu hadisə Yəməndə yaşayan sonuncu Həmir padşahı Zu Nəasa aiddir.[2]

Həmir padşahlarının sonuncusu olan Zu Nəas yəhudi dinini qəbul etdi. Həmir qəbiləsi də ona tabe olaraq bu dini qəbul etdilər. Padşah öz adını dəyişib Yusif qoydu. Bir müddət bu minvalla keçdi, sonra ona xəbər verdilər ki, Yəmənin şimalında yerləşən Nəcran əyalətində bir dəstə insan hələ də həqiqi məsihi dinində qalmışlar. Zu Nənasın həm əqidələri onu vadar etdilər ki, incil əhlini yəhudi dinini qəbul etməyə məcbur etsin. O Nəcrana doğru hərəkət etdi və oranın əhalisini bir yerə yığdı, yəhudi dinini onlara təqdim etdi və israr etdi ki, onu qəbul etsinlər. Amma onlar bu işdən imtina edərək şəhid olmağa hazır oldular və öz ayinlərindən əl çəkmək istəmədilər. Zu Nəas göstəriş verdi ki, böyük bir xəndək qazıb odunla doldursunlar. Sonra onu yandırdılar və onlardan bir qrupunu diri-diri oda atdılar, bir qrupunu da qılıncla qətlə yetirdilər. Orada öldürülənlərin və yandırılanların sayı iyirmi min nəfərə çatırdı.[3]

Yuxarıdakı hadisə çoxlu təfsir və tarix kitablarında müxtəlif şəkillərdə və müfəssəl olaraq qeyd olunur. O cümlədən: “Məcməul-bəyan”da, Əbul-Fütuh Razinin “Təfsir”ində, Fəxr Razinin “Təfsiri-kəbir”ində, “Ruhul-məani”də, Qurtəbinin “Təfsir”ində və sair kitablarda “Buruc” surəsinin təfsirində; həmçinin İbni Hişamın “Sirə” kitabında[4] nəql edilmişdir.

Mənbələrdə qeyd olunur ki, imanlı insanları ağır işgəncələrlə qətlə yetirən bu rəhimsiz, daş ürəkli adamlar nəhayət ilahi əzaba düçar oldular və axıtdıqları nahaq qanların cəzasını elə bu dünyada aldılar, halbuki yandırıcı qiyamət əzabı onların intizarını çəkir.

Uxdud səhabələri barəsində dediklərimiz bu barədəki məşhur nəzəriyyə idi. Lakin bu barədə nəql olunan başqa rəvayətlərdə deyilir ki, Uxdud səhabələri dedikdə təkcə Yəməndə Zu Nəasın dövründə baş verən hadisə deyildir. Bəzi müfəssirlər bu barədə əlavə olaraq on nəzəriyyə də qeyd etmişlər.[5]

Mərhum Əllamə Təbatəbai “Əl-mizan” kitabında buyurur: “Uxdud kəlməsi yerdə olan böyük yarıq mənasınadır. Uxdud səhabələri çox zalım və qaniçən insanlar idi. Onlar yeri qazaraq onu odla doldurur və möminləri, məhz Allaha iman gətirdiklərinə görə ora doldurur və axırıncı nəfərlərinə qədər yandırırdılar... “Qutilə əshabul-uxdud” cümləsi xəbər vermək məqamında deyil, onlara qarğışdır. “Qutilə” dedikdə məqsəd onların Allah dərgahından uzaqlaşdırılması və lənətə düçar olmaları ilə əlaqədar qarğışdır.”[6]

Əlbəttə, təfsirçilərdən bəziləri demişlər: “Uxdud səhabələri dedikdə o qovmdə yandırılan mömin kişi və qadınlardır.” Bu halda “qutilə” kəlməsi xəbər cümləsi olur və bu imanlı kişi və qadınların odda yandırılmasından xəbər verir, onlara nifrin və qarğış etmək məqamında deyildir.[7]

 


[1] Rağib İsfahani, “Müfrədatu əlfazil-Quran”, “xədd” maddəsi

[2] Həmir Yəmənin məşhur qəbilələrindən biridir. Məkarim Şirazi, Nasir, “Təfsiri-nümunə”, 26-cı cild, səh. 338, "Darul-kutubil-islamiyyə", Tehran,  birinci çap, 1374-cü şəmsi il

[3]  Qummi, Əli ibni İbrahim, “Təfsiri Qummi”, tədqiq: Musəvi Cəzairi, Seyid Təyyib, 2-ci cild, səh. 1414, “Darul-kitab”, Qum, dördüncü çap, 1367-cı şəmsi il

[4]  1-ci cild, səh. 31

[5] Bu hadisənin ətraflı izahını “Təfsiri-nümunə”, 26-cı cild, səh. 338-340-da mütaliə edə bilərsiniz.

[6]َ Təbatəbai, Məhəmməd Hüseyn, “Əl-mizan” təfsiri, 20-ci cild, səh. 251, “İslami nəşriyyat”ın dəftərxanası, Qum, 5-ci çap 1417-ci qəməri il

[7] Təbərsi, “Məcməul-bəyan”, 26-cı cild, səh. 422, “Nasir Xosrov” nəşriyyatı, Tehran, 3-cü çap, 1372-ci il

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • İlahi kitabda hər rətb və yabis var, kitabdan məqsəd, mövcud Quandırmı? Rətb və yabisdən məqsəd nədir? Onlar necə varlıqdır?
    6342 Təfsir 2010/11/10
    Bəzi ayələrdə "kitabi mubin" qeyd olunub və ondan məqsəd Qurani kərim olmasına baxmayaraq, amma bu ayə və buna oxşar ayələrdə ki, ilahi elmin sənədini açıqlayırlar, "kitabi mubindən" məqsəd, varlıqlar yaranmamışdan qabaq, ilahi elmin mərhələsidir ki, onun özü digər kitab və lövhələrə şamildir, onun keyfiyyət və miqdarı, bizə məlum deyil.
  • Qəbrdə müsəlman və qeyri-müsəlman üçün sual-cavab necədir?
    9442 Qədim kəlam 2014/05/20
    Bərzəx sözü ərəbcədən lüğətdə pərdə və iki əşyanın arasında qərar tutan maneəyə deyilir; amma məşhurlar kalamında bərzəx dünya ilə Axirət arasında Allah-taala tərəfindən yaradılmış bir aləmdir. İnsanın ölümündən sonrakı ilk mənzili də oradır. Bərzəx aləmindən məqsəd həmin qəbr aləmidir. Elə bir aləm ki, insan ölümdən sonra Qiyamətə ...
  • منظور از «ادبار النجوم» در قرآن چه زمانی از شبانه‌روز است؟
    1512 Təfsir 2022/11/01
    خدای متعال در بخش پایانی سوره‌ی طور، به بیان احوال مشرکان و عذاب اخروی آنها پرداخته و پس از آن به پیامبر(ص) دستور می‌دهد تا در اجرای فرامین الهی صبر پیشه کند و به عبادت و تسبیح و تقدیس او بپردازد. در آیه ...
  • Modern dünyada dinin yol göstərməsi necə təsəvvür olunur?
    7189 Təzə kəlam 2011/06/12
    "Din" kəlməsi bütün dinlərə istər səmavi olsun istərsə də olmasın, təhrif olmuş olsun və yaxud təhrif olmamış (İslam) olsun, şamil olur. Bizim əqidəmiz budur ki, İslam dini yalnız buna malikdir ki, bütün dövr və əsrlərdə müsbət yol göstərməyə malikdir; Çünki İslam bütün dinlərin sonuncusu və ən kamil İlahi ...
  • Deyilir: Əgər niyyət pak olsa bəsdir və dua və ziyarətə daha ehtiyac yoxdur; bu doğrudurmu?
    9737 Əməli əxlaq 2010/11/10
    Bu şeytanın insanları dua, ziyarət və digər əməllərdən uzaqlaşdırmaq üçün olan bir hiyləsidir, çünki dua və təvəssül imamların vasitəsi və Allahın bir başa olan əmri ilə insanların öhdəsinə qoymuşdur. İnsanlara nümunə və qəlblərinin saf olmasına dualar səbəb olub məsum imamlarla daha çox əlaqə yaratmağa səbəb olmuşdur. Bütün ...
  • Haram yoldan əldə edilmiş və sahibi də məlum olmayan pulun xumsu ödənməlidirmi?
    6494 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/15
    Haram yol ilə əldə edilən pul əldə edənin şəxsi malikiyyətində deyil. Öz əsas maliki və ya maliklərinə qaytarılmalıdır. Əgər bu mümkün deyilsə, Maliki məchul malın hökmündədir. Və xumsu yoxdur. Bəlkə o pulun bütövü Camiuş- şərait bir mərcəi təqlidin ixtiyarında olmalıdır və ya onun icazəsi ilə sahibinin niyyətinə ...
  • Төвбә сурәсинин ики сон ајәсинин сәнәд вә әһвалаты нәдир?
    6853 Təfsir 2010/04/22
    Үмуми олараг суалда гејд олунан “сәнәд”дән мәгсәдин нә олдуғу там ајдын дејил вә заһири белә олан суалларын мүәјјән ҹавабы јохдур. Амма, ола биләр бу сөздән мәгсәд, ајәнин назил олма сәбәби вә ја тәфсири олсун. Јахуд, Гуранын охунушларында олан бәзи ихтилафлара ҝөрә мәсум Имамлардан ...
  • Bəni İsrailin dana pərəstişinin cəzası hikmətli idi?
    6925 Təfsir 2012/04/17
    Təfsirçilər bu ayədə Allahın öldürmək əmrindən məqsədində üç ehtimal veriblər: 1. Bu əmr, imtahan əmri olub və onların tövbəsiylə bu əmr onlardan götürülübdür. 2. Bu ayədə qətldən məqsəd şeytani vəsvəsələri və nəfsani şəhətlər kəsməkdir. 3. Ayədə qətldən məqsəd, həqiqi qətldir yəni bir- birinizi öldürüb həlak ...
  • Fəlsəfə, irfan, ağıl və hikmət arasındakı fərq nədir?
    14299 İslam fəlsəfəsi 2012/04/19
    Fəlsəfə – ən xüsusi mənada varlıq aləmindəki gerçəklikləri dərk etmək üçün zehni, əqli və istidlal yönlü səylər mənasınadır. Hikməti fəlsəfədən fərqli bir məsələ hesab etdiyimiz halda o, fəlsəfədən yüksəkdədir və ilahi və lədünni mənşəyə malikdir. Quranda da “ilahi bir əta və nemət” kimi qeyd olunmuşdur. Belə ki, ...
  • Müsəlmanlar arasında müxtəlif firqələrin yaranmasının səbəbləri nədir?
    10696 Qədim kəlam 2010/12/07
    Müxtəlif məzhəblərin yaranmasında, çoxlu səbəblər var. məsələn, bir dəstənin peyğəmbər (s)- in həzrət Əli (ə)- nin imamlığı barəsində olan vəsiyyət və əmrlərinə diqqət etməmələri, digər dinlərin ardıcıllarinin müsəlmanların içinə yol tapması və mədəniyyət cəhətdən onlarla qarışmaları, islamın əsl təlimlərindən və Əli- beyt (ə)- in maarifindən uzaq düşmək bir əsrə yaxın ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164847 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164435 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119909 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113977 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111163 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94257 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54933 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54704 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46349 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45943 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...