Gelişmiş Arama
Ziyaret
8493
Güncellenme Tarihi: 2009/08/25
Soru Özeti
Allah, taklit üzere Müslüman olmayı kabul eder mi?
Soru
Eğer bir kişi dini hakkınca bilerek benimsemiş değilse öteki dünyada ona, 'Niçin İslam dinini seçtin ve Müslüman oldun' diye sorarlarsa bu soruya vereceği bir cevabı olur mu?
Kısa Cevap

Ahirette inancımız hakkında sorulan soruya “Atalarımızı taklit edip onları körü körüne takip ettik” demekten başka bir cevabımız yoksa bu cevap geçerli olmaz. Çünkü böyle bir durum insanın fıtrat ve yaratışına da aykırıdır. İnanç, ilim ve yakin üzerine olmalıdır. Elbette bu ilim ve yakini insan bir bilenin bilgisinde istifade ederek ve ona güvenerek de kazanabilir. Buna göre inanç ilim ve yakın üzere olmalıdır sözünün manası şunlar değildir:

1-İnsan mutlaka bu alanda felsefi ve ilmi deliller getirmelidir.

Böyle bir gereklilik yoktur; herkesten imkanı çerçevesinde beklenti vardır.

2- Bu söz hiçbir kimsenin fikirlerinden yararlanılmamalıdır anlamında da değildir.

Ayrıntılı Cevap

Cevabın anlaşılması için bir kaç noktaya dikkat etmemiz gerekir:

1-Allah, insanın fıtratını öyle bir şekilde yaratmıştır ki, insan her zaman gerçeği bulma ve etrafında ki gerçekler hakkında bilgi sahibi olma peşindedir. İnsanoğlu doğumundan ölümüne kadar hep gerçeği anlama çabası içerisindedir. Tabi bu çabalar yaş, çevre, düşünce yeteneği, kendi fikri ve ruhi kazanımları vb. şartlara göre değişir.

Başka bir ifadeyle Allah, insanı kemal ve saadete ulaşması, gerçekleri ve ilimleri anlayabilmesi için yeterli bir kabiliyetle yaratmıştır. Bu kabiliyetleri sayesinde insan yaratılış hedef ve amacını bulabilir. Kur'an buyuruyor:

'Andolsun cana ve azasını düzüp koşana. Derken ona kötülüğünü de çekinmesini de ilham etmiştir. Andolsun ki kim özünü iyice temizlemişse kurtulmuştur, muradına ermiştir. Ve andolsun ki, kim özünü kirletmiş, kötülüğe gömmüşse ziyana girmiştir.' [1]

Bu gerçek göz önüne aldığında öğrenme yeteneği ve bilgiye dayalı ilerlemede Allah'ın yarattığı en seçkin varlığın insan olduğu görülmektedir. Allah'a kurb'un en temel yolu olan yaratılış hedefine ulaşmak için bu varlık sermayesinden faydalanmayan ve onu bu maksada ulaştıracak yolu seçmede ihmalkarlık eden (ve ilim ve mantık ehli, yaşam tarzları da hidayet esası üzerine olmayan atalarının düşünce, adap ve sünnetleriyle yetinen) kimse nasıl mazeretli olabilir?[2] Gerçekte o, insani vicdan ve fıtratının tersine hareket ettiği için kendi eliyle gerçeği değiştirmiştir. Kur'an bu konuda şöyle buyuruyor:

'Andolsun ki biz, cinlerin ve insanların çoğunu cehennem için yarattık; onların kalpleri vardır düşünmezler onunla; gözleri vardır görmezler o gözlerle; kulakları vardır duymazlar o kulaklarla. Onlar dört ayaklı hayvanlara benzerler, hatta daha da sapıktır onlar. Onlardır gaflette kalanların ta kendileri.' [3]

2-İslam dinine gerçekten bağlı olan bir kimsenin, inancı için atalarını takip etmenin dışında bir delilinin olması gerekir. Bu yüzden her Müslümanın bilmesi gereken şer’i fetva ve hükümlerin yazıldığı tevzihu’l mesail kitaplarının başında, usul-u dinde taklidin caiz olmadığı, bu konuda herkesin bilgi ve yakine sahip olması gerektiği açıkca belirtilmiştir.[4] Ayrıca İslam dininin düsturlarının ruhunda akılcılık ve bilgi vardır. Her zaman bizleri düşünmeye davet etmiştir.[5]

Ancak şu belli ki tefekkür ve düşünmenin dereceleri insanların sahip olduğu bilgi ve yeteneklere göre değişmektedir. Okumamış birinden onun fikir, düşünce ve yaşam şartlarına uygun istidlal beklenebilir ancak.

Nitekim Resulullah (s.a.a), elinde yün eğiren yaşlı bir kadına 'Allah'ın varlığını nasıl ispat ediyorsun' diye sorduğunda kadın şöyle cevap verdi: 'Benim bu çarkım (iğ/kirmen), Allah'ı ispat ediyor. Zira ben onu dödürdüğümde hareket eder, döndürmezsem durur.'

Burada yaşlı kadın felsefi vb. deliller getirmedi, zira ne ondan böyle bir beklenti vardı, ne de onun böyle bir imkanı. Ama herkesin anlayacağı bir konuya dikkat çekerek diyor ki: Eğer bu çarkın bir döndürücüye ihtiyacı varsa bu alemin de mutlaka bir yaratıcı ve idareciye ihtiyacı vardır.

Yine bir Arap'ın getirdiği delil de bu babdandır. O diyor ki: 'Devenin ayak izi nasıl devenin alameti ise burçları olan gök ve geniş yolları olan yer de latif ve habir olan Allah'ın varlığını bildirir.[6]

İslamın dinin hak oluşuna en açık ve kapsamlı delil, onun insanın fıtratına uygun oluşudur. İnsan kötü ahlak ve davranışlarıyla ilahi fıtratını günahların karanlığına gömmemişse İslam dininin hak olduğuna yakin edebilir. Akıl ve mantığın yanı sıra bu yolla da doğru inançlara sahip olabilir.

3- Dedik ki, din inancı ilm-i yakinle olmalıdır. Eğer birinin inancı bu hadde yetişmez, şek ve şüphe ile olursa tercihli zan haddine ulaşsa bile yeterli değildir. Müslümanlık taklit etmekle olmaz. Müslüman olmak isteyen biri dininin hak olduğunu kesin olarak bilmelidir. Ancak bu ilm-i yakin, akli delillerle olabileceği gibi Kur'an'ın ayetlerini dinlemek veya bir bilenin kılavuzluğuna uymakla da olabilir.[7]

Buna gore bir yol da temel inançlar konusunda (usul-u dinde) ilim ve yakine ulaşmak için bilginlerin yönlendirmelerinden yararlanmaktır.[8]

Kur'an'ın kınadığı şey, tamamen körü körüne ve taassuba dayalı bir taklit bilgiyi esas alan bir dinleme ve uyma değildir:

'Onlara Allah neyi indirdiyse ona uyun dendi mi, 'Hayır atalarımız neye uyduysa biz ona uyarız' dediler. Peki atalarınızın aklı bir şeye ermiyorsa ve doğru yolu bulmadılarsa ne olacak.' [9]

Maide suresinin 104. ayeti de bunun benzeridir.

Bu ayetlerden şöyle bir sonuç alabiliriz: Onların ataları şuurlu, bilen, hidayet üzere idiyseler onları takip etmenin sakıncası yoktur.[10] Ama onların cahil, anlamaz ve vehmiyatla hareket ettikleri bilinirse onları takip etmenin bir anlamı kalmaz ve meşru da sayılmaz. Çünkü bu cahilin cahili taklit etmesi demek olur.[11]

O halde bir insan, bilgi ve mantık ehli olmayan, ilahi hidayet ve fıtrata göre de hareket etmeyen kimseleri körü körüne takip ederse gerçek anlamda İslam’ın emirlerine uymuş sayılmaz. Gerçek Müslüman, ya bilgi ve mantık ehlidir, ya da ilahi hidayet ve fıtrata göre hareket edendir. Böyle biri taklit ederse bu körü körüne değil bilgi ve delil üzerinedir. Eğer böyle olmazsa Allah katında mazereti geçerli olmaz.



[1] -Şems/7-10

[2] -Evet bir insan gerçekten mukassır değilde kasır olursa o zaman mazaretli olur. Daha fazla bilgi için bkz: 'Kasır Cahiller (yani ne cahil olduğunu biliyor, ne de cahilliğini gidermenin yollarını) ve Cehennemden Kurtuluş' 323. Soru

[3] -A'raf/179

[4] -İlmihaller, 1. Mesele

[5] -Dinimizin temel kaynağı olan Kur'an'da baştan sona düşünmeye ve tefekküre davet vardır. Örneğin, ilim, fıkıh, akıl ve bunlardan türeyen sözcüklerinin dışında 'Fikir' ve ondan türemiş sözcüklerde en az 17 kere gelmiştir. Bununla insan düşünme ve tefekkür etmeye teşvik edilmektir.

[6] -Bihar-ul Envar, c.66, s.133

[7] -Daha fazla bilgi için bkz: Tercüme-i el-Mizan, c.9, s.209

[8] -Tefsir-i Nümune'de bu konuda şöyle yazar: Bazı müfessirler İmam Sadık (a.s)'dan ilginç noktaların olduğu şöyle bir hadis rivayet ederler: Adamın biri İmam Sadık (a.s)'a, Yahudi avamın, semavi kitaplarını öğrenmek için kendi alimlerinden başka kimse olmadığı halde Allah, neden onları alimlerinin peşinden gittikleri için kınamaktadır (söz konusu ayete işaret etmektedir)? Yahudi avamın, alimlerini taklit eden bizim avamımızdan farkı mı var? Diye sorduğunda İmam (a.s) şöyle buyurdu: 'Bizim avamla Yahudi avamının arasında bir yönden fark vardır, bir yönden de benzerlik. Farklı oldukları yöne gelince Yahudilerin avamı alimlerinin durumunu biliyorlardı. Onların açıkca yalan söylediklerini, haram ve rüşvet yediklerini Allah'ın hükümlerini değiştirdiklerini biliyorlardı. Onlar fıtratlarıyla böyle kişilerin fasık olduğunu, onların Allah ve Onun hükümleri konusunda ki sözlerinin kabul etmelerinin caiz olmadığını anlıyorlardı. Onların Peygamberleri hakkında söylediklerini kabul etmeleri mantıklı değildi. Bu yüzden Allah onları kınamıştır, oysa bizim avam böyle alimlerin peşinden gitmezler. Bizim avamımız da eğer açık fıskını, şiddetli taassubunu, dünyaya ve haram mala düşkünlüğünü gördükleri alimlerin peşinden giderse tıpkı Allah'ın, fısklarından dolayı takip ettikleri için kınadığı Yahudiler gibi olacaklardır. 'Fakihlerden, sakınan ve kendini koruyan, dinini muhafaza eden, heva ve hevesine muhalif olan ve mevlasının emrine itaat eden kimseyi avam taklit etmelidir.' c.13, s.320)

Bir başka yerde şöyle yazıyor: 'Bazı ayetlerde İbrahim (a.s)'ın Azer'in kendisine uymasını istediği belirtilmektedir. Halbu ki, amcası yaş olarak ondan çok büyük ve toplumunun ileri gelenlerindendi. Amcasının kendisine uymasının nedenini ise şöyle açıklıyor: 'Gerçekten de, sence bilinmeyen bir bilgiye sahip oldum ben.' (Meryem/43).

Kimin bir konuda bilgisi yoksa onun bilen birini takip etmesi genel bir kuraldır. Bu, gerçekte her konunun uzmanına ve bu cümleden İslami ahkamın furu'unda bir müctehidi taklit etme meselesini belirlemektedir. Hz. İbrahim (a.s)'ın konusu furu-u dine ait değildi. Usul-u dinin en temel meselesini konuşuyordu. Ancak hatta bu konularda bile doğru yola hidayet olmak için bir alimin yönlendirmesine ihtiyaç olduğunu göstermektedir. (Tefsir-i Nümune, c.13, s.81)

[9] -Bakara/170

[10] -Böyle bir taklit gerçekte bilgiye ve akla dayalı olduğu için sadece bir taklit değildir.

[11] -Tefsir-i Nümune, c.1, s.576

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Niçin Hz. Mehdi (a.s) gaybet döneminde insanların hidayeti için bir kitap te'lif etmiyor?
    10828 Eski Kelam İlmi 2011/05/23
    Şimdi gaybet döneminde yaşıyoruz; bu dönem genel naiplerin dönemidir. Bu dönemde Şia'nın hidayeti gerekli şartları haiz Şia'nın büyük fakih ve alimlerinin üzerinedir. Ama bu dönemde Hz. Mehdi'nin insanların yararlanmaları için niçin bir kitap telif etmediği konusuna gelince bunun çeşitli nedenleri olabilir. Örneğin:
  • Allah kelimesinin lügatteki anlamı ndedir?
    12909 Eski Kelam İlmi 2011/03/01
    Farçada "huda" kelimesiyle karşılık bulmuş olan mübarek "Allah" kelimesi has isim ve Allahın en kapsamlı isimlerindendir. Hz Ali (a.s.) "Allah" kelimesinin anlamı hakkında şöyle buyurmuş: "Allah yaratıkların kendisinde şaşkılıkta kaldığı ve kendisine aşık oldukları bir mabud anlamını veriyor. Gözlerden gizli olan ve akılların (künhi zatiını) derk edemedikleri ...
  • Yoga-Zen konsantrasyonu (meditation) hakkında görüşünüz nedir?
    10228 Pratik Ahlak 2010/10/12
    Bu tekniği yapanların iddiasına göre konsantrasyon egzesizi yapmak, bizi şaşırtıcı bir şekilde düşüncelerimizin arasında yolculuk yapmamızı sağlıyor. Onun, daha sağlıklı, ıztrapsız, endişesiz bir yaşam sağlaması, yorgunluğu gidermesi gibi birçok faydalar vardır. Ve bizi zihnin çeşitli safhalarına ve farkındalığa ulaştırıyor.Konsantrasyon, ...
  • “Allah dilediğini saptırır, dilediğini hidayete erdirir” şeklindeki ayetin anlamı nedir?
    34702 Tefsir 2015/06/18
    Kelam ilminde insanın kendiişlerinde ihtiyar sahibi olduğu gerçeği kesin delillerle ispat edilmiştir. Kuranın öğretileri de bu hakikatten farklı değil ve bu hakikati teyit ediyor. Ancak şu var ki kuranın bazı ayetleri diğer bazılarını tefsir ediyor konumda olduğunu bilmek lazım. Dolayısıyla ayetlerin gerçek anlamlarını elde edebilmek için konuyla ...
  • Hazreti İbrahim (a.s)’in yaşamının önemli bölümlerini Kur’an ve rivayetler esasınca açıklar mısınız?
    14536 تاريخ بزرگان 2012/02/14
    Hazreti İbrahim (a.s)’in yaşamı üç belirgin aşamada söz konusu edilebilir: 1. Nübüvvetten önceki dönem. 2. Nübüvvet ve putperest Babil kavmiyle mücadele dönemi. 3. Babil’den hicret edip Mısır, Filistin ve Mekke topraklarında faaliyet gösterdiği dönem.1. İbrahim (a.s)’in doğduğu yer ve çocukluğuİbrahim (a.s), “Babil” topraklarında dünyaya geldi. İbrahim (a.s)’in doğumundan ...
  • Neden İslam dininde evlat boşanma durumunda erkeğe verilir?
    3787 Koruma 2019/06/15
    Öncelikle bu soruda kast edilen ifadenin incelenmesi gerekir. Eğer kastınız evladın intisabı ise İslam dininde evladın intisabı erkeğe olduğu gibi kadınadırda. Bu konu tamamen açık ve nettir. Örneğin mahremiyet, miras, akrabalık,... erkeğe özgü değildir. Bütün bu bağlar kadın içinde söz konusudur.[1] Ama eğer kastınız ...
  • Dinin usul ve fürû’u Masum İmamların (a.s) hadislerinden mi alınmıştır? Eğer böyle ise lütfen kaynak gösteriniz. Değilse ne zaman ve kimin tarafından böyle bir ayırım yapılmıştır?
    9700 Eski Kelam İlmi 2011/03/03
    Dinin usul ve fürû’unun şu anda ki şekli Masum İmamların (a.s) hadislerinden alınmamıştır. Din ilimleri alimleri, dini öğretileri bu şekilde bölümlere ayırmışlardır. Bu iki asıl’ın geçmişi hicri birinci yüzyılın ikinci yarısına dayanmaktadır. Ama bu ismi (usul-u din) kimin verdiği tam olarak belli değildir. Böyle ilmi konular genellikle alimlerin ...
  • ben kasetlerden ve has şirketlere ait sd.lerden kopyalama yapıyordum. Şirketleri tanımadığımı dikkate alarak onların hakkını nasıl eda edebiliyorum?
    6249 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2015/06/18
    Kopyalama ve manevi haklar noktasında değerli mercilerin görüşleri farklıdır. Ayetullah, İmam Humeyni, Tebrizi, Sistani, ve Safi hazretleri şuna inanmaktadırlar: yazılım türü bir şeyi icat etmek usulen üretkenine hak icat etmiyor ve dolayısıyla sahiplerinden izin almaksızın kopyalamaları ve çoğaltması caizdir. Ayetullah Hamenei, Behcet, ve Vahit hazretleri şöyle diyorlar: ...
  • Dine dayalı ahlakın manası nedir?
    11239 Yeni Kelam İlmi 2012/06/16
    Din ve ahlak arasındaki ilişki bağlamında ahlaki değerlerin temelleri hususunda iki genel bakış vardır: 1. Ahlak dinden bağımsız bir disiplindir ve din bir ile ilişkisi yoktur. 2. Ahlak din, iman ve Allah’a inanmayla bağlantı kurmaksızın gerçekleşmez. Batı toplumlarında bu konu geniş ...
  • Acaba Kuran-ı Kerim'de sırat köprüsüne işaret edilmiş midir?
    50484 Kur’anî İlimler 2009/05/13
    “Sırat köprüsü” kelimesi Kuran-ı Kerim'de geçmemesine rağmen bazı rivayetlerde bu kelime açıklanmıştır; örneğin İmam Sadık (a.s), Fecir Suresi’nin 14. ayetindeki “Mirsad” kelimesinin tefsirinde, onu cehennemden geçen bir köprü olarak beyan etmiştir.Konunun açıklığa kavuşması için, “sırat” kelimesi hakkında bazı noktaları açıklayacağız. “Sırat” yol anlamına gelmektedir ve bazı ayetlerde geçen “sırat-ı ...

En Çok Okunanlar