Ətraflı axtarış
Baxanların
25022
İnternetə qoyma tarixi: 2011/05/05
Sualın xülasəsi
Gələcək məsələlərdən nigaran olan vaxt və ya çətinlik üz verən zaman istixarə etmək olarmı?
Sual
Nigarançılıq, çətinlik və müxtəlif narahat suallar irəli gəldikdə, həmçinin gələcəkdə baş verəcək hadisələr barəsində istixarə etmək olarmı? Bu məsələlərdə kitab aça bilən insanlara kitab açdırmaq olarmı? Bunlara istinad edərək bir qərara gəlmək olarmı?
Qısa cavab

İslam dininin bəyanına əsasən ilkin surətdə bütün qərarları insan öz əql və zəkası ilə irəli sürməlidir. Amma əgər insan öz əql- zəkası ilə düzgün qərar verə bilməsə, bu halda əql insana başqalarının təcrübəsindən istifadə edərək məsələni daha şəffaflaşdırmağı əmr edir. Əgər bununlada nəticə əldə olunmazsa "əql" yenidən kimdənsə məsləhət almağı irəli sürür. Sonra əql və zəka ən mehriban varlıqdan "Allah- Taaladan" məsləhət almağı əmr edir. O elə bir məsləhət verəndir ki, bütün insanların yaxşılığını istəyir. Belə məsləhətə İslam mədəniyyətində "istixarə" deyirlər. yəni ən gözəl xeyir istəmək və xeyir tələb etmək istixarə adlanır.

Ətreaflı cavab

Bu sualın cavabını dəqiqləşdirmək üçün istixarə barəsində aşağıdakı verilən qeydlərə nəzər salmaq lazımdır.

1). İslam dinində bütün qərar və əmirlərin başında insanın öz əql- zəkası durur. Yəni İslam dini hər bir şeyin qərarlaşmasını insanın öz öhdəsinə qoynuşdur. İslam dininin bəyanına əsasən "əql"Allah- Taalanın insana bəxş etdiyi ən böyük dəyərli nemətdir. İnsan öz əqlinin çırağı ilə bütün qaranlıq yolları keçərək səadətə yetişə bilər. bu minvalla həyatının bütün çətinliklərini asanlıqla həll edə bilər. Qurani kərimdə də Allah- Taala insanlara bütün işlərini zəka və əqillə yerinə yetirməyi dəfələrlə əmr etmişdir. Həmçinin öz işlərini ağılsız yerinə yetirən şəxsləri ən pis yaradılış adlandırmışdır.[1]

İmam Əlinin (ə) bəyanına əsasən Peyğəmbərlərin gəlmələrinin əsas səbəblərindən biri də insanların ağıllarının çiçəklənməsidir.[2]

Hətta müqəddəs şəri hökümlərin çıxarılmasında da əqlin amillərdən biri olması bəllidir.

2). Həmçinin İslam dinində konkret olaraq bir qərara gəlməkdə əqlə kömək edən amillərdən biri də "məsləhət" dir. Yəni başqalarının həyat təcrübəsindən istifadə etməklə məsələyə şəffaflıq gətirmək insan əqlinin vasitəsi ilə həll edə bilməyəcəyi məsələləri bəzən məsləhətin vasitəsi ilə çox asan şəkildə həll edə bilir. Yəni bir sözlə desək "məsləhət əqlin məsələdə olan naqisliyini kamilləşdirir.

3). Amma bəzən də görürsən ki, insan uzun- uzadı təfəkkürdən və məsləhətdən sonra yenə də tərəddüddədir. Yəni özünü heç bir anlamda sakinləşdirə bilmir. nəzərdə tutduğu məsələnin həlli daim onu narahat etməkdir. Bu yerdə zəka və şəriət insanı ayrı bir qapıdan məsləhət almaq üçün istiqamətləndirir. O qapı elə bir qapıdıdır ki onun sahibi bütün bəndələrin pis və yaxşı əməllərindən agah olduğu halda yenə də insanların yaxşılığını istəyir. İslam dinində bu terminin adı "istixarə"dir. İstixarə sözünün birini seçmək və gözəllik axtarmaqdır.[3] Əlbəttə bunu da qeyd edək ki, "istixarə" sözünün lüğətdə əsas iki mənası vardır. Biz əvvəldə qeyd etdiyimiz məna (xeyir tələb etmək) İslam dininə və hədislərə aid edilir. Yəni əsas mənanı özünə oradan cəlb edir. Dini hədislərə istinad edərək deyə bilərik ki, ən düzgün zərərsiz məsləhətdə elə budur. Bundan əlavə belə istixarə etmək dua ünsürlü olduğu üçün ibadətdən hesab olunar. Çünki bu yerdə bütün şəkk- şübhələr aradan gedər və tərəf müqabilin ürəyi sərinlik tapar. İmam Sadiq (ə) bu barədə buyurub: "Allah- Taala deyir: Mənim bəndələrimin çatışmayan cəhəti və bədbəxtçiliyi bundadır ki, işi görməzdən əvvəl istixarə etdirmirlər".[4]

İstixarənin ikinci mənası isə xeyir tələb etmək və şəkk şübhəni aradan aparmaqdır. Müqəddəs İslam dinində istixarənin ikinci mənası barəsində üç nəzər irəli sürülmüşdür:

1). Bəzi baxışlarda hətta ən kiçik əqli məsələni belə istixarə yolu ilə həlledir və Allaha pənah aparırlar.

2). Bəziləri isə bütün işləri əqlin və təfəkkürün öhdəsinə qoyur və istixarəni inkar edirlər.

3). Amma üçüncü sırada özünə yer tutmuş insanlar isə zəkanın və məsləhətin məqamını qorumaq şərti ilə istixarədən elə istifadə edir ki, əql və məsləhət ona əhsən deyir. İslam dininin ən çox bəyəndiyi və təsdiq etdiyi istixarə növüdə məhz elə budur. Çünki qeyd etdiyimiz kimi, istixarə əqlin və məsləhətin yetmədiyi və həll edə bilmədiyi iki yoldan birini insana həvalə edir.

İstixarə halal və haramı, vacib və qeyri vacibi, müsbət və mənfini... bir- birindən ayırmaq üçün deyildir. Əksinə iki yoldan birindən Allah- Taaladan xeyir deləməkdir. Amma gələcəkdə nə baş verəcək və ya gələcəkdə bu işi edim ya xeyir, bu kimi işlər artıq baxıcılığa bənzər əməllərdir və istixarə bu kimi işlərdən xaricdir. Həmçinin necə istixarə etmək barəsində də İmamlardan (ə) bir sıra göstərişlər bizə gəlib çatmışdır.[5]

Nəticə:

İstixarə və onun barəsində yuxarıda dediklərimizlə kifayətlənirik. Əgər sual verənin kitab açmaqdan məqsədi elə istixarədirsə, yuxarıda qeyd olunanlar ona da şamil olur. Əgər bundan ayrı bir anlamdırsa, bizim bu barədə dəlillərimiz yoxdur.



[1] - Ənfal surəsi, ayə 22.

[2] - Nəhcül- bəlağə, xütbə 1.

[3] - Müin lüğəti, "istixarə sözü".

[4] - Vəsailüş- şiə, cild 8, səh 79.

[5] - Biharul- ənvar, cild 91, səh 222.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163854 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    159221 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118756 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111930 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    105834 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92604 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54152 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    49611 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44967 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44420 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...