جستجوی پیشرفته
بازدید
4574
آخرین بروزرسانی: 1398/03/27
خلاصه پرسش
به «قیاس شکل اول منطقی» اشکال وارد شده که نتیجه در کلیت کبرا وجود داشته و نتیجه جدیدی به دست نمی‌آید! پاسخ این اشکال چیست؟
پرسش
با سلام؛ اشکال معروف به قیاس شکل اول مبنی بر داخل بودن نتیجه قیاس در کلیت کبرای قیاس در قیاس شکل اول(محمد عالم است، هر عالمی باتقوا است، نتیجه: محمد باتقواست) به چه صورت قابل حل است؟ در مثال فوق نتیجه اگر داخل در کلیت کبرا باشد، پس به نتیجه جدیدی نرسیدیم، و اگر خارج از کلیت کبرا باشد، در اینصورت کلیت کبرا غلط خواهد بود! پاسخ این اشکال چیست؟
پاسخ اجمالی
در ارتباط با پرسش باید گفت که اندیشمندان علم منطق، این اشکال را از طریق تفاوت بین «علم اجمالی» و «علم تفصیلی» حل کرده و میگویند: با آنکه «نتیجه» در مقدمات به صورت اجمالی و مبهم وجود دارد، اما «نتیجه نهایی» که به دنبال آن هستیم، تنها بعد از اجرای قیاس به صورت علم تفصیلی و واضح به دست میآید.
از اینرو «علم تفصیلی به نتیجه» مطلب جدیدی است که در مقدمات وجود نداشت، و تقریباً تمام دانش بشر از این طریق به دست میآید؛ یعنی تمام علوم از طریق تحلیل در یک سری امور بدیهی و روشن به دست میآید؛ زیرا روشن است که اکتساب و تحصیل علم در حقیقت خروج از قوه(جهل یا همان علم اجمالی و مبهم) به فعلیت(علم تفصیلی) است؛ بنابر این هر اکتساب و تحصیل علم باید مسبوق به علم دیگر باشد؛ یعنی ابتدا باید آگاهی به چیزی وجود داشته باشد تا بتوان از طریق آن علم گذشته به علم جدید دیگری دست یافت. به بیان دیگر جهل و نادانی مولّد علم نیست، بلکه علم و دانش از آگاهی و دانش پدید میآیند.
نکته مهمی که باید بدان توجه داشت این است که همه‌ی علوم نمیتوانند اکتسابی باشند؛ زیرا سر از دور یا تسلسل در میآورد. بنابراین تمام علوم باید منتهی به علومی شوند که بدون اکتساب به دست میآیند. در اکتساب علوم تصوری به تصورات غیر اکتسابی نیاز است و در اکتساب علوم تصدیقی به علوم تصدیقی غیر اکتسابی. علوم تصدیقی غیر اکتسابی را «مبادی قیاسات» مینامند.[1]، [2]
 
 

[1]. ر. ک: الطوسی، محمد بن محمد بن حسن، اساس الاقتباس، تصحیح، مدرس رضوی، ص 344- 345، دانشگاه تهران، 1367ش؛ الخواجة نصیر الدین الطوسى، العلامة الحلى، الجوهر النضید، ص 194- 195، قم، بیدار، چاپ پنجم، 1371ش.
[2]. اقتباس از پاسخ 49588.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

پرسش های اتفاقی

  • آیا علائم ظهور در روایات مطرح شده است یا علائم قیام؟
    8585 نشانه های ظهور 1387/12/14
    در روایات معتبر علائمی برای ظهور امام زمان (عج) بیان شده است.که با پدیدارشدن حتمی آن علائم آن حضرت ظهور کرده و قیام خود را به جهانیان اعلام می دارند. و به عبات دیگر می توان گفت منظور از ظهور همان قیام ان حضرت می ...
  • چرا مردان متأهل بدون اجازه همسر خود می‌توانند ازدواج موقت داشته باشند؟!
    185959 ازدواج موقت 1386/04/21
    غریزۀ جنسی یکی از نیرومندترین غرایز انسانی است که باید مانند دیگر غرایز طبیعی انسان به صورت درست بدان پاسخ داده شود؛ زیرا غرایز طبیعی را نمی‌توان از بین برد. اگر هم بتوانیم آنها را سرکوب کنیم، چنین اقدامی عاقلانه نیست، بلکه مبارزه با قانون آفرینش است. بنابراین، ...
  • کلمه «لطیف» به چه معنا است؟
    85727 تفسیر 1392/05/30
    کلمه «لطیف» از ماده «لطف» به معنای دوستی[1] و نرمی و ظرافت در شیء به کار می‌رود.[2] «لطیف»، از جمله صفات الهی است که در قرآن آمده، در مورد خداوند این واژه به معنای دوست داشتن بندگان، رساندن آنچه به ...
  • آیا سیره عقلا برای حجیت نیاز به امضای شارع دارد؟
    9647 مبانی فقهی و اصولی 1393/12/02
    برای دریافت تعریف سیره و بنای عقلاء ر.ک: «سیره مستمره، سیره متشرعه، بنای عقلا و عرف»، سؤال 43565. در سیره عقلا ممکن است با مواردی برخورد کنیم که ارتباط مستقیم با شریعت نداشته باشد، اما درباره سیره عقلائی که رابطه‌ای با شرع دارد، سؤالی مطرح می‌شود که ...
  • از نظر قرآن تفاوت ابلیس و شیطان چیست؟
    97693 تفسیر 1386/08/16
    بر اساس آیات قرآن کریم،‌ ابلیس یکی از جنیان بوده که بر اثر کثرت عبادت، جزء ملائک قرار گرفت اما بعد از خلقت آدم، چون دستور خداوند‌ را عصیان کرد و بر آدم سجده نکرد، از درگاه الاهی رانده شد. اما شیطان به هر موجود طغیانگر و مخالفی گویند خواه ...
  • واجبات نماز کدام است؟
    30321 واجبات نماز 1392/10/04
    نماز از مهم‌ترین عبادتها در اسلام محسوب می‌شود. این عبادت از اجزای متعددی تشکیل شده که برخی از آنها مستحب و برخی دیگر واجب است. برخی از این واجبات نیز به عنوان رکن نماز محسوب می‌شوند. واجبات نماز که تعدادشان به عدد یازده می‌رسد عبارتند از: 1. نیّت: ...
  • چه چیز هایی نماز را باطل می کند؟
    81918 Laws and Jurisprudence 1390/09/21
    دوازده چیز نماز را باطل مى‌کند که آنها را مبطلات نماز مى‌گویند. 1. از بین رفتن یکى از شروط در بین نماز. 2. بروز چیزهایى در بین نماز که وضو یا غسل را باطل مى‌کند. 3. روى هم گذاشتن دست‌ها در بین نماز. 4. گفتن «آمین» ...
  • آیا اگر خداوند ما را پس از مردن، دوباره به دنیا برمی‌گرداند، ما اصلاح می‌شدیم؟
    17963 قرآن 1386/04/14
    اولاً بازگشت دوباره به دنیا از روی میل و خواسته‌ی افراد، موجب می‌شود که نظام آفرینش و بعثت انبیای الهی عبث و بیهوده باشند. ثانیاً بر فرض محال که این افراد به دنیا برگردند، معلوم نیست اعمال خوبی انجام دهند؛ چون دنیا همان دنیا و آنها نیز دارای ...
  • لطفاً به مقاله «برهان نظم از منظر شهید مطهری» که شبهاتی در مورد عقلانی بودن برهان نظم از دیدگاه شهید مطهری را مطرح نموده است پاسخ دهید.
    23318 برهان نظم 1389/06/27
    خلاصه پاسخ به نقد هایی که بر عقلانی بودن برهان نظم وارد شده این است که : استاد مطهری با ارائه تقریری دقیق از برهان نظم بر دو نکته تاکید ورزیده اند:(الف) برهان نظم برهانی عقلی است نه تجربی (ب) برهان ...
  • در ارتباط با نص پیامبر اکرم(ص) بر امام علی(ع) و نیز نص هر امامی بر امام بعد از خود، روایاتی می‌خواستم؟
    13632 حدیث 1393/04/08
    همان طور که پیامبر گرامی اسلام(ص) از جانب خداوند مأمور و موظف شد که جانشین خود را به مردم معرفی کند، بر امامان بعد از ایشان نیز لازم بود که جانشینان خود را که حجت خدا بر روی زمین هستند به مردم معرفی کنند تا کسانی که حق‌‌طلب ...

پربازدیدترین ها