Gelişmiş Arama
Ziyaret
10576
Güncellenme Tarihi: 2012/03/03
Soru Özeti
Anne ve babanın isteğine amel etmenin ölçüsü nedir?
Soru
“Tesnim Tefsiri”nde şöyle gelmiştir: “Babanın vacipsel hakkı kendisine isyan edildiği durumunda eziyet ve babanın incindiği sayılıyor olması yerlerdedir. İstihbabi hakkı da böyleli yerler söz konusu olmadığı durumlardır” (c.5,s.381). Eziyet sayılan konuların belirlenmesiyle eziyet sayılmayan konuların belirlenmesinin ölçüsü nedir? Yani anne ve babanın emirlerine muhalefet etmenin onlara eziyet sebebi olup olmadığını nerden bileceğiz?
Kısa Cevap

Anne ve babaya yapılan eziyetler; onları kızdırmak, incitmek ve hatta ikisinden birisi dahi olsa da anne ve babanın hatırını kırmaktan ibarettir. Bu konuda ayet ve rivayetlerin incelenmesiyle şöyle bir netice alınabilir: Anne ve babanın isteklerine amel edilmesi farz olan hakların ölçüsü, ahlaki açıdan bu hakların yerine getirilmesiyle onların incinmesine sebep olmamak ve onların da fıkhi açıdan çocuklarından haram işlemesini veya farza amel edilmemesini istememeleridir.

Ayrıntılı Cevap

Anne ve babaya yapılan eziyetler “Kızdırmak, incitmek ve hatta ikisinden birisi dahi olsa da baba ve annenin hatırını kırmak” tan ibarettir.[1]

Din ve kültürlerin tamamında anne ve babanın çocukları yanında özel bir ihtiramı vardır, ancak İslam’da bu hakların yanında, anne ve baba için geniş ahlaki haklar sayılmış ve her türlü eziyet ve incitmenin, onların haklarının zayi edilmesini bilecek kadar bu hakları genişletmiştir. Bunun yanında bazı fıkhi hakları da çocukların amel etme sorumluluğuna bırakmıştır; muhtaç anne ve babanın nafakasının çocukların temin etmesinin farz oluşu bunun bir örneğidir.[2]

Anne ve baba hakkı konusunda Kur’an’ın çeşitli tabirleri vardır, nitekim Allah-u Teâlâ şöyle buyurmuştur: Rabbin, kendisinden başkasına asla ibadet etmemenizi, anaya babaya iyi davranmanızı kesin olarak emretti. Eğer onlardan biri, ya da her ikisi senin yanında ihtiyarlık çağına ulaşırsa, sakın onlara “öf” bile deme; onları azarlama; onlara tatlı ve güzel söz söyle”.[3]

Görüldüğü gibi Allah-u Teâlâ’ya iman etmenin ve O’na şirk koşmamanın yanında, anne ve babaya iyilik etmek emredilmiş ve küçük bir kelimeyle dahi olsa da onların incitilmeleri yasaklanmıştır. Rivayetlerde de anne ve babayı incitmek büyük günahtan sayılmıştır.[4] Ancak Kur’an ayetlerinde olduğu gibi bu konu için bir sınır tayin edilmemiş ve onların saygın bilinmesi yönünde yalnızca anne ve babanın incitilmesine işaret edilmekle yetinilmiştir.[5]

O halde anne babanın farz olan haklarının dikkate alınmasıyla onların incinmesi ve hatırlarının kırılmasının ölçüsü vardır.[6] Bir konuda anne babasının görüşüyle muhalefet eden kimse bu muhalefetiyle, onların incinmesine sebep olmuştur. Ancak bazen onlara muhalefet etmek, onların incinecekleri ölçüde olmaması durumunda, her ne kadar onların incinmesine sebep olmasa da, anne babanın görüşüne uygun davranılması daha iyidir.

Çocukların anne babasına itaat kısmından sayılmayan çeşitli şer’i konular vardır örneğin; anne babanın çocuklarına ilahi ve İslami kanunlara muhalefet emri vermesi ve çocuklarından falan şer’i emre muhalefet etmelerini istemesi durumunda, onların emrine itaat etmek gerekli değildir ve onların incinmesine de sebep olmaz.[7]

Dolayısıyla şu neticeye varılabilir: Anne ve babanın isteklerine amel edilmesi farz olan hakların ölçüsü, ahlaki açıdan bu hakların yerine getirilmemesiyle onların incinmesine sebep olmamak ve onların da fıkhi açıdan çocuklarından haram işlemesini veya farza amel edilmemesini istememeleridir.

Elbette farz sayılmasa bile şeriatta anne ve babanın görüşüne riayet edilmesinin güzel olduğu başka konularda vardır.

 


[1] -Muhaddis Kummi, Şeyh Abbas, Nehzetü’n-Nevazır fi Tercümeti Ma’deni’l-Cevahir, Tahran, Birinci baskı, Neşri İslamiye, s. 128.

[2] -Daha fazla bilgi için bu sitede bulunan ilgili soruya bakınız: Soru 22660 (Site: fa9937) (Vücubu Nafaka-i Peder ve Mader).

[3] -İsra, 23.

[4] -Ubeyd b. Zürare şöyle diyor: İmam Sadık’a (a.s) büyük günahları sordum ve İmam şöyle buyurdu:  Ali’nin (a.s) kitabında yedi büyük günah sayılmıştır ki bunlar şunlardan ibarettir: 1. Allah’a küfretmek, 2. Nefis öldürmek, 3. Anne babaya eziyet etmek, 4. Bilerek faiz yemek, 5. Zulmederek yetimin malını yemek, 6. Cihattan kaçmak ve 7. Hicretten sonra bedevi olmak. Bakınız: Amuli, Muhammed b. Hasan, Vesailü’ş-Şia (Nefisle cihat babının tercümesi), Tercümeyi Sıhhat, Tahran 1364, İntişarati Nas, s. 198. 

[5] -Hz. İmam Sadık (a.s) şöyle buyurur: Allah-u Teâlâ (anne ve babanın incinmesinde) “Of”tan daha küçük bir şey bilseydi ondan da sakındırırdı ve “Of”un en aşağı merhalesi incitmektir ve bir kimsenin, anne ve babasına bakışını dikmesi, bunun örneklerinden birisidir. Bakınız: Kuleyni Muhammed b. Yakup, Usulü Kâfi (tercümeyi Mustafavi), Tahran,  Kitap Furuşiyi İlmiyeyi İslamiye, Birinci baskı, c. 4, s. 50.

[6] -İstiftaatların bazılarında da bu konuya işaret edilmiştir örneğin “Anne babanın incitilmesinin (Akkı Valideyn) anlamı nedir? Hangi şartlarda gerçekleşir? Eserleri (getirisi götürüsü) nedir?” şeklinde istiftaat edilmiş ve şöyle cevaplandırılmıştır: Onların incinmesine sebep olacak her iş, akkı valideyn (onları incitmek) manasındadır, ancak farz veya haram konularında mükellef olunmasının yanında onların bu emirlere muhalefet edilmesini istemeleri, bunun dışındadır. Bakınız: “İstiftaatı Cedid” (Ayetullah Mekarim Şirazi), c. 3, s. 559; Anne oğluna karısını boşamasını, boşamaması durumunda incineceğini; içtiği sütü helal etmeyeceğini söyleyebilir mi? Cevap: Allah’ın İsmiyle, Bu konuda anneye itaat etmek farz değildir. Bakınız: Sıratü’n-Necat (Ayetullah Tebrizi), c. 6 s. 257.

[7] -Daha fazla bilgilenmek için bu sitede bakınız: Soru 14948 (Site: tr14742) (Vezayifi Ferzendan der Beraberi Valideyn).

 

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Berzahta veya kıyamette ezan okunacak mı?
    7481 Diraytü’l-Hadis (Hadis Etidü) 2012/04/03
    1- Berzah aleminde ezan okunması konusunda hadis kaynaklarında herhangi bir şey yoktur. 2- Bir rivayette İmam Bakır (a.s) şöyle buyuruyor: ‘Resul-i Ekrem (s.a.a) miraca gittiğinde geçmiş bütün Peygamberler Onun yanına geldiler. Cebrail, Allah’ın emriyle ezan okudu ve kamet getirdi.[1] 3- ...
  • Aşura günü oruç tutma hakkında Peygamberden (s.a.a) hadis var mı? Aşura günü oruç tutmak müstehap mıdır?
    10676 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/10/15
    Şianın muteber kaynaklarında Hz. Muhammed’den (s.a.a) aşura günü oruç tutmanın müstehap olduğunu gösteren herhangi bir hadise rastlanmamaktadır. Sadece O’nun (s.a.a) siretinde aşura günü oruç tuttuğunu gösteren hadisler vardır. Örneğin bir hadiste İmam Rıza (a.s) şöyle buyuruyor: ‘Resulullah (s.a.a) aşura günü oruç tutardı.’ Ama böyle rivayetleri esas alarak ...
  • acaba hem Allah-ı sevmek ve hem de ondan korkmak mümkün müdür?
    9244 Pratik Ahlak 2010/12/18
    Allah u Teâlâ'ya yönelik, ümit ile korkunun birlikte ve beraber oluşları, bazı yerlerde ve zamanlarda da mehabetin oluşu hiç de hayret verici bir durum değildir. Zira bu durum yaşamımızın her tarafını kapsamış, ancak biz bu durumdan, bu durumun şiddetli bir şekilde açık olduğundan dolayı gafiliz. ...
  • Hz Zehra’nın şehadetinin kesin tarihi nedir?
    10332 تاريخ بزرگان 2012/04/15
    Hz Zehra’nın (a.s) şehadet günü hakkında tarih kitaplarında birkaç görüş vardır. Bazı tarihçiler bunun Hz Peygamberin vefatından 40 gün sonra bazıları 6 ay sonra ve bir grup da 8 ay sonra gerçekleştiğini belirtmiştir. Aynı şekilde imamlarımızdan (a.s) nakledilen rivayetlerde iki tarih belirtilmiştir ve birçok Şia âlimi Hz ...
  • Arafat’ta durmanın sır, fazilet ve adabı nedir?
    10983 Pratik Ahlak 2011/08/17
    Arafat’ta durmanın sırrı hakkında birçok rivayet bulunmakta ve hepsi bu mübarek günün azamet ve faziletini göstermektedir. Arafat günü insanın kendisini tanıdığı ve de dua ve yakarış ile Allah’ın kerem ve ihsan sofrasında yer edinebilmek için arı bir niyet ile Allah’ın misafirliğine kabul olduğu gündür. Şeytan bu günde ...
  • Yaşamımda sürekli sorun ve buhranlarla karşı karşıyayım, benim için bir çözüm yolu var mıdır?
    7409 Eski Kelam İlmi 2011/04/11
    İnsanlar sürekli değişik yollarla Allah’ın sınamasına tabi tutulur ve başarılı şahıslar ancak bu sınamalardan yüz akıyla çıkanlardır. Bu esas uyarınca Allah’ın rahmetinden meyus olmayın ve Allah’a dua etmeyle, O’ndan rızık talebinde bulunmayla ve sorunları gidermeyi istemeyle birlikte mevcut durumunuzun iyilileşmesi için çalışın. Her halükarda ...
  • Neden Allah boşanmadan çok nefret etmektedir?
    9671 Hukuk ve Şer’I Hükümler Felsefesi 2012/03/12
    Boşanma ve evlilik arasında bir karşıtlık bulunduğundan, Allah’ın boşanmadan nefret etmesinin nedenini öğrenmek için, ilkönce evliliğin önemi açıklanmalıdır.[1] Yüce Allah Kur’an’da insanların çift yaratılmasını huzur ve sükûnet sağlayan ilahi ayet ve nişanelerden saymıştır.[2] Masumların (a.s) rivayetlerinde de evlilik büyük bir öneme ...
  • İslami düşüncenin kapsamlılığıyla ilgili dengeli bir proje sunmak mümkün müdür?
    8109 Eski Kelam İlmi 2007/08/23
    İslam, gönderilmiş olan son ve en mükemmel dindir. Bundan dolayı insan hayatını ilgilendiren bütün toplumsal ve ferdi alanlarda bu dinin yol gösterici olması beklentisi içerisindeyiz. “İslam’da sistematik düşünce teorisi “ İslam dininin kapsamlılığıyla ilgili dengeli bir teoridir. ...
  • Yezit İmam Hüseyin’i (a.s) neden öldürdü?
    14560 Eski Kelam İlmi 2011/08/03
    Birçok delil Yezit b.Muaviye’nin ahiret ve kıyamete hiçbir inancı olmadığını göstermektedir. O, üç yıllık yönetimi süresince İmam Hüseyin’i (a.s) şehit etmek, Medine’yi yağmalamak ve tahrip etmek, sahabelerden ve diğer kesimlerden[1] birçok ferdi öldürmek ve Allah’ın evini taşa tutmak ve ...
  • İlim ve ameli birleştirmek için uygun ve etkili çözüm nedir?
    6344 Pratik Ahlak 2012/01/18
    İslamî usuller esasınca, ancak salih ameli peşinden getiren bir ilim ve bilgi faydalı olabilir. Ama bununla birlikte bazı âlimlerin salih amel işlemekten geri kaldığını gözlemlemekteyiz. Bu konu değişik nedenlerden kaynaklanabilir. Mesela onlar sadece bir takım ıstılahları öğrenmiş, gerçek bilgin olmamış, bilgilerine önem vermemiş, dünya hayatını ahirete tercih etmiş, dinî ...

En Çok Okunanlar