Ətraflı axtarış
Baxanların
7963
İnternetə qoyma tarixi: 2011/11/24
Sualın xülasəsi
Sair bəndələr arasında peyğəmbərlərin və imamların seçilməsinin dəlili nədir?
Sual
Sair bəndələr arasından peyğəmbərlərin və imamların seçilməsinin dəlili nədir? Nə üçün Məhəmməd adlı bir şəxs Allah tərəfindən seçilərək bəndələrin ən yaxşısı təyin edilir? Bu məsələ insanın bu dünyadakı təvəllüdündən qabaqkı hadisələrlə bağlıdırmı?
Qısa cavab

“Ümumi nübüvvət” dəlillərinə əsasən, Allah-taala bəşəriyyəti hidayət etmək üçün onların öz növündən olan müəyyən insanları seçir ki, örnək, xəlifə və hidayətçi olsunlar. Bu seçki əsla təsadüfi, əsasız və dəlilsiz deyildir.

İzah:

“İlahi xilafət məqamı”na nail olmaq istedadı və qabiliyyəti hamının batinində və təbiətində qoyulsa da, bütün insanlarda zühur ərsəsinə çatıb gerçəkləşmir; yalnız xüsusi və müəyyən sayılı insanlar ilahi xilafət məqamına çata bilirlər. Onlar Allah dərgahında xalis bəndəçiliklə bu qabiliyyəti zühur ərsəsinə çatdırır və öz ixtiyarları ilə heç bir günah işə düşmürlər. Allah-taala onların zahiri (bu dünyadakı) xilqətlərinin əvvəlindən ömürlərinin sonuna qədərki dövrdə əməl, rəftar və davranışlarından agah olduğundan cəmiyyətə rəhbərlik səlahiyyətini, nübüvvət və seçilmiş insanlar olmaq nemətini əməllərinin mükafatı olaraq onlara bağışlayır. Deməli, bu seçkinin sirri iki şeydən ibarətdir:

1. İlahi övliyaların Allah dərgahında qeydsiz-şərtsiz itaət və xalis bəndəliyi;

2. Allah-taalanın ilahi övliyalara qarşı xüsusi nəzər və inayəti.

Belə nəticə alırıq ki, Allah-taalanın peyğəmbərlərə və imamlara qarşı xüsusi inayəti, əvvəla, onların qabiliyyət və istedadlarına, eləcə də Allaha bəndəçilik etmələrinə, Onun razılığı yolunda göstərdikləri səylərə əsasən verilir. İkincisi, bu nemətin onlara əta edilməsi həqiqətdə bütün bəşəriyyət üçün bir nemət sayılır və onların hidayəti üçün nəzərdə tutulmuş olduğundan, tamamilə hikmət və sırf ədalət üzündəndir.

Ətreaflı cavab

“Ümumi nübüvvət” dəlillərinə əsasən, Allah-taala bəşəriyyəti hidayət etmək üçün onların öz növlərindən olan insanları seçərək bütün bəşəriyyətə örnək və hidayətçi qərar vermiş, onlara bir çox səciyyəvi xüsusiyyətlər, o cümlədən elm və ismət əta etmişdir. Buna görə də, şübhəsiz, peyğəmbərlər və imamlar Allah tərəfindən xüsusi inayətə və mərhəmətə layiq görülürlər. Amma bu kimi ilahi nemətlər həmin böyük və məsum şəxsiyyətlərin öz iradə, ləyaqət və qabiliyyətindən nəşət tapır. Yəni Allah-taala Özünün əzəli və mütləq elmi ilə bilir ki, bəndələrinin arasında müəyyən insanlar başqaları ilə müqayisədə öz istedadlarından mümkün olan ən yüksək həddə bəhrələnəcək, Allah dərgahında xalis və müti bəndə olacaqlar. Buna görə də Allah-taala bəşər övladı arasından məhz onları seçmiş, xüsusi nemət və mükafatlar əta edərək onları dərin elm və güclü iradədən bəhrələndirmişdir ki, bu sifətlərin vasitəsi ilə kamil və mütləq toxunulmazlığa – ismət məqamına çatsınlar, onun sayəsində də bütün bəşər övladı üçün əmanətdar və etibarlı hidayətçilər ola bilsinlər.

Bu gerçəkliyə dair çoxlu ayə və rəvayətlər vardır. Onlardan bir neçəsinə işarə edirik. Mütəal Allah buyurur: “Səbirli olduqlarına və Bizim ayələrimizə yəqin etdiklərinə görə onların bəzilərini rəhbərlər qərar verdik ki, Bizim fərmanımızla camaatı hidayət edərlər.”[1]

İmam Sadiq (əleyhis-salam) bu barədə buyurur: “Həqiqətən mütəal Allah Adəm övladı arasından müəyyən insanları seçmiş, onların təvəllüdünü pak-pakizə, bədənlərini hər növ eyib, nöqsan və çirkinlikdən uzaq etmiş və onları atalarının sülbündə və analarının bətnində xüsusi şəkildə hifz etmişdir. Bu nemətlər onların Allah qarşısında tələbkar olduqlarına görə deyildi; əksinə buna görə idi ki, Allah-taala xilqət zamanı (Özünün əzəli və mütləq elmi ilə) bilirdi ki, bu insanlar Onun əmr və nəhylərinə itaət, Ona layiqincə ibadət edəcək və hətta məxfi şəkildə olsa belə, Ona bir şeyi şərik qoşmayacaqlar. Onlar Allaha bu qədər müti və itaətçi olduqlarına görə Onun dərgahında yüksək məqam, mənzilət və kəramətə nail olmuşlar.”[2]

“Nüdbə” duasının əvvəllərində belə deyilir: “Pərvərdigara, Sənə həmd olsun! Sən onlarla (övliyalarınla) şərt etdin ki, dünyanın mənzilətlərinə (bərbəzək və naz-nemətlərinə) və zinətlərinə etinasız olsunlar, Sənin dərgahına yaxınlaşmaqdan başqa bir məqam barəsində fikirləşməsinlər, onlar da bu şərti qəbul etdilər. Onların bu şərtə əməl edəcəklərini (əvvəlcədən) bildiyin üçün onlardan qəbul etdin və Öz dərgahına yaxınlaşdırdın. Məhz bu ləyaqətə görə mələklərini onlara nazil etdin, Öz vəhyinlə onları əzizlədin, Özünün sonsuz elm süfrəndən onları bəhrələndirdin.”[3]

Nəticə:

“İlahi xilafət məqamı”na çatmaq istedadı hamının daxilində və təbiətində qoyulsa da, bütün insanlarda zühur ərsəsinə çatmır.[4] Peyğəmbərlərin və imamların seçilməsi onların übudiyyət (bəndəlik) yolunda Allah verən istedad və şəraitlərdən kamil və mütləq şəkildə bəhrələnməsinə görə olmuşdur, Allah-taala da Özünün əzəli elmi ilə onların bu xüsusiyyətindən agah idi. Yəni bu şəxslərin gələcəkdə öz ixtiyarları ilə Allaha bəndəçilik yolunda bütün səylərini əsirgəməyəcəklərini bilirdi. Allah-taala da ixtiyar üzündən olan bu bəndəliyin mükafatı olaraq onlara Özünün xüsusi nemətini – risalət və imamət məqamını vermişdir.

Hər bir halda, Allah tərəfindən nemətlərin əta olunması insanların məsləhəti əsasındadır. Bir çoxlarının belə ilahi nemətlərdən bəhrələnməməsinin səbəbi budur ki, o istedadlara malik olmaq onların məsləhətinə deyilmiş və (malik olduqları təqdirdə) qədrini bilməyəcəkdilər. Bu qəbildən olan bir neçə məsələni də Allah-taala qeyd etmişdir. Bilirik ki, müəyyən insanlar böyük fəzilətlərə malik olsalar da, ondan sui-istifadə etdiklərinə görə böyük bəlalara düçar olmuşlar. Deməli, bu nemətlərin Allah tərəfindən xüsusi şəxslərə verilməsi hikmətsiz deyildir. “Allah Öz risalətini kim üçün qərar verdiyini və kimin bu məqama çatmağa ləyaqəti olduğunu daha yaxşı bilir.”

Allah-taala həzrət Musa (əleyhis-salam)-ın qövmündən olan və rəvayətlərdə Bələm Baura adlandırılan şəxs barəsində buyurur: “Biz bəndələrimizin bəzisinə çoxlu kəramətlər verdik, ona xüsusi məziyyətlər əta etdik və ona (çoxlu) iftixarlar verdik, (əlbəttə nübüvvət və risalət məqamını yox)... Lakin Allahın verdiyi bu nemətləri öz həvayi-nəfsinə xidmətə sərf etdi və onlardan sui-istifadə etdiyinə görə nəinki məqamı yüksəlmədi, əksinə it dərəcəsinə də süqut etdi.[5]

Qeyd etdiyimiz izahlara əsasən, “Peyğəmbərlərin və imamların seçilməsi dünyadakı təvəllüdlərindən əvvəlki dövrlərə də aiddirmi, ya yox?” sualının cavabı məlum olur. Aydındır ki, əsas meyar dünyadakı əməldir. İmam Sadiq (əleyhis-salam)-ın buyurduğu aşağıdakı rəvayətin mənası da bundan ibarətdir: “Allah-taala (xilqətdən əvvəl) yəmin (sağ tərəf) səhabələrinə əmr etdi ki, cəhənnəm atəşinə daxil olsunlar. Onlar da qəbul edərək atəşə daxil oldular. Lakin “şimal (sol tərəf) səhabələri” inadkarlıq edərək atəşə daxil olmadılar.”[6]

Bu hədisdən aydın olur ki, burada deyilənlər xilqətdən sonra – bu dünyada öz ixtiyar və seçimləri ilə “yəmin” (sağ tərəf) və ya “şimal” (sol tərəf) səhabələri olacaq şəxslərdir ki, onların həqiqətləri xilqətdən əvvəlki aləmdə onlara belə göstərilmişdir.

Peyğəmbərlərin və imamların sair insanlara olan üstünlüyü aydındır. İmam Sadiq (əleyhis-salam) belə buyurur: “Allah-taala məxluqatı xəlq edən zaman onları Öz dərgahında hazır etdi və onlardan: “Sizin Rəbbiniz kimdir?!” – deyə, soruşdu. “Bizim Rəbbimiz Sənsən” deyə cavab verən ilk şəxs Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih), Əmirəl-möminin Əli və imamlar (əleyhimus-salam) idi. Ona görə də Allah-taala onları elmin və dinin daşıyıcıları qərar verdi.”[7]

Başqa bir rəvayətdə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur: “Allah-taala məni, Əlini, Fatiməni, Həsəni və Hüseyni dünyanın xilqətindən yeddi min il qabaq xəlq etmişdir.”[8]

O həzrətin bu xilqətdən məqsədi cismani və fiziki xilqəti deyil, xüsusi zaman dövründə olan mələkuti və nurani xilqət olmuşdur. Belə nəticə alırıq ki, Allah-taalanın peyğəmbərlərə və məsum imamlara inayət etdiyi nemətlər, əvvəla, onların qabiliyyət, istedad və səyləri əsasında verilmişdir, ikincisi, bu nemətin verilməsi də həqiqətdə bütün bəşəriyyətə verilən nemət olmaqla onların hidayəti üçündür. Habelə, bu nemətlərin hamısı hikmət və ədalət üzündən olmuşdur.



[1] “Səcdə” surəsi, ayə: 24

[2] "Biharul-ənvar", 10-cu cild, səh. 170

[3] Bax: “Porsman” adlı proqram

[4] Ayətullah Misbah Yəzdi, “Pişniyazhayi müdiriyyəti islami”, səh. 55

[5] Ayətullah Misbah Yəzdi, “Dər pərtovi vilayət”, səh. 56

[6] “Biharul-ənvar”, 5-ci cild, səh. 241

[7] Yenə orada, səh. 224

[8] Yenə orada, 54-cü cild, səh. 43

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Peyğəmbərin besəti və meracı bir gündə (rəcəbin 27-də) baş vermişdirmi?
    8924 تاريخ بزرگان 2012/04/10
    Cavabı bəyan etmək üçün Peyğəmbərin besəti və meracı ilə əlaqədar məsələni təfsir kitablarından araşdırırıq. 1. Besətin tarixi ilə əlaqədar müsəlman alimləri arasında iki nəzəriyyə vardır: Birincisi şiələrin nəzəriyyəsidir. Onlar rəcəb ayının 27-ci gününü Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in besət günü hesab edirlər. İkinci nəzər isə ...
  • Türbət suyunu əldə etmək üçün, su, yağış suyu olmalıdırmı? Ona dua da oxunmalıdır yoxsa lazım deyil? Xahiş edirəm tam izah verin.
    8842 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/02
    Türbət suyunu hazırlamaq üçün, pak və gigiyena suyu kifayətdir.[1] Hərçənd, fərat suyu[2] zəmzəm suyu[3], yaxud neysan ayında[4] olan yağış suyu kimi bəzi suların daha çoxImtiyazları var. yağış suyu da çox vaxt saf və təmiz olduğuna görə, bəlkə adi sulardan daha yaxşı ...
  • Günahdan paklanmanın hansı yolları vardır?
    8738 Əməli əxlaq 2011/06/14
    İnsanın günahlarının bağışlanması yolları çox olmasına baxmayaraq biz onların bəzilərini aşağıda qeyd edirik: 1). Tövbə və Allaha tərəf qayıdış (bəzi şərtlərlə) 2). Günahların bağışlanmasına səbəb olan ən gözəl savabları əldə etmək, yəni yaxşı əməllərə qədəm qoymaq. 3). Kiçik günahların ...
  • İbn Ərəbinin İmam Zaman (ə.c) barəsində baxışı nədən ibarətdir?
    11923 تاريخ بزرگان 2011/09/04
    Mühyəddin İbn Ərəbinin əsərlərini mütaliə etdikdə onun İmam Zaman (ə.c) barəsindəki inancı üzə çıxır. O, "Fütuhati-məkkiyyə" kitabının Həzrət Məhdinin axırzamandakı silahdaş və yavərlərnə həsr etdiyi 366-cı babında belə qeyd edir: “Allahın diri, sağ bir xəlifəsi vardır, o, üzə çıxar. Onun zühuru dünya zülm və sitəmlə ...
  • Pişnamazı tanımadığımız halda camaat namazının hökmü nədir?
    9218 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/06/23
    Pişnamazın şərtlərindən biri ədalətli olmaqdır.[1] Pişnamazın bu ədaləti aşkar olunub isbat edilməlidir.[2] Ədalət batində Allahdan bir növ qorxu hissidir ki, insanın böyük günah iş görməsinin və ya kiçik günahları təkrar etməsinin qarşısını alır. Əgər bir şəxslə oturub-dursaq və ondan ...
  • Niyə dəstəmaz ayəsində “mərafiq (dirsəklər)” kəliməsi cəm halında, ancaq “kəbeyn (Ayağın üzərində yerləşən hər iki bənd,çıxıntı)” kəliməsi ikili cəm halında gəlibdir?
    5734 Təfsir 2019/05/05
    Dəstəmazın necə alənmasının keyfiyyətini bəyan edən dəstəmaz ayəsi olan Maidə sürəsinin 6-cı ayəsində Allah taala buyurur: Ey iman gətirənlər! Namaza durduğunuz zaman üzünüzü və dirsəklərə qədər qollarınızı yuyun! Başınızı və hər iki bəndə (oynağa) qədər ayaqlarınızı məsh edin!...[1] Ayədə gələn kəlimələrin mənası “Mərafiq” dirsəklər ...
  • İrfan elmində xət və nöqtə və s.... hansı mənadadır və “ənə nöqtətu təhtül-ba” (Mən ba hərfinin altındakı nöqtəyəm”- rəvayətinin mənası nədi?
    10843 Nəzəri irfan 2014/05/22
    İrafan elmində qeyb aləmindən bəzi həqiqətləri çatdırmaqdan ötrü ədədlər, hərflər və şəkillərin özünəməxsus ilahi rəmzləri vardır. Nöqtədən məqsəd, allah-Taalanın həqiqi vəhdətidir və bu həqiqi vəhdətin şəkli insan qəlbinin dərinlkilərindən qərar tutmuşdur. Ona görə də kamil insan, varlıq aləminin mərkəzi kimi tanıtdırılmışdır. Allah-taalanın yer üzündə həqiqi vəhdətindəki xəlifəsidir. Əmirəl-mömininin (əleyhissalam) ...
  • Xahiş edirik Şeyx Tusinin siyasi nəzəriyyəsini açıqlayasınız.
    6395 Nizamlar (Qurluşlar) 2011/10/04
    Hər bir dövr və əsrdə özünə məxsus suallar yaranırdı ki, elm sahiblərini vadar edir ki, onlara cavab versinlər və bunlardan biri də şeyx Tusidir ki, bu işin öhdəsindən gəlmişdir. Şeyx Tusinin ümumi olaraq siyasi nəzəriyyəsinin əslini, aşağıdakı mərhələlərdə xülasə etmək olar:
  • Lütfən qadının hicabının necəliyi barəsində hədis yazın.
    8634 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/13
    Nur surəsinin 31- ci ayəsi başqa olmaqla çox sayda hədis və ayələr qadının hicabı barəsində söhbət açmışdır.həmçinin Nur surəsinin 31- ci ayəsində buyurulur: "Mömin qadınlara de ki, gözlərini haram buyrulmuş şeylərdən çəkindirsinlər, namuslarını qorusunlar; öz- özlüyündə görünən (əl- az) istisna olmaqla, zinətlərini göstərməsinlər baş örtüklərini yaxalarına çəksinlər; zinətlərini ərlərindən başqasına ...
  • Təşəhhüd və salam halında hansı əməllər müstəbdir?
    9362 Təşəhhüd və salam 2015/04/19
    Namazın salam və təşəhhüdündə müstəhəb sayılan əməllər aşağıdakılardır: Təvərrük halında oturmaq, Yəni namaz qılan adam sol budu üstə otursun, və sağ ayağının üstünü sol ayağının üzərinə qoysun. Təşəhhüddən sonra desin: “Əlhəmdulillah” ya da desin “Bismillah və billah vəlhəmdu lillahı və xəyrul əsmai ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164891 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164578 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119934 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114047 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111311 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94296 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54955 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54848 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46401 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45974 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...