Ətraflı axtarış
Baxanların
7350
İnternetə qoyma tarixi: 2013/08/26
Sualın xülasəsi
Дини сијасәтдән ајыран секулјаризм тәфәккүрү неҹә јараныб?
Sual
Дини сијасәтдән ајыран секулјаризм тәфәккүрү неҹә јараныб?
Qısa cavab

Гәрбдә интибаһ дөврүндән сонра христиан-килсә һакимијјәтинин јени јаранан елми-фикри ҹәрәјанларла чарпышдығы дөвр нәһајәт, динин сијасәтлә ајры олдуғу тәфәккүрү мејдана чыхартды.

 

“Секулјаризм” фикри гәрб тәфәккүр дүнјасына мәнсубдур. Бунун да әсаслы сәбәбләри вардыр. Һәр һалда илаһи идејалары ашыламајан, ади фәрдләрин истәји әсасында тәһриф олунан бир дин (христианлыг) һеч вахт бәшәријјәтин етимадыны там доғрултмајаҹаг.

 

Ətreaflı cavab

ХV әсрин орталарындан башлајараг Гәрбдә гәдим Рум вә Јунан мәдәнијјәтинә мејлли тәзә бир тарихин башланғыҹ илләринә тәсадүф олунур.[1] Даһа сонра бу һадисәләр XVI әсрин орталарында Мартин Лутер кими ислаһатчы диндарларын васитәси илә ислаһат дөврүнә гәдәм гојду.[2] Нәһајәт, өзүнә чохсајлы тәрәфдар топлајан бу ҹәрәјан XVII-XVIII әсрләрдә Гәрбдә шүур вә ағыла әсасланан фикирләрә бәраәт газандыра билди.[3] О дөврүн диндар мүтәфәккирләри дә белә нәтиҹәјә ҝәлдиләр ки, килсә үсул-гајдалары мүасир фикир вә еһтијаҹлары өдәмәјә гадир дејил. Бу фикирләр о гәдәр ҝенишләнди ки, нәһајәт, дин јалныз инсанын Аллаһла шәхси рабитәси анламы кими үнван алды вә ахирәт аләминә дә онун әсасында мәна верилди. Беләликлә, дин тамамилә иҹтимаи-сијаси һүдудлардан тәҹрид олунду вә ону сијасәтдән ајыран секулјар фәлсәфи дүнјаҝөрүшүнүн[4] әсасы гојулду.

 

Амма секулјаризм фикри илә гаршылашанда, үмуми тәрздә дејил, мәһз, Гәрбин христиан-килсә һакимијјәтинә гаршы мөвгеји һагда данышылмалыдыр. Чүнки дүзҝүн дүнјаҝөрүшүнү ашыламајан, тәһрифә мәруз галан вә һәр һансы инсани еһтијаҹлары өдәјә билмәјән дин мәһкумдур. Бир дә ки, Иса пејғәмбәрин шәриәти сонунҹу дин олмамыш вә о өзү дә һеч вахт өзүнү сонунҹу пејғәмбәр елан етмәмишдир. Мөвҹуд “Инҹил”ләрдә дә ондан сонра сон елчини мүждәләјән ишарәләр вардыр.

 

Амма Ислам дининин сонунҹу дин олараг һәр һансы тәһиф вә хәтадан узаг олмасы факты данылмаз мәсәләдир вә онун идејаларында динин сијасәтдән ајры олмасы һагда фикирләр дә тәбии олараг рәдд едилир. Бунунла белә, бәзән мүсәлманлар арасында ортаја чыхан бир сыра “мүтәфәккир”ләрин әкс мөвгеләри исә гәрб-секулјар идејаларындан мәншәләниб. Исламдан хәбәрсиз олан беләләри елә ҝүман едирдиләр ки, бу фикирләр Ислам дүнјасында да дөнүш вә инкишаф јарадаҹаг. Мәсәлән, доктор Ҹабир Усфур өзү Әли Әбдүррәззагын “Әл-Ислам вә үсулил-һикәм” китабына јаздығы мүгәддимәсиндә белә гејд едир: “Биз Рәфаәт Тәһтави, Мәһәммәд Әбдүһ вә Әли Әбдүррәззаг кими шәхсиијјәтләрлә фәхр едир вә онлары нүмунә билирик. Чүнки онлар инкишаф етмиш мәдәни-иҹтимаи гурулушун тәрәфдарларыдыр.

 

 

[1] Renaissance—ренессанс

[2] Reformation—көкүндән дәјишдирмә

[3] Enlightenment—маарифләнмә

[4] Secularism—дүнјәви, гејри-дини

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Namazı tərk etmək orucu batil edirmi?
    4248 کلیات 2015/05/27
    İslamın bütün hökmləri insanın kamala yetməsi və inkişafı üçün nəzərdə tutulmuşdur onların hər birinə əməl etmək insanın özünə faydası var. Bütün bu qanunlar topolumu bir yerdə tam əməl olunduqda insana nəticə verə bilər. Belə olan surətdə namazsız oruc və orucsuz namaz təbii ki lazım olan nəticəsi olmaz. ...
  • Ər- rəhman surəsinin 33 cü ayəsində fövqəladə güc və sultandan məqsəd nədir? Bir haldaki, hazırda bəşər aya və başqa planetlərə gedir?
    15117 Təfsir 2013/02/03
    "Ey cin və insan tayfası! Əgər göylərin və yerin ətrafından (çevrəsindən) kənara çıxa bilərsinizsə, çıxın. Siz (oradan) ancaq (qüdrət və) qüvvətlə (Allahın sizə bəxş etdiyi elmin qüdrətilə) çıxa bilərsiniz!" «یَا مَعْشَرَ الجِْنّ‏ِ وَ الْانسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُواْ مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَانفُذُواْ لَا تَنفُذُونَ إِلَّا ...
  • Xilqətdə kişinin qadından üstünlüyü vardırmı?
    5665 İslam fəlsəfəsi 2012/02/18
    Qadın və kişi – hər ikisi həqiqi vəhdətdən bəhrələnir, bir-biri ilə əlaqədar kamala çatırlar. Bu iki varlığı bir-birindən ayrılıqda “iki varlıq” ünvanı ilə müqayisə etmək, habelə birinin digərindən üstün olmasını demək mənasızdır. ...
  • Quranda (aləmin xəlq edilməsi barəsində deyilən) “altı gün”ün mənası 24 saatlıq həmin ündürmü?
    6384 Qədim kəlam 2011/05/17
    Qurani-Kərimdə asimanların və yerin xəlq edildiyi zaman müddəti “altı gün” təbiri ilə qeyd olunur. Lakin Adəmin xilqətinin altıncı gündə olması, eləcə də Allah-taalanın hər gündə əncam verdiyi işlər qeyd olunmamışdır.Zahirdə “altı gün” təbiri altı dövrə işarədir. Necə ki, bu mənaya olan “yovm” – ...
  • "Həqiqət məcazın körpüsüdür" sözündən məqsəd nədir?" Məcazi eşq" barəsində islamın nəzərini buyurun.
    7646 Əməli irfan 2010/11/08
    1- İslam alimlərinin fikrincə, aləmdə yalnız bir həqiqi eşq var. O, Alllaha olan eşqdir. Digər eşqlər isə yalançı, ya qeyri həqiqi ya məcazi eşqlərdir və hətta Allahdan qeyrisində eşq sözünü işlətmək, doğru deyil. Çünki onlar eşq deyil, meyldirlər. Onların xüsusiyyətləri budur ki, insan qədər ki, onlara sahib ...
  • İşlədiyim bir müəssisədən öz haqqımı almaq üçün nə etməliyəm?
    5755 Əməli əxlaq 2011/06/18
    Şiə fiqhinin ən mühüm bəhslərindən biri də fəhlə və işçi tərəfin hüququ məsələsidir ki, icarə (etmək haqqı) və cüalə kitablarında bəhs olunmuş və onun hökümləri (bir halda ki, qarşılıqlı heç bir tərəfin haqqı digərində qalmasın) açıqlanmışdır. İlk şey ki, ona təkid olunmuşdur, "Müqavilənin" yazılması və fəhlənin əmək ...
  • Nə üçün Allahın sifətlərinin içərisində yalnız ədalət sifəti üsuliddindən hesab edilir?
    7249 Qədim kəlam 2011/11/14
    Şiənin əqaidi tovhid, ədalət, məad, nübuvvət və imamətdən təşkil olunmuşdur. Baxmayaraq ki, ədalət Allahın sifətlərindən biridir və tovhid bəhsində izah edilmlədir. Lakin böyük əhəmiyyət kəsb etdiyindən ayrıca izah edilir. Amma əhəmiyyətli olmasının səbəb ondan ibarətdir ki, ədalət sifəti ədliyyə (şiə və mötəzilə) kəlamı ...
  • Qərb ökələrinin İslam Peyğəmbərinə əhanət etməsində məqsəd nədir?
    6369 Siyasət fəlsəfəsi 2011/04/16
    Sualın cavabını açıqlamaq üçün bir neçə nöqtəyə işarə edirik: 1.             Tarixdə bu cür əhanətlər: Peyğəmbərə (ə) və İslam Peyğəmbərinə (s) əhanət olunması təzə bir məsələ deyil, bəlkə çox keçmiş zamanlarda bu hadisənin olduğunu tarix bizlərə xəbər ...
  • Osmanlı və Hindistanda olan İslam nəzəriyyəsində olan fərq nədir?
    6165 Fiqh tarixi 2012/05/19
    Hind və Osmanlı hakimiyyətində olan İslamı müqayisə etmək üçün bu iki ölkədə olan məzhəblər ki, hakim olmuşdurlar, Məlumat əldə edilsin. Osmanlı hakimiyyətində olan fiqhi məzhəb (7- ci əsrdə kimi) hənəfi məzhəbi olmuşdur ki, sünnü məzhəbində olan dörd məzhəbdən biridir. Əlbəttə Osmanlılar əqidə cəhətindən Əşəri ...
  • Məsum İmamların da qüdrət döyüşü vardır və onlar da irsi hökumət istəyirlər?
    5196 Qədim kəlam 2012/04/18
    Əvvəla, İmamların yaşayışına diqqət etməklə aydın olur ki, onların nəinki qüdrət döyüşləri olmayıb, bəlkə heç bir qüdrət həvəsi onlarda olmayıb. Əgər nə vaxtsa öz hüquqlarından müdafiə ediblərsə təklifə xatir olub. İmam Əlinin (ə) bu sözü ki, buyurur: Məni xilas edin və başqalarının sorağına gedin. Bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    160452 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    146738 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    115706 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    106963 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    89309 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    88736 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    52209 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    41741 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    40958 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    40578 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...