Ətraflı axtarış
Baxanların
6470
İnternetə qoyma tarixi: 2012/01/08
Sualın xülasəsi
Aya bu nəzəriyyə doğrudur ki, Kafi kitabında səhih hədislər azdır?
Sual
Deyirlər Kuleyni səhih hədislər üçün dəlillər açıqlanmışdır ki, onun əsasında, Kafi kitabında səhih hədislər azdır? Bu sözün şahidi bəzi kitablardır ki, Kuleynidən sonra yazılmışdır. Buna əsasən də Vəhid Bəhbəhani deyir: "Biz Kafi kitabında bəzi rəvayətləri müşahidə edirik ki, onun həqiqətən məsum imamlardan olmadığını yəqin edirik". Aya bu nəzəriyyə düzgündür?
Qısa cavab

Kuleyni hədisi təyin etmək üçün gətirdiyi nümunələrin açıqlaması o hədislər barəsindədir ki, bir- birinin əksinə olunsun; nəin ki, bütün düzgün hədisləri təyin etmək üçün bu üç yoldan və qanundan istifadə olunsun yəni Quranla müvafiq, sünni məzhəbinin əksi və ixtiyarı olsun; bəlkə nişanələr bunlardan daha çoxdur. Kuleynidən sonra kitabların yazılması onun kitabının kifayət etməməsi demək deyildir, çünki bu cür kitabların müəllifləri Kafi kitabını qəbul edirlər.

Ətreaflı cavab

Bu nəzəriyyənin cavabını ətraflı əldə etmək üçün bir neçə nöqtəyə nəzər salmaq lazımdır:

  1. Mərhum Kuleyni, qeybəti- suğra zamanında şiə aləminin ən böyük alimlərindən sayılırdı ki, bir çox alimlər, onu sitayiş və qəşviq etmişdirlər.[1] Mərhum Məhəmməd Təqi Məclisi (rəh) deyir: Həqiqətən şiə alimləri arasında Kuleyni kimisi olmamışdır və hər kəs onun kitabındakı xəbərləri və ardıcıllıqlara diqqət yetirsə, dərk edəcəkdir ki, o Allah- Taala tərəfindən qəbul olunmuşdur.[2]

  2. Kuleyninin (rəh) hədisi təyin etmək üçün dəlil və ülgülər o hədislər barəsindədir ki, bir- birinin əksinə olsun; nəin ki, bütün düzgün hədisləri təyin etmək üçün bu üç yoldan və qanundan istifadə olunsun: yəni quranla müvafiq, sünni məzhəbiylə müxalif və az ixtiyarıyla olsun; bəlkə nişanələr bunlardan daha çoxdur. Əlavə məlumat sonrakı nöqtədə açıqlanacaq.

  3. O cür ki, bəzi alimlərin nəzəri, Kafi itabının hədislərinin sayılması nəticəsində açıqlanmışdır bu tərif və termin əsasındadır ki, son əsrlər (kutube- ərbəə) şiə məzhəbinin dörd əsl kitablarının müəllifləri dövründən yaranmışdır. Amma müasir tədqiqatşılarının nəzərində hədisin etibarlı sayılmasının ülgü və dəlili, rəvayətin inanılmış şəxs tərəfindən söylənilməsi deyil bəlkə rəvayətin inanıləb qəbul olunmasıdır; o cür ki, keçmiş elm sahibləri də o rəvayətin düzgün olduğunu qəbul edirlər ki, onun məsum tərəfindən olduğuna yəqinlik tapsınlar.[3] Yəni bir hədisin mətn və sənəd (rəvaətlər) baxımından o hədisin həqiqətən Məsum İmam (ə) tərəfindən olduğuna inansınlar. Onlar bu cür hədisi səhih) düzgün hədis adlandırırlar.

  4. Bu dəstənin qarşılığında ki, Kafi kitabının hədislərində nöqsan olduğunu vurğulayırlar, bir dəstə də bu kitabdakı hədislərin tamamıyla etibarlı olduğunu açıqlayırlar. Şeyx Mofidin etiqadı budur ki, şiənin ən xeyirli və bərəkətli kitabı, Mərhum Kuleyninin Kafi kitabıdır.[4]

Seyyid Murtəza deyir: Şiənin dörd əsli kitabında çoxlu rəvayətlər vardır ki, mümkündfür vahid xəbər olsun, amma biz müxtəlif yollarla onun Məsumlar (ə) tərəfindən olduğunu yəqinliklə inanırıq:

1.     Onların müxtəlif vasitələr və daha geniş şəkildə inkişaf olması,

2.     O nişanələr ki, o rəvayətlərin düzgün onlasından xəbər verir.[5]

Mühəqqiq Kərəki və Məhəmməd Əmin Əstərabadinin nəzəri budur ki, şiə aləmində Kafi kitabının bərabəri yazılmamışdır.[6]

Nəccaşi deyir: Məhəmməd ibni Yəqub Kuleyni bizim səhabənin böyük şəxsiyyətlərindəndir. Rey şəhərində camaat arasında ən etibarlı şəxsdir ki, hədis rəvayət etmiş və 20 il müddətində Kafi kitabını yazmışdır.[7]

Məalim və Məntiqiyul ğəman kitabının müəllifi deyir:

«ان احادیث الکتب الاربعة و امثالها محفوفة بالقرائن و انها منقولة من الاصول والکتب المجمع علیها بغیر تغییر»[8]

İcazə barəsində isə.

«ان اثر الاجازة بالنسبة الی العمل انما یظهر حیث لایکون متعلقها معلوما بالتواتر و نحوه ککتب اخبارنا الاربعة فانها متواتره اجمالا والعلم بصحة مضامینها تفصیلاً یستفاد من قرائن الاحوال و لامدخل للاجازة فیه غالباً»[9]

Yəni, bizim bəzi dəlillər əsasında dörd əsl kitabın düzgün olduğuna inanırıq bunun üçün də onda icazənin heç bir təsiri yoxdur.

Feyz Kaşaninin nəzəri budur:

Kafi, ən şərafətli, kamil və hər tərəfli bir kitabdır, çünki əsl məsələlərə toxunulmuş və mənasız bəhslərə yol verilməmiş və əlavə şeylərə yer verilməmişdir.[10]

Mərhum Xoyi öz Rical kitabının müqəddiməsində deyir: Mərhum Şeyx Məhəmməd Hüseyn Naini dərslərindən birində buyurmuşdur: Kafi kitabının rəvayətlərinin sənədləri barəsində münaqişə acizcəsinə bir işdir və yalnız aciz şəxslər onun düzgün olmadığını bildirirlər. Başqa heç bir şəxsin onda şübhəsi yoxdur.[11]

Əlbəttə düzgün nəzəriyyə bundan ibarətdir ki, o qədərdə şiddıtli və ya zəif olmamaq lazımdır: Baxmayaraq ki, Kafi kitabında düzgün və etibarlı rəvayətlər bəzi rəvayətlərə şamil olunur ki, onları qəbul etmək mümkün deyildir.

  1. Sonradan təlif olunmuş kitab, o demək deyildir ki, ondan əvvəlki kitab kifayət edici deyil, çünki mümkündür bir müəllif öz kitabını bir nəzərdən və müəyyən bir baxımdan müxtəsər yazsın və başqa bir müəllif başqa bir baxımdan və ya geniş və ətraflı olaraq bir mövzü üzərində bəhs etsin. O cür ki, mərhum Feyz Kaşani, Vafi kitabının müqəddiməsində Kafi kitabından təqdir etdikdən sonra, Vafi kitabını yazmasının illətini Kafi kitabının müxtəsər və qısa olduğunu bildirir.[12]

  2. Vəhid Bəhbəhainin (rəh) nəzəri budur ki, Kafi kitabının rəvayətlərinin çoxunun sənədi Məsumlara (ə) çatmır, bəlkə Məsumlarda şagirdlərindən birinə çatır.[13] Bunun üçün də bu söz əsasında ki, "biz Kafi kitabında bəzi rəvayətləri müşahidə edirik ki, onun həqiqətən Məsum tərəfindən söylənmədiyinə inanırıq," Mərhum Vəhidin sözü olmamışdır; və onun sözlərində səhv olaraq bu cür başa düşülmüşdür; çünki əgər bir rəvayətin sənədi Məsuma çatmırsa, o demək deyildir ki, o rəvayət yalan və yaxud zəifdir. Çünki Əli ibni İbrahim və Əbi Əyyub[14] kimi şəxsiyyətlər Məsum şəxslərdən başqasından rəvayət etməzlər, bunun üçün də Kuleyni bu cür şəxsiyyətlərə inanaraq, rəvayətin sənədini onların vasitəsiylə sona vermişdir.

 



[1] - Muhəddis Qumi, Kuleyni barəsində deyir: Böyük Kafi kitabının müəllifi hədis alimlərinin rəhbəri və şiənin gözünün nurudur. Hədiyyətul- əhbab, Şeyx Abbas Qumi, Əmir Kəbir nəşriyyatı Tehran, 1363, səh 247.

[2] - Usul- Kafi, Siqətul- İslam Kuleyni, tərcümə; seyid Cavad Mustəfəvi, (rəh) Vəfa intişaratı, cild 1, tərcümə edənin müqəddiməsi, əlavə məlumat üçün müraciət olunsun sual 1528, göstərici Kafi kitabının hədisləri.

[3] - Seyfi Mazandarani, Əliəkbər, Meqyasu- rəvayət- fi elmild- dirayət, səh 44. Əlavə məlumat üçün 1937- ci suala müraciət olunsun.

[4] - Əl- ulumul hidayətil- rəfiəh fi etibaril- kutub əl- ərbbətil- məişət, Əli Qazi Şahrəvi, (rəh), səh 133.

[5] - Vəsailüş- şiə, Şeyx Hürr Amuli, cild 2, səh 76. Götürülmüşdür Məalimul usul kitabından, səh 171 və Musqaəl- cəmal fil- əhadis əl- sihah və əl- hal, cild 1 səh 8.

[6] - Kulliyyat fi elmir- rical, Sübhani, səh 360.

[7] - Əl- ulum əl- hidayə, səh 133, Nəccaşinin Rical kitabından götürülmüşdür.

[8] - Məanimul usul, Əbu Mənsur Həsən ibni Zeynuddin, səh 185.

[9] - Əl- əlam əl- hidayətul rəziyyə, səh 152, Məalimul usul fi məbhəsil əxbar kitabından götürülmüşdür.

[10] - Usuli kafi, həmin, tərcümə edənin müqəddiməsi, səh 9.

[11] - Möcəm əl- ricalul- hədis, Seyyid Əbul- Qasim əl- musəvi Xoyi, təhqiq Murtəza həkimi Adab intişaratı Nəcəf Əşrəf, səh 99, Beşinci müqəddimə.

[12] - Vafi, feyz Kaşani, İslamiyyə nəşriyyatı, səh 7.

[13] - Misal üçün diyat kitabında bir neçə hədis rəvayət olunmuşdur ki, sənədi Əli ibni İbrahim və Əbi Əyyubda sona çatır nəinki, məsum imam, Əl- rəsail əl- usuliyyə, Vəhid Bəhbəhani səh 7- 8.

[14] - Mustətrəfat əl- məali, əli Namazi Şahrudi, Bəna intişaratı, birinci çap, 1422 hicri qəməri, səh 93 və 213.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Xahiş edirəm münasib həyat yoldaşı tapmaq üçün hər hansı bir duanı qeyd edəsiniz.
    14981 Əməli əxlaq 2011/06/14
    Allah- Taala hər bir işin baş tutması üçün müəyyən səbəblər təyin etmişdir. Buna görə də hər bir işin nəticəsinin özünə aid amili vardır. Gözəl ailə və həyat yoldaşı tapmaq üçün ümdə səbəb də insanın arayıb və onun barəsində etdiyi sorağlardır. Əlbəttə bu yolda səhvə yol verməmək üçün gərək ...
  • İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın bizdən razı olmasını necə başa düşmək olar?
    5055 Əməli əxlaq 2011/10/22
    İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın şiələri olan həqiqi möminlər həm özlərini, həm də əməllərini anbaan o həzrətin hüzurunda görür, o əziz insanın şərf xatirini kədərləndirməmək, yaxud o həzrətin xüsusi inayətlərindən məhrum olmamaq üçün, habelə o həzrətin diqqətini daha artıq cəlb etmək və ona yaxınlaşmaq üçün ruhi-mənəvi ...
  • Ehtiyaca yetişməyə səbəb olan ən təsirli nəzr hansıdır?
    5604 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/02
    Ehtiyacların yerinə yetirilmə yollarından biri xüsusi qaydaları olan nəzr etməkdir. O cümlədən nəzrdə siğə oxunmalıdır. Amma ərəbcə olması lazım deyil. Məsələn əgər desə ki, nəzr edirəm əgər xəstəm sağalsa Allaha xatir yüz tümən fəqirə verəcəm, onun nəzri düzgündür. Nəzrin şərtlərindən biri budur ki, nəzr edən mükəlləf, ağıllı və öz ...
  • Dua kitabları kifayət qədər etibara malikdirmi?
    7362 Əməli əxlaq 2011/10/20
    Burada üç məsələni qeyd etmək lazımdır: 1. Qeyd olunan kitablar, müəllifləri tərəfindən etimadlı sayılır və qəbul olunur. Bu mövzuya “Əl-məzarul-kəbir”, “Əl-bələdul-əmin” kitablarının müqəddiməsində işarə edilmişdir. Mərhum Əllamə Məclisi bu kitablara etimad ...
  • Вәһј алмасы иддиасында оланын (пејғәмбәрин рисаләтинә вә вәһјинә) сөзүнә инаныб-инанамамағын мејары нәдир вә доғру илә јаланы неҹә ајырмаг олар?
    6035 Qədim kəlam 2010/07/18
    1.     Вәһј лүғәтдә “бир мәтләбин сүрәтлә вә ҝизлиншәкилдә өтүрүлмәсинә” дејилир. Амма дини терминдә вәһј, “пејғәмбәрләрә мәхсус бир дәрк вә шүурдур ки, Аллаһ-тааланын кәламыны васитә, јахуд ...
  • İslam nəzərindən süni mayalanmanın hökmü nədir?
    17830 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/18
    Süni mayalanma xüsusilə insanın süni mayalanması yeni məsələlərdən biridir, ona görə də onun hökmü ayə və rəvayətlərdə açıqlanmayıbdır. Amma şiənin fəqih alimləri ayə və rəvayətlərdə ictihad üslubundan istifadə etməklə bu barədə nəzərlərini bildiriblər. Hazırda bu barədə şiə fəqihləri arasında neçə nəzər var:1.
  • Fiqhi hökmlərin fəlsəfəsi haqqında sual etmək olarmı?
    6927 مصالح و مفاسد در احکام دین 2015/08/01
    Bu sualın cavabı aşağadakı mövzuda cavablınır; 1.İlahi hökmlərin həmişə məsləhətlər və fəsadları nəzərə almaqla olduğuna görə heç vaxt hansısa hökm heç bir səbəb olmadan halal və ya haram və vacib ola bilməz. Heç də belə deiyl ki, ilahi hökmlər heç bir meyar və hikmət olmadan bəşəriyyətə gəlmiş ...
  • Muxtar Səqəfi qəlbən Əbu Bəkrə və Ömərə məhəbbət bəsləyirdimi? Nə üçün Kərbəlada imam Hüseyn (əleyhis-salam)-ı müdafiə etməmişdi?
    22904 تاريخ بزرگان 2012/01/18
    Muxtarın barəsində hədis kitablarında gələn rəvayətlər iki qisimdir: bəzi rəvayətlərdə o təriflənir, bəzilərində isə məzəmmət olunur. Hədis və rical alimləri Muxtarın barəsində olan hədislərlə qarşılaşarkən əksər hallarda onu tərifləyən rəvayətlərə üstünlük vermiş və bunun müqabilində olan rəvayətlərlə əlaqədar müxtəlif nəzəriyyələr irəli çəkmişlər.Mərhum Məclisi Muxtarın nicat tapması ilə əlaqədar deyilən ...
  • İnsanın ölümündən sonra ruhu dünyada gedən proseslərdən, baş verən hadisələrdən xəbərdar ola bilərmi?
    10142 Qədim kəlam 2011/09/10
    Qurani- kərim ayələrindən, məsumlardan (ə) bizə gəlib çatan rəvayətlərdən ruhların ölümdən sonra dünyaya qayıtması, öz qohumlarının əhvalından və ... xəbərdar olması istifadə olunur. İlahi mələklərin də bu işdə vasitə olması nəinki inkar edilmiş, bəlkə açıq-aşkar bəyan edilmişdir.Bir rəvayətdə gəlmişdir:1.     "Həqiqətən, mömin ...
  • İnsan və Allah tərəfindən olan hidayətlər.
    6925 Qədim kəlam 2011/01/04
    İnsanların düz yola hidayət olması iki qismə bölünür:Birincisi insanın daxilindən (fitrətən) gələn tohid səsidir ki, buna bəzən təbii (təkvini) hidayət və vicdanın səsi də deyirlər.Qurani- kərimin bəyanına əsasən bütün dünya insanları, Allah taalanın lütfü sayəsində bu hidayət növündən bəhrələnərək ilahi şəriətə tərəf yönəlmişdir.İkinci hidayət yolu isə möminlərə ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    160361 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    146565 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    115651 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    106863 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    89246 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    88502 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    52170 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    41684 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    40877 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    40531 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...