Gelişmiş Arama
Ziyaret
8725
Güncellenme Tarihi: 2011/08/03
Soru Özeti
Eğer Allah yapacağımız şeyi biliyorsa bu cebir değil midir?
Soru
Biz her şeyin ezelden Allah’ın ilminde bulunduğuna (hem Kur’an ve hem de rivayetler açısından) inanıyoruz. Soru şudur: Eğer Allah yapacağımız şeyi biliyorsa, bizi bir işi yapmaya yönelten şey Allah’ın ilim cebri midir? Elbette bazı dostlar şöyle bir argüman kullanmaktadır: Allah bir okulun müdürü gibidir ve filan öğrencinin ders çalışmadığı takdirde geçemeyeceğini bilmektedir; yani Allah’ın ilmi, biz filan ameli yaptığımız takdirde, filan neticeye ve belirtilen fiili yapmadığımız takdirde de başka bir neticeye ulaşacağımızı bilecek türdendir. Ama bana göre bu argümanın bizzat kendisi Allah’ın kuşatıcı ilmini zedelemektedir.
Kısa Cevap

Allah’ın ezeli ilmi yoluyla cebir nazariyesi için delil getirenlere karşı şu şekilde cevap verilmelidir: “Allah ezelden insanın kendi iradesiyle ameller işleyeceğini bilmektedir.” Bu cevap Allah’ın kuşatıcı ve ezeli ilmiyle çelişmez; zira Allah ezelden onun kendi iradesiyle işleri yapacağını bilmektedir. Nitekim bu Allah’ın yaratıcılığıyla da çelişmez; çünkü Allah ezelden bu amelin insanın irade ve seçimiyle vuku bulmasını istemiştir. Filhakika bu yanıt insanın iradesiyle de çelişmez. Göründüğü kadarıyla, “bu yanıt Allah’ın kuşatıcı ilmiyle uyuşmamakta ve onu zedelemektedir” diye belirttiklerinizin nedeni, Allah’ın ilmi zatıyla aynı olması nedeniyle O’nun ilmi nedendir de tespitidir. Bundan dolayı verilen örnek de uygun değildir; zira Allah dışında hiçbir varlığın ilmi, diğer varlıkların filleri için neden olamaz. Ama belirttiğimiz gibi her ne kadar Allah’ın ilmi O’nun zatıyla bir olması cihetiyle, bilinen için neden olsa da fenomenlerin gerçekleşmesi için neden olan Allah’ın ilminin kuşatıcı ve kâmil olduğuna dikkat edilmelidir; yani bu bir hadisenin gerçekleşmesindeki neden ve şartlar bütününe yönelik bir ilimdir. İnsan fillerinin cüz ve şartlarından biri iradenin olmasıdır ve iradeyle gerçekleşmediği takdirde bu ilahî ezeli ilmin aksine olacaktır. Bundan dolayı belirtilen ilahî kuşatıcı ve kâmil ilim, iradeyle çelişmemekle birlikte bizzat insan iradesini ispat etmektedir. Sözü edilen örnek ve teşbih bağlamında da teşbihte tüm açılardan benzerliklerin gözetilmediğine dikkat edilmelidir; bu tür örnekler sadece (okul müdürü gibi bireylerin sahip olduğu) bilgi ve duyumun iradeyi dışlamadığının açıklanması içindir. Elbette esasen hiçbir şey Allah’a benzemediği için "لیس کمثله شئ"[1] O’nun hakkındaki her temsil ve örnekte şöyle demek gerekir:

Sen benim vehim, söz ve deyimlerim dışındasın

Benim ayrıştırmam ve teşbihimin başına toprak düşsün

Daha fazla bilgi için aşağıdaki başlığa müracaat ediniz:

Soru sayısı: 2084 (Site: 2135), Başlık: Allah’ın İlmi Ve İnsan İradesi       



[1] Şura, 11.

Ayrıntılı Cevap
Bu sorunun ayrıntılı cevabı yoktur.
Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Kıbleyi nasıl bulabiliriz?
    6507 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/10/23
    Kıbleyi bulmak için bir takım yollar vardır ve onlardan bazıları şunlardır: 1. Hissel göstergelerden yola çıkarak tanıklık eden iki adil tanığın tanıklığı.2. Bilimsel kaidelerle (gökbilim vb.) kıbleyi bilen ve güvenilir olan bir şahsın belirtmesi.3. Müslümanların ...
  • İslam dininde hatemiyetin hakikati nedir ve Sayın Suruş’un görüşünün eleştirileri nelerdir?
    10652 Yeni Kelam İlmi 2010/06/02
    Birkaç noktaya dikkat etmek faydalı olabilir:1. Peygamberliğin son bulması ve buna tabi olarak İslam dinin son din olması, Ahzab Suresinin 40. ayetinde belirtilmiştir ve bu ayet mana itibariyle, İslam dininin son din olması vesilesiyle peygamberlikte sona ermiş ve artık peygamberin gelmesi mümkün değildir.2. Bir açıdan hatemiyetin sırrı şunlara ...
  • Şüphesine itina etmemesi gereken kesirü’ş-şekk, şüphelerinin hiç birisine mi itina etmemelidir?
    7336 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2012/02/15
    ‘Kesirü’ş-Şekk’in (Çok Şüphe Edenin) şüphesi yoktur.’ kaidesine göre çok şüphe eden kimse şüphesine itina etmemelidir. Fakihlerin çoğuna göre bu kaide sadece namaza özgü olmayıp, abdest, gusül ve teyemmüm gibi namazın mukeddamatını da kapsarken hac, muameleler, itikatlar gibi terkipli ibadetleri de içine almaktadır. Bu görüşte olanlar ‘Kesirü’ş-Şekkin şüphesi ...
  • Kameri yıl kaç gündür? Bir kamerin yılın başka kameri yıllarla farkı var mı? Varsa ne yapmak gerekir?
    38176 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2010/08/14
    Kameri ayların günleri birbirleriyle aynı olup, tam olarak 29 gün, 12 saat, 44 dakika 3 saniye veya 29/53059028 gündür. Bütün hicri kameri yılların günlerinin sayısı eşit olup tam olarak 12 ay yani 354/3670834 gündür. Ancak astronomlar her ayı sahih yani kesirsiz olarak hesaplamak zorunda olduklarından ...
  • İranlılar, Ömer’in eliyle mi Müslüman olmuştur?
    17033 تاريخ بزرگان 2012/01/18
    Eğer tüm İranlıların Ömer’in hâkimiyeti döneminde Müslüman oluşu kastediliyorsa, bu ihtimal kabul edilir değildir; zira İran Arap ve Müslümanlar tarafından fethedilmeden önce bir grup İranlı diğer ülkelerde bulunuyordu ve onlar İslam’ın doğuşunun ilk yıllarında Müslüman olmuştu. Ama Ömer’in hâkimiyeti döneminde İslam’ın İran’a girmesi ve Müslümanların davranışları nedeniyle bazı İranlıların ...
  • Aristo mantığı ile diyalektik arasındaki farkı nedir?
    15506 İslam Felsefesi 2011/03/02
    Mantık bir kanunlar manzumesidir ve bu kanunlara riayet etmek düşüncede hataya düşmemizi engeller. Mantık eski ve yeni mantık diye iki kısma ayrılır. Eski mantık, bize nasıl doğru bir kıyas ve istidlal üreteceğimizi öğreten Aristo mantığıdır; başka bir ifadeyle Aristo mantığı istidlalin şekil ve kalıbına ek olarak, ...
  • Abdullah’ın Abdulmüttalip tarafından kurban olarak adanması akıl ve mantıkla çelişmez mi?
    5348 تاريخ بزرگان 2019/11/24
    Tarihi nakiller göz önüne alındığında önceki dinlerde ve ümmetlerde adak ve kurban ritüellerinin farklı ve çeşitli şekillerde gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. Bunlardan biride insanın kurban edilmesiydi. İslam dini bunu kaldırarak sadece hayvan kurban edilmesine izin verdi.Aklın, fıtratın ve mantığın kabul ettiği desturları yerine getirmek gerçek imanın ...
  • Bir şirket, ürünlerini yabancı bir marka adı altında daha fazla değere satarsa bunun hükmü nedir?
    5794 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/10/15
    Taklit merciilerinin bürolarından alınan cevaplar şöyledir:Ayetullah el-Uzma Hamanei: İç ürün mü yoksa dış ürün mü olduğu müşteri tarafından ayırt edilebiliyorsa böyle bir üretime sahte ve kandırmacadır denilemez. Ama gerçeğin aksi bir şey söylenirse bu yalan olur ve haramdır. Ve eğer ...
  • Niçin Hz. Âdem’in (a.s) hatası yüzünden yer küresinde kalmaya mecbur olup sonuçta günaha bulaşıp cezalandırılmalıyız?
    15095 Eski Kelam İlmi 2010/06/02
    Hz. Âdem başta olmak üzere bütün Enbiyalar (a.s) her çeşit günah ve hatalardan masum ve beridirler. Hz. Âdemin yaptığı şey ise irşad-i bir emre muhalefetti. Dolaysıyla yapılan bu muhalefete günah denilmez. Aslında insanın ve Hz. Âdemin yeryüzüne gelişi ilahi bir takdir olup ...
  • Kıyamet esnasında berzahtakiler de vuku bulan olayları tecrübe edecek mi? Onlar bu esnada hangi durumda olacaktır?
    11742 Eski Kelam İlmi 2011/10/22
    Evrende iki kere sura üfleneceği Kur’an’ın kesin buyruklarındandır. Birinci üfleme, dünya ömrünün tamamlandığı ve bu vesileyle yeryüzündeki canlı tüm varlıkların ortadan kalkacağı zamandır. Hayat üflemesi olarak meşhur olan sonraki üflemede ise tüm insanlar dirilecektir. Her iki üfleme de ansızın vuku bulacaktır. İki üfleme arasındaki süre de belli ...

En Çok Okunanlar