Ətraflı axtarış
Baxanların
6600
İnternetə qoyma tarixi: 2012/05/20
Sualın xülasəsi
Нәјә ҝөрә Ислам һөкумәти фәгиһләрин васитәси илә идарә олунмалыдыр?
Sual
Нәјә ҝөрә Ислам һөкумәти фәгиһләрин васитәси илә идарә олунмалыдыр?
Qısa cavab

Ислам дини бүтүн динләрин сонунҹусу олуб, хүсуси ганунлары, әһкамлары, ҝөстәришләри вә әбәдијјәт ҹәһәти вардыр. Илк ҝүндән бүтүн мүшкүлләрин ҹавабыны вердији кими, тарих боју гаршыја чыхан суаллара да ҹаваблар вермәлидир. Башга тәрәфдән, һәр ҝүн дүнјада елә мүшкүл, шәраит  вә суаллар гаршыја чыхыр ки, әввәлкиләрдән чох фәргләнир.

Ислам дини, һәр заманда гаршыја чыхар мүхтәлиф шәраит вә суаллара ҹаваб вермәкдән өтрү бир сыра сабит ганун вә ҝөстәришләр вермиш вә бу мүһүм вәзифәни бир дәстә мүтәхәссисләрин өһдәсинә гојмушдур. Бу алим вә мүтәхәссисләр һәр шәраит, заман вә мәканда Ислам дининин фәлсәфә, низам вә идиоложи мәктәбинә ујғун олараг, ҹәмијјәтин еһтијаҹларыны һәртәрәфли өјрәнир, онларын ҹавабларыны дини мәтнләрдән әлә ҝәтирир вә ҹәмијјәтә тәгдим едир.

Ислам алимләри вә фәгиһләри һәр бир ҹәмијјәтин мәкан вә заманына ујғун олараг, мүхтәлиф мөвзуларда мәсәләләри арашдырыр, исламдакы сабит үсүл вә фигһ ганунлары әсасында, мөвзу вә һөкмү әлә ҝәтирирләр. Ајәтуллаһ Имам Хомејни (рәһ.), устад Шәһид Мүтәһһәри, ајәтуллаһ Шәһид Сәдр, вә с.. кими алимләр, фәгиһләр бу мүһүм мөвзуда чох чалышмышлар. Белә ки. әҝәр тарих боју белә даһи шәхсијјәтләр өмүрләрини бу јолда сәрф етмәсәјдиләр, бу ҝүн һәгиги Исламдан чох шеј әлдә галмазды.

Бундан әлавә, тарих боју һәр бир идиоложи мәктәбин давамчылары вә апарыҹылары, о мәктәбин давамијјәт тапмасында ән савадлы, ән баҹарыгла вә ән мүһүм алимләри өһдәләринә ҝөтүрүр. Исламын инсан тәрбијәт едән мәктәбинин фәлсәфәси, һәдәфләри вә низамы илә таныш олуб әмәл етмәкдән өтрү бу мөвзу чох мүһүмдүр.  Тарих боју, Исламда калам јолу илә фәлсәфәјә чатмаг, фигһи вә тәһлили јолла Ислам һүгугларына вә низамына јетишмәк мәсәләсини бүтүн шәраитә малик олан фәгиһләр өһдәләринә алмышлар. Онлар бүтүн бу мөвзуларда тәһгиг вә тәһлилләр апарыр вә мәсәләни ачыглајырлар. Һәр заман вә мәканда хүсуси мөвзуларда ҹаваблары һазырламаг исә тәзә елмләрин тәрһ олунмасына еһтијаҹ вар. Шүбһәсиз ки, фәгиһләрин бу јолда чалышмалары даһа дәгиг вә тәзә мәсәләләрдә тәсирли олмалары илә нәтиҹәләнир. Әлбәттә, бүтүн бу мөвзуларда тәкҹә фәгиһләрин јох, ҹәмијјәтин бүтун алимләринин һәмкарлығына вә мүштәрәк елми чалышмаларына еһтијаҹ вардыр.

Ислам аләминдә, тарих боју фәгиһләрдән мүтәхәссис, мүдир вә иҹраҹы үнваны илә ад апарылырса әслиндә, хүсуси шәратиә малик, аҝаһ вә савадлы алимләр вә фәгиһләр нәзәрдә тутулур. Јохса, савадсыз вә Исламда елми олмајан инсанлардан бу мөвзуда  сөз ачмаға дәјмәз.

Ətreaflı cavab

Тарихдә һәмишә белә бир ганун вә гајда вар ки,  тарих боју һәр бир идиоложи мәктәбин давамчылары вә апарыҹылары, о мәктәбин ән савадлы, ән баҹарыглысы, ән сијасәтҹил  вә ән мүһүм алимләри олурлар.

Ислам дини бүтүн динләрин сонунҹусу олуб, хүсуси ганунлары, әһкамлары, ҝөстәришләри вә әбәдијјәт ҹәһәти вардыр. Ислам, илк ҝүндән бүтүн мүшкүлләрин ҹавабыны вердији кими һәмишә гаршыја чыхан суаллара да ҹаваблар вермәлидир. Һәдсидә вар ки, "Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) һалал бујурдуғу Гијамәтә кими һалал, һарам бујурдуғу да Гијамәтә кими һарамдыр."[1]

Диҝәр тәрәфдән, заман өз-өзлүјүндә дәјишкәндир вә тәбиәт мүхтәлифлик тәләб едир. Бу дәјишиклик гәдимки шәраитлә тамамилә фәрглидир. Бу минвалла, заты сабит вә дәјишмәз олан дин, заты дәјишән вә сабит олмајан тәбиәт вә заманла неҹә ујғунлаша биләр? Бу һалда, дини мәсәләләрдә мүтәхәсс олан фәгиһләрин ән мүһүм вәзфәләри ајдын олур вә онлар, хүсуси дини ганунларла динин сабит вә дәјишкән үнсүрләри арасында мүвазинәт јарадыр вә мәсәләләрә ҹаваб тапырлар.

Ислам динининдә, дүнја бахышында фәлсәфәсини дәрк етмәкдән өтрү  калами јолдан һәмчинин, бир идиоложи мәктәб олараг, низам интизамыны ачыгламагдан өтрү исә фигһи вә тәһлили јоллардан истифадә олунур.[2]  Фәгиһләр һәр заман бу мүһүм вәзифәни өһдәсинә алмыш вә ачыгламалар вермишләр.

Ајдындыр ки, рәһбәрлик мәсәләсиндә ҹәмијјәтин рәһбәрә еһтијаҹы олдуғуну һамы шәкк-шүбһәсиз гәбул едир. Ислам бу мүһүм вәзифәни дә фәгиһләрин өһдәсинә гојмушдур. Чүнки, һакимијјәт мәсәләси елә бир мөвзу дејил ки, дини саһәдән хариҹдә галсын. Әксинә, Ислам дининин бүтүн дүнјаны әһатә едән ганунлары вә сонунҹу дин олмасыны нәзәр алмагла, һакимијјәт вә һөкумәт һаггында камил низамнамәси вардыр. Динин дөвләт мәсәләләринә дәхаләт етмәсини әглин мәнасыныз билмәмәсиндән әлавә, бу ишин әгли ҹәһәтдән зәруури олдуғуну дә тәсдигләјир.

Әҝәр дин нәзәриндән һакимијјәтә бахсаг, дөвләтин әсас вәзифәси ҹәмијјәтдә илаһи дәјәрләри, Ислами әсаслары вә шәри ҝөстәришләри горумагдан ибарәтдир. Беләликлә, әгл һөкм едир ки, белә бир һөкумәтин башында илаһи ҝөстәришләри вә дәјәрләри ән јахшы билән вә горујан бир дәстә дурмалыдыр. Әҝәр бу мәгамда мәсум Имам (әлејһиссалам) олса, ән лајиглиси одур. Гејб дөврүндә исә бу мәгамын ән  лајигли нүмајәндәләри адил вә хүсуси шәраитә малик фәгиһләрдир.

Башга сөзлә десәк, әгл һөкм едир ки, Ислами, етигади вә дини һөкумәтин башында һәмин ҹәмијјәтин елә бир шәхси гәрар тутумалыдыр ки, мәсум Имам (әлејһиссалам) гејбдә олан дөврдә Исламын вә шәриәтин әсасларыны вә һөкмләрини горуја билсинләр. Мәсум Имам (әлејһиссалам) гејбдә олан заманда исә бу мәгама ән лајигли шәхсләр адил вә алим фәгиһләрдир.

 


[1]  Кафи, ҹ.1; сәһ.58; һәдис 19

[2] Иҹтиһад елминин әсаслары, сәһ.383-405; Ислам динин мәктәби вә игтисади нәзми, Устад Һадәви,

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Qurani-kərimdə gözəllikşünaslıq məsələsini isbat edən ayələr vardırmı?
    10335 Təfsir 2012/07/22
    Farsca ziba (gözəl) kəlməsinin müxtəlif mənaları vardır: layiqli, yaxşı, xoş surət. Termində isə kamalın üzərinə çəkilmiş şəffaf bir pərdəyə deyilir. Ümumiyyətlə, gözəlliyin dörd növü vardır: Hiss olunan, hiss olunmayan, məqul (əqli) və Allah-taalanın mütləq gözəlliyi. Quran nəzərindən insanın gözəlliyi, təbiət gözəlliyi, mənəvi və əxlaqi gözəlliklər ...
  • Nə üçün din siyasət əhatəsinə daxil olur?
    10586 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/15
    Dinin siyasətdən ayrı olması nəzəriyyəsi, dinin insan həyatının müxtəlif mərhələlərindən kənar olmasını himayət edir. Bu nəzəriyyəyə əsasən, insanlar öz ağıl və elmi çərçivəsində maarif, siyasət, qəzavət, iqtisadi, ticarət, əxlaq və ictimai rəftarlarla bağlı qanunları tanımağa malik və onları sadir etməyə qadirdirlər; odur ki, insan öz həyatını idarə ...
  • İmtina edilmişə hakimin vilayəti qaydasının mənası nədir?
    5728 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/15
    Qaydanın qısa və açıq tərifi budur ki, müsəlmanların hakimi, bir nəfər öhdəsinə olan hüquqları (ümumi mənada) ödəməkdən imtina edən zaman, hakim onu öhdəsində olan haqqı yerinə yetirməyə məcbur edir.Fiqhi əsərlərə qısa və səthi baxışda, insana bu nəticəni qəbul etdirir ki, imtina edilmişə hakimin vilayəti, möcüzə qaydası olaraq ...
  • İt və donuzun nəcis olması barəsindəki hədisi bəyan edin.
    9383 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/28
    İt və donuzun nəcis olması barəsində imamlardan (əleyhimus-salam) çoxlu rəvayət nəql olunmuşdur. Bu rəvayətlər iki qisimdir: bəzi rəvayətlərdə “nəcisdir” kəlməsi aşkar deyilmiş, bəzilərində isə aşkar deyilməmişdir, amma mülazimədən (bir şeyin hökmünün deyilməsindən başqa bir şeyin hökmünün də məlum olması) it ...
  • Mən əvvəllər dövlət işçisi olmuşam və sonradan xəstəliklə əlaqədar təqaüdə çıxmışam. Amma, 4 ildən sonra sağlamlığım düzəldi. İndi, xəstəlik ünvanı ilə aldığım təqaüd mənə halaldırmı?
    4025 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/23
    Ümumiyyətlə,belə işlər təqaüdə çıxmaq qanununa bağlıdır. Bu mənada ki, əgər sizin belə vəziyyətdə aldığınız təqaüd haqqı idarənizin qanununda heç bir problem deyilsə, şəri cəhətdən də müşkülü yoxdur. Əlavələr: Təqlid edilən müctehidlərin bu sual haqqında nəzərləri bundan ibarətdir:[1] Həzrət ayətullah-üzma Sistani (Allah hifz etsin); Halaldır.
  • Peyğəmbərin buyurduğu “qələm-kağız” hədisində “mənim yanımda mübahisə aparmaq rəva deyildir!” dedikdə məqsədi nə idi?
    9111 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2012/02/13
    Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in buyurduğu “mənim üçün qələm-kağız gətirin” cümləsi sünnü və şiə kitablarında müxtəlif sənədlərlə nəql olunan məşhur hədisin bir hissəsidir. Rəyasət aşiqi olan bir dəstə adam Quranda وَمَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَی “O, heç vaxt havayi-nəfs üzündən danışmır” deyə vəsf edilən Peyğəmbərin hüzurunda olan zaman ...
  • Şeyx Tusi (rh)- nin iqtisad kitabı hansı mövzuları əhatə edir?
    10184 تاريخ بزرگان 2012/06/13
    Şeyx Əbu Cəfər Məhəmməd bin Əl- Həsənul- Tusi (rh) Şeyx Tusi ilə məşhur olan İmamiyyə şiəsinin görkəmli fəqih, usulçu, təfsirçi, kəlamçı və hədisçisi, İslam və İranın elmi fəxrlərinin ən böyüklərindən biridir ki, elminin müxtəlif sahələrində kitab yazıbdır ki, o elmlərdən biri, kəlam elmidir. O bu sahədə ...
  • İnsanın pisliyə doğru meyli Allah-taalanın istəyidirmi?
    6921 Qədim kəlam 2011/08/23
    SualolunmuşayəTəkvirsurəsinin 29-cuayəsivəDəhrsurəsinin 30-cuayəsininbirqismətidir
  • Aya sizin nəzərinizdə vəliyi- fəqih məsumdur?
    6155 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/11
    Məsum imamların (ə) hədis və rəvayətlərinə əsasən, məsum olmaq yalnız 14 nəfər- Peyğəmbər (s), həzrət Zəgra (s) və 12 imama məxsusdur. Bunun üçün də vəliyi- fəqih məsumlar sırasında hesab olunmur. Amma bir çox ayə və rəvayətlərə əsasən, İmam Zamanın (ə) qeybəti dövründə vəliyi- fəqihdən itaət etmək vacibdir və lazımdır. İmam ...
  • Əbu Dərdanın şəxsiyyəti necə olub? Onun barəsində Əhli- beytin nəzəri nə idi? Ondan nəql olunan rəvayətlərin hökmü nədir?
    6709 تاريخ بزرگان 2012/02/18
    Daha çox öz kenyəsi ilə (Əbu Dərda) çağırılan. Xəzrəcin nəvələrindən olan "Ovəymər bin Malik" Peyğəmbər (s)- in səhabələrindən olubdur. O, Xəzrəc qəbiləsinin camaatından olaraq Mədinədə yaşayırdı. Peyğəmbər (s)- in Mədinədə hüzurundan neçə ay keçəndən sonra, o həzrətin yanına gəlib və müsəlman oldu. İmam Əli (ə)- ın Müaviyədən üstün olmasına ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164834 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164363 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119889 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113947 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111109 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94233 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54926 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54648 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46321 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45922 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...