اصطلاحات و مدخل ها
-
تحریر ، فکّ ، عتق ، آزادسازی بردگان
3223 اصطلاحات فقهی - اصولی
«عتق» یا «تحریر رقبه» واژه‌ای قرآنی و فقهی به معنای آزاد کردن برده است.
آزادکردن بردگان به خودی خود، عملی بسیار ارزشمند بوده و از
-
غنی ، بی‌نیازی، مال و ثروت
18128 سرفصل‌های قرآنی
ابتدا باید گفت که غنا و بی‌نیازی واقعی ویژه خداوند بوده و تمام دیگران فقیر الی الله هستند. اما در لایه‌های بعدی و در نگاه مادی نیز نیازهای انسان‌‌‌ها قابل شمارش نبوده و فردی می‌تواند در جنبه‌ای بی
-
آخر الزمان
6386 سرفصل‌های قرآنی
در نگاه دین اسلام، آخر الزمان به دوره پایانی دنیا و مرتبط با بعثت پیامبر(ص) و ظهور منجی موعود گفته می‌شود.
در مورد تاریخ این دوران نظریات مختلفی مطرح می‌شود، ولی به طور کلی می‌توان آن را ب
- آسیه ، همسر فرعون
-
آصاف
2406 پیامبران
رجوع کنید: آصف بن برخیا(ع).
-
آصف بن برخیا (ع)
2992 سرفصل‌های قرآنی
بنابر آنچه در برخی روایات و منابع تفسیری آمده است؛ آصف بن برخیا وزیر حضرت سلیمان(ع) و خواهر زاده حضرتشان بود. وی همچنین وصی حضرت سلیمان(ع) بوده که او نیز بعد از خود، حضرت زکریا(ع) را وصیّ خویش نمود
-
آل ابراهیم
2315 سرفصل‌های قرآنی
واژه «آل ابراهيم» در قرآن کریم دو بار و در آیات 54 سوره نساء و 33 آل عمران آمده است.
مفسّران قرآن، در مورد مصادیق آل ابراهيم چند احتمال را مطرح كرده‌اند:
- منظور از آل ابراهیم،
-
آل عمران
2401 سرفصل‌های قرآنی
«آل عمران»، اصطلاحی قرآنی است که تنها یک‌بار و در کنار آل ابراهیم آمده است: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمينَ»؛ خدا آدم و نوح و خاندان ابرا
-
آل یعقوب
2002 سرفصل‌های قرآنی
رجوع کنید: «بنی اسرائیل».
-
آمنه بنت وهب
1909 شخصیت‌ها
حضرت آمنه(س)، مادر پیامبر اسلام(ص)، دختر وهب بن عبد مناف بن زهرة بن كلاب، از مادری به نام «بره» دختر عبد العزى بن عثمان بن عبد الدّار بن
-
آن دائم
2470 اصطلاحات عرفانی
یکی از «حضرات خمس»، حضرت الهیت است که در آن همه اشیا موجودند؛ اما وجود آنها در آن حضرت زمان‌مند نیست؛ بلکه حال و آنی دائم است. به عبارت دیگر، ازل و ابد در آن‌جا متحد
-
آواز دهل از دور شنیدن خوش است.
2058 ضرب المثل‌ها
رجوع کنید: «شنیدن کی بود مانند دیدن».
-
آیة الکرسی
531 سرفصل‌های قرآنی
یکی از آیات ویژه قرآن، آیة الکرسی و یا آیه 255 و به قولی آیه 255 تا آیه 257 قرآن می‌باشد.
منابع اسلامی به تفصیل در مورد تفسیر این آیات و نیز عباداتی که آیة الکرسی در آنها مورد استفاده قرار
-
اباضیه
2031 فرقه‌ها، مذهب‌ها، گروه‌ها
«اباضیه» پيروان فردی به نام «عبداللّه بن اباض تميمی« می‌باشند كه گرایش به عقاید خوارج داشت، اما از خوارج افراطى كناره گرفت تا جایی که با هشام بن حکم، متکلم معروف شیعی روابط صمیمان
-
ابتلاء
2174 سرفصل‌های قرآنی
رجوع کنید: «امتحان».
-
ابر ، سحاب ، مُزن ، معصرات
3745 سرفصل‌های قرآنی
واژه‌ی «سحاب» در زبان فارسی به معنای «ابر» است. در قرآن کریم بارها از ابرها به عنوان یکی از نشانه‌های پروردگار هستی و نیز یکی نعمت‌های ب
-
ابراهیم بن حسین بن علی
1915 شخصیت‌ها
جز در مناقب ابن شهرآشوب، در دیگر منابعی که در آنها به نام فرزندان امام حسین(ع) اشاره شده و یا مبارزه ابراهیم بن حصین اسدی
1546 شخصیتهابر اساس برخی از گزارش‌ها، «ابواسحاق، ابراهیم بن حصین اسدی» یکی از شهدای کربلا بود که روز عاشورا و در رکاب امام حسین(ع) به فیض
- ابلیس، ابلاس
10507 سرفصل‌های قرآنی«ابلیس» از ریشه «بلس» و برگرفته از كلمه‌ی «ابلاس»، به معنای غم و اندوهی است كه از شدت یأس و ناامیدی باشد. و آیه «وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُون» ناظر به همین معناست. یعنی و رو
- ابن السبیل
4017 اصطلاحات فقهی - اصولی«سبیل» به معنای راه است و «ابن السّبيل» اگرچه معنای اولیه‌اش «فرزند راه» است، اما آنچه در قرآن و روایات و دیگر منابع دینی به این اصطلاح اشاره شده است، مراد از آن، مسافری است که در راه مانده و نيازم
- ابن سینا ، ابو علی سینا
3391 شخصیتهاحسین با کنیه‌ی ابو علی، معروف به ابن‌سینا و شیخ الرئیس، از فلاسفه‌ی بزرگ اسلامی و بنیان‌گذار مکتب فلسفی مشاء (سینوی) و پزشک بزرگ ایرانی، ح
- ابو الهیاج عبدالله (علی) بن ابی سفبان
1527 شخصیتهابر اساس گزارش برخی منابع تاریخی معتبر، شخصی از بنی هاشم به نام «علی بن أبی سفیان» - که نام دیگرش عبدالله و کنیه‌اش ابو الهیاج بود – از شیعیان
- ابو ثمامه صائدی(صیداوی)
1937 شخصیتهایکی از شهدای کربلا، أبوثمامه، عمرو(عمر) بن عبداللّه صائدی(صیداوی) انصاری نام داشت که برخی نام وی را زیاد بن عمرو بن عریب بن حنظله بن دارم
- ابو سعید بن عقیل
1584 شخصیتهاگزارشهای تاریخی حاکی از آن می‌باشند که در میان شهدای کربلا یکی از پسرعموهای امام ح
- ابو سفیان بن حرب
2833 شخصیتهاابوسفیان؛ صخر بن حرب بن أميه، ده سال قبل از عام الفیل، به دنیا آمد. وی از بزرگان قریش در دوران جاهلیت بود و بعد از ابو طالب
4657 شخصیتهاحضرت ابوطالب(ع) که نام‌های دیگرش عمران و عبدمناف می‌باشد، فرزند عبد المطلب، فرزند هاشم، فرزند عبد مناف، فرزند قصی، از طائفه‌ی قریش، نامش ع
- ابو لهب
2308 شخصیتهاعبدالعزی یکی از فرزندان عبدالمطلب بود که کنیه‌ی اصلی‌اش ابوعُتبَه بوده، اما چون چهره‌اش سرخ‌رو بود، پدرش او را ابولهب می‌خواند و به تدریج
- ابوبکر بن ابی قحافه
8468 شخصیتهاعبدالله بن ابی‌قحافة(عثمان) بن عامر بن عمرو بن کعب، با کنیه‌ی ابوبکر، از صحابیان برجسته رسول خدا(ص) بود که بعد از رحلت حضرتشان حکومت را به دست گرفت.
او از قبیله‌ی بنی‌تَیم بن مُرّه (یکی از
- ابوبکر بن حسن
2239 شخصیت‌ها«ابوبکر بن حسن» فرزند امام مجتبی(ع) و یکی از شهدای کربلا است که در روز عاشورا و
- ابوبکر بن عبدالله بن جعفر
1578 شخصیتهابنابر نقل برخی منابع، «عبد الله بن جعفر» فرزندی به نام «ابوبکر» داشت که در حماسه کربلا و یا فاجعه حرّه به شهادت رسید.
- ابوبکر بن علی بن ابی طالب
3239 شخصیت‌ها«ابوبکر بن علی بن ابی طالب» فرزند امام علی(ع) و لیلی بنت مسعود نام یکی از شهدای کرب
- ابوبکر بن قاسم بن حسین
1692 شخصیت‌ها- ابوذر غفاری
3230 شخصیتهاجندب بن جناده(ابوذر غفاری) از صحابه‌ی بزرگ پیامبر اسلام(ص) است که در همان اوایل رسالت، به آن‌حضرت گروید و از این رو وی یکی از نخستین
- اتحاد عاقل و معقول
2285 طبقه‌بندی نشده«اتحاد عاقل و معقول» یکی از مباحث فلسفه‌ی اسلامی است. در فلسفه ادراک کلیات، تعقل و معلومات کلی، معقول نامیده می‌شود. امّا مسئله‌ی اتحاد عاقل با معقول،اختصاص به معلومات کلی ندارد؛ بلکه طرف‌‌داران ا
- اتراف ، مترف
247 سرفصل‌های قرآنیاگر فردی دارای رزق و روزی زیادی بوده و در زندگی خود، اسراف و لذت‌جویی را محور قرار دهد، فردی مترف به شمار خواهد آمد. معمولا چنین افرادی در مقابل فرستادگان خدا و آموزه‌های دینی از خود مقاومت نشان می
- ابلیس، ابلاس
پرسش های اتفاقی
-
در ادبیات عرب، تفاوت فعل نفی «لیس» با حرف نفی «لا» در چیست؟
10654 صرف و نحو 1395/12/09با این‌که معنای دو کلمه «لا» و «لیس» بیان نفی و سلب است، اما تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌شود. تفاوت لفظی 1. کلمه «لا» اقسامی دارد: لای عاطفه مانند «جاءَ زیدٌ لا عَمروٌ»، لای ناهیه مانند «لا تَقصُصْ»، لای نافیه مانند «لا یَدخُلونَ»، لای ...
-
آیا حدیث «العلم علمان علم الادیان و علم الابدان» دارای سند معتبر است؟
22436 حدیث 1394/12/08«العلم علمان علم الادیان و علم الابدان»؛ (علم و دانش، دو نوع است: یکی دانش ادیان و آئین‌ها، دیگری علم بررسی‌کننده بدن‌ها و جسمها).این عبارت در برخی منابع تألیف‌شده در قرن چهارم و ابتدای قرن پنجم نه به عنوان روایت، بلکه سخنی از شافعی مشاهده شده ...
-
شرکت در مراسم عروسی‌ای که تعدادی از مهمانان مقید به رعایت حجاب در مقابل داماد نیستند، چه حکمی دارد؟
25412 Laws and Jurisprudence 1391/06/20ابتدا مناسب است به نظراتی از مراجع تقلید درباره سؤال مذکور، اشاره شود: 1. مجلس عروسی اسلامی آن است که جشن و شادی و شادمانی، بدون ارتکاب گناه و کارهای حرام و خلاف شئونات انسان انجام شود.[1] 2. در ...
-
آیا غسل حیض به جای غسل جنابت کفایت می کند؟ در صورتی که به مسئله استمناء جاهل بوده تکلیف نمازها و روزه هایم چیست؟
29254 Laws and Jurisprudence 1390/06/30مراجع عظام تقلید، دراین‌باره که آیا با انجام غسل حیض، غسل جنابت از انسان برداشته می‌شود، نظرات مختلفی دارند:آیات عظام (امام خمینی، خامنه‌ای، صافی و نوری): غسل حیض و جمعه و امثال آنها، کفایت از غسل جنابت نمى‌کند.آیات عظام (فاضل، تبریزى، خویى، سیستانى و مکارم): بلکه اگر غیر از جنابت ...
-
اگر کسی مطمئن باشد که نذری داشته، اما یادش نیست که به چه چیزی نذر کرده است، تکلیفش چیست؟
35424 عهد، نذر و سوگند 1395/07/08در مورد این پرسش که می‌توان آن را به سه بخش تقسیم کرد، باید گفت، اگر مورد نذر مردّد بین اقل و اکثر باشد، همین‌که به اقل عمل کند، کافیست؛ مثلاً مردّد است که صد تومان به فقیر بدهد یا دویست تومان، همین‌که صد تومان را بدهد کافیست.
-
واجبات نماز کدام است؟
30388 واجبات نماز 1392/10/04نماز از مهم‌ترین عبادتها در اسلام محسوب می‌شود. این عبادت از اجزای متعددی تشکیل شده که برخی از آنها مستحب و برخی دیگر واجب است. برخی از این واجبات نیز به عنوان رکن نماز محسوب می‌شوند. واجبات نماز که تعدادشان به عدد یازده می‌رسد عبارتند از: 1. نیّت: ...
-
مقصود امام علی(ع) از این عبارت چیست که می‌فرماید: فرد سازشکار، ذلیل و طمعکار نمی‌تواند فرمانهای الهی را در جامعه پیاده نماید؟
9713 درایه الحدیث 1395/03/26امام على(ع) درباره ویژگی‌های انسانی که توانایی اجرای دستورات خداوند را دارد، می‌فرماید: «لَا یُقِیمُ أَمْرَ اللهِ سُبْحَانَهُ إِلَّا مَنْ لَا یُصَانِعُ وَ لَا یُضَارِعُ وَ لَا یَتَّبِعُ الْمَطَامِع»؛[1] بر پا ندارد فرمان‌هاى خداوندِ سبحان را، جز کسى که سازش نمی‌کند و خود را ...
-
آیا رفتار خوش با همسر و فرزند و ... موجب سوء استفاده آنها نمی شود؟
14660 Theoretical 1388/01/26اولاً: دین مبین اسلام طرفدار خوش خلقی و خوشرفتاری با همه افراد جامعه مثل همسر، فرزند، شاگرد و ... است؛ لذا در آیات قرآن و روایات معصومین (ع) امر به خوشرفتاری شده است. ثانیاً: با توجه به دستورات اهل بیت (ع) باید در کنار خوش خلقی که اصل در ...
-
«وَ اصْطَنَعْتُکَ لِنَفْسی» تو را برای نفسم آفریدم!
مگر خدای متعال دارای «نفس» است که خطاب به حضرت موسی(ع) از چنین عبارتی بهره می‌جوید؟!
17166 تفسیر 1396/02/13«نفس» در این آیه به معنای نفس مصطلح در دانش فلسفه و کلام نیست، تا چنین اشکالی پیش آید که برای خدا نمی‌توان نفسی را در نظر گرفت. به عبارتی تعبیر «لِنَفْسی» در آیه، شدت نزدیکی و اختصاص را می‌رساند؛ یعنی خدا به حضرت موسی(ع) می‌فرماید که تو ...
-
چگونه ثابت می‌شود خداوند موجودی هدف‌مند و صاحب شعور است؟
2080 برهان نظم 1400/09/15این جهان، دارای نظم دقیقی است؛ یکی از ابعاد نظم، وجود هدف خاص در هر موجود است، مثلا اجزای دستگاه گوارش یک مجموعه منسجم و منظم است که برای رسیدن به هدف خاص -رساندن مواد و عناصر مورد نیاز اجزای بدن - با هم همکاری می‌کنند؛ یا مجموعه‌ی ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
884341 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهان‌شمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
753321 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
731403 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
643644 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
643643 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
639285 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
577143 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
576623 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
558966 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
558845 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...