در دانش فقه، به کسی که مستقیماً در ارتکاب جنایت نقش داشته، «مباشر» و به کسی که مباشر را به انجام جنایت تشویق یا وادار کرده است «مسبب(متسبب)» می‌گویند.[1] گرچه در جنایات عمدی، قصاص بر مباشر اجرا می‌شود و فرد مسبب، قصاص نمی‌شود، اما این حکم فقهی، چیزی از جرم و جنایت و قبح رفتار مسبب کم نمی‌کند. بلکه حتی کسانی که رضایت به ...

روایاتی که ناظر به آن هستند که خبر شهادت امام حسین(ع) از ابتدای تولد حضرتشان به پیامبر اسلام(ص)، امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) داده شده بود،[1] در هیچ‌کدام آنها این مطلب نیست که آنان با اعتراض، ناراحتی خود را اظهار داشته و یا رفتاری انجام داده باشند که نشانگر نپذیرفتن این پیشگویی و مقاومت در برابر تقدیر الهی باشد. بلکه در برخی روایات ...

اگرچه برخی روایات ناظر به آن هستند که فاصله بین ولادت حسنین(ع) از حداقل مدت یک حمل(شش ماه)، بیشتر نبوده،[1] امّا با بررسی دقیق ولادت این دو امام به این نتیجه می‌رسیم که فاصله سنی بین آن دو بزرگوار بیش از ده ماه بوده است. بنابر روایت مشهور بین شیعه و اهل سنت، امام حسن(ع) در شب نیمه ماه مبارک رمضان، سال سوم هجرت ...

در منابع روایی؛ برای امام حسن(ع) پسرهایی به نام‌های: حسن، زید، طلحه، قاسم، ابوبکر، عبدالله، عمرو، عبدالرحمن، حسین، محمد، یعقوب و اسماعیل ذکر شده است.[1] با نظر به این اسامی، روشن می‌شود که تعداد زیادی از آنها، ارتباطی با نام و القاب پیامبر گرامی اسلام(ص) ندارد. اما این‌که چرا امام حسین(ع) بر خلاف برادرشان، چند فرزند خود را «علی» نامید ...

دو عامل می­تواند در چنین رخدادهایی مؤثر باشد: اولاً: در زمان‌های قدیم راه‌های ارتباطی – به دلیل نبود امکانات، صعب العبور بودن، وجود شن‌زار و... - مانند امروز لزوماً مستقیم نبود. و معمولاً پیک‌های خبررسان، راه میان‌بر را برای ارسال هرچه سریع‌تر خبر انتخاب می‌کردند، اما کاروان‌ها -بویژه اگر خانواده همراه آنان بود- از مسیرهای عمومی حرکت می‌کردند که هم دست‌رسی به آب و استراحتگاه داشته و هم ...

گزارش دقیقی از نحوه اقامت اهل‌بیت امام حسین(ع) در یکایک منازل بین کوفه و شام وجود ندارد، و جز چند گزارش، بیشتر آنچه از جزئیات مرتبط با توقف در منزل‌گاه‌ها نقل می‌شود، چندان مستند نبوده و تنها در کتب متأخر وجود دارد. در همین راستا، نمی‌توان با قطعیت گفت که اهل‌بیت امام حسین(ع) در تمام و یا بیشتر منزل‌گاه‌ها مورد اهانت اهالی آن مناطق قرار گرفته‌اند. اما به ...

موضوعی که در پرسش بدان اشاره شده، در روایتی چنین آمده است: «عن صفوان الجمال قال: کنت جالسا مع أبی عبد الله ع إذ دخل علیه رجل من أهل مکة یقال له میمون فشکا إلیه تعذر الکراء علیه فقال لی قم فأعن أخاک ...»؛[1] صفوان جمال می‌گوید: خدمت امام صادق(ع) نشسته بودم، مردى از اهل مکه به نام «میمون» آمد که از قدرت نداشتن ...

در «تاریخ طبری» که یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی است نقل شده است که «با ابوهریره از تشییع جنازه‌ای برمی‌‌گشتیم که او حسین(ع) را دید و با استفاده از لباسش مشغول پاک کردن خاک از پاهای حضرتش شد. حسین(ع) به او فرمود: ابو هریره! دلیلت برای انجام چنین کاری چیست؟! ابو هریره پاسخ داد: رهایم کن! به خدا سوگند اگر آنچه که من درباره تو می‌دانم، مردم هم ...

حضرت عباس بن علی بن ابی‌طالب(ع)، از جمله بزرگ‌ترین شخصیت‌ها در مکتب تشیع به شمار می‌رود. او دارای ویژگی‌های اخلاقی بسیار والایی است؛ تا جایی که مقامی نزدیک به معصومان دارد. امام سجاد(ع) در وصف او چنین می‌فرماید: «خداوند عباس را رحمت کند که برادرش حسین(ع) را بر خود ترجیح داد و خود را در راه او فدا کرد تا جایی که دستانش قطع شد. خداوند ...

مراد اندیشمندانی که این نظر را مطرح کرده‌اند آن است که در حرکت امام حسین(ع) - و نیز صلح امام حسن(ع) - رمز و رازی نهفته است که تا حدودی وابسته به علم امامت بوده و نباید آن‌را تنها با مبانی مرسوم فقهی تجزیه و تحلیل کرد. در برخی شرایط دشوار اجتماعی یک فرد عادی نمی‌تواند تحلیل درستی از موقعیت داشته و اهم و مهم را به درستی ...

بر اساس نقل برخی منابع حدیثی و تاریخی؛ امام علی(ع) دختری به نام رقیه داشت که با پسر عمویش مسلم بن عقیل ازدواج کرد و از وى این فرزندان متولد شدند: عبد الله، علی و محمّد که عبدالله در کربلا شهید شد.[1] برخی نیز گفته‌اند: رقیه دختر علی(ع) در کودکی از دنیا رفت.[2] به هر حال؛ امام حسین(ع) خواهری به ...

گرچه بسیاری از مورخان در منابعشان از دختری خردسال برای امام حسین(ع) که رقیه، فاطمه صغری و یا نام دیگری داشته باشد نام نبرده اند، ولی در برخی از کتاب‎ها شرح حال این دختر کوچک و قصّه جان ‌سوز او در خرابه شام بیان شده است.در منابع روایی و تاریخی ما شواهدی نیز بر این مطلب وجود دارد و ما به عنوان نمونه ...

در برخی از منابع چنین نقل شده است، علی اکبر(ع) پس از مدتی جنگیدن پیش پدر خود امام حسین(ع) آمد و گفت: «یَا أَبَتِ الْعَطَشُ قَدْ قَتَلَنِی وَ ثِقْلُ الْحَدِیدِ قَدْ أَجْهَدَنِی‏ فَهَلْ إِلَى شَرْبَةٍ مِنَ‏ الْمَاءِ سَبِیل»؛‏[1] پدرم! شدّت تشنگى جانم را به لب رسانده، و سنگینى تجهیزات جنگی، مرا به زحمت انداخته، آیا این امکان وجود دارد که به آبی دسترسی پیدا ...

واضح است که ایام اسارت، دشوارترین روزها است، بویژه اگر زنان و کودکان اسیری همراه فرد باشند که او را سرپرست خود ‌دانسته و انسان علاوه بر رنج اسارت خویش، باید بخشی از درد و رنج آنان را نیز بر دوش بکشد. به همین دلیل، اگر ایام اسارت خاندان اهل‌بیت(ع) در شام را از دشوارترین زمان‌هایی بدانیم که بر آن مظلومان - بویژه امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) ...

حسن بن حسن، پسر دوم امام حسن مجتبی(ع) بود. مادرش خوله نام داشت که فرزند منظور فزاریه بود.[1] حسن بن حسن معروف به حسن مُثنّی، شخصیّتی گران‌قدر، با فضیلت و با تقوا بود. او متولی صدقات امیرالمؤمنین علی(ع) بود. حسن مُثنّی زمان حکومت عبدالملک بن مروان را هم درک کرده و با حَجّاج بر سر امور صدقات اختلاف پیدا کرد.[2] ...

قیام عاشورا، دارای جزئیات و حوادث بسیاری است که هر یک نشانگر بخشی از مظلومیت اهل بیت پیامبر(ص) می‌باشد. یکی از این موارد، بستن آب بر روی امام حسین(ع) و یارانش می‌باشد که به وسیله عمر بن سعد انجام شد.[1] اما نکته در این است که این ظلم به دستور ابن زیاد و با استدلالی عجیب انجام گرفت: «میان آب و حسین مانع شو ...

بر گزاری مراسم عزاداری برای امام حسین(ع) از سنت هایی است که با تشویق و ترغیب ائمه(ع) بنیان گذاری شده است.[1] اما نحوه و شیوه برگزاری آن تا زمانی که همراه با ارتکاب حرام نباشد منعی ندارد. در نتیجه به استقبال ماه محرم رفتن و برگزاری مراسم عزادری قبل از فرا رسیدن ماه محرم به منظور اعلان و توجه دادن مردم ...

برای امام حسین(ع) زیارت‌های مختلفی نقل شده است. یکی از این زیارت‌ها، زیارتی است که از ناحیه مقدس امام زمان(ع) صادر شده و به همین دلیل به زیارت «ناحیه مقدسه» معروف شده است. این متن، که به نقلی امام زمان(ع) با آن جدّ بزرگوار و شهید خود امام حسین(ع) را زیارت کرده‌اند مورد تأیید علمای شیعه قرار گرفته است.[1] در بخشی از زیارت ناحیه ...

در آداب زیارت امام حسین(ع) روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که در آن آمده است: «قَالَ الصَّادِقُ(ع‏) إِذَا أَرَدْتَ الْمَسِیرَ إِلَى قَبْرِ الْحُسَیْنِ(ع) فَصُمْ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْخَمِیسِ وَ الْجُمُعَة ... ثُمَّ تَأْتِی النَّیْنَوَى فَتَضَعُ رَحْلَکَ بِهَا وَ لَا تَدَّهِنْ وَ لَا تَکْتَحِلْ وَ لَا تَأْکُلِ اللَّحْمَ مَا دُمْتَ مُقِیماً بِهَا... »؛[1] امام صادق(ع) فرمودند: هنگامى که خواستى به زیارت قبر امام ...

به سند موثق از امام صادق(ع) نقل شده است که ایشان فرمودند: ای سدیر! آیا قبر امام حسین(ع) را هر روز زیارت می‌کنی؟ گفتم خیر فدایت شوم! فرمود هر ماه چطور؟! عرض کردم آن هم نه! فرمود: هرسال؟! گفتم: گاهی اوقات! ....... سپس بهانه آوردم که فاصلۀ میان محل زندگی ما و کربلا بسیار زیاد است. امام فرمود: به پشت بام خانه‌ات برو. به چپ و راست نگاهی ...

از آنجا که امام حسین (ع) همه چیز خود را در راه حیات و زنده نگه داشتن دین خدا فدا کرده است، زنده نگه داشتن نام و یاد آن حضرت، زنده نگه داشتن اسلام و قرآن است . یکی از راه های زنده نگه داشتن نام و یاد امام حسین (ع) و آشنایی بیشتر با آن حضرت زیارت قبر مطهر ایشان است که از نظر اسلام اهمیت بسیاری دارد ...

گریه و خنده که نوعی ابراز احساسات و عواطف درونی است، از نشانه های طبیعی و تعادل مزاج آدمی است، و فرد باید در این مورد به رشد و ظرفیّت کافی برسد و خود را با آداب خنده و ابراز شادی آشنا کند تا خنده و شادی برای او یک فضیلت اخلاقی باشد، نه یک رذیلت.

همان‌گونه که در جای خود گفتیم،[1] گرچه مؤمنان همواره در مصیبت امام حسین(ع) عزادارند، اما در منابع روایی و حدیثی شیعه، در زمینۀ اقامه عزا و برگزاری سوگواری به غیر از ده روز اول محرم توصیه‌ای وارد نشده، و هیچ سند تاریخی معتبر وجود ندارد که به غیر از دهه‌ی اول محرم، در جامعه اسلامی عزای عمومی اعلام شود؛ از این‌رو دهه‌ای که اخیراً ...

جواب سؤال شما را با یک سؤال شروع می کنیم، اگر در این مدت، نام ائمه را چند برابر نام خداوند ببریم، چه اشکالی پیش می آید؟ آیا خداپرستی فقط با بردن نام خداوند تحقق می یابد؟ در مکتب ما، ذکر و نام ائمه بنا بر فرمایشات غیر مستقیم قرآن و مستقیم پیامبر گرامی (ص) ، غیر از نام خداوند نیست، این تفکر ...

در مورد محل دفن سر مقدس امام حسین(ع) نقل‌های متفاوتی وجود دارد: کربلا، نجف، مدینه، دمشق و حتی عسقلان و قاهره! مشهور میان شیعیان و برخی اهل سنت آن است که سر امام حسین(ع) در کربلا به بدنش ملحق شده است. از قدیمی‌ترین منابع تاریخی که این نظر مشهور در آن مشاهده می‌شود، کتاب «الآثار الباقیة» تألیف ابوریحان بیرونى(قرن 4-5) است. شواهدی هم وجود دارد که هنگام حرکت ...

کسانی که معتقدند کاروان اسرا (اهل بیت امام حسین) به کربلا بازگشت، در تاریخ و زمان این بازگشت اختلاف دارند، بعضی از دانشمندان با توجه به مسافت و زمان رفتن اسرا به کوفه و شام، و توقف آنها در شام، اربعین اول را بعید می دانند، اما عده ای دیگر این امر را با توجه به ادله ای که می آورند امکان پذیر می دانند. البته، اگر ...

1. اعلام روز تولد و یا وفات شخصیت های بزرگ جنبه نمادین داشته، و این به معنای بی اعتنایی نسبت به دیگر بزرگان و زحمات آنها نیست.2. حضرت زینب دارای شخصیت ممتاز و منحصر به فردی بوده که خطبه هایش پس از قیام عاشورا در جریان اسارت گویای آن است. بدیهی است که وقتی نهضت کربلا و حوادث پس ...

با آن که تفاوت سنی چندانی بین این دو امام بزرگوار وجود نداشته و  بزرگ تر بودن برخی فرزندان برادر کوچک نسبت به فرزندان برادر بزرگ نیز موضوعی چندان سؤال برانگیز نیست؛ زیرا ممکن است برادر بزرگ تر به دلیل شرایطی دیرتر ازدواج کند و یا در صورت ازدواج، دیرتر بچه دار شود و یا این که فرزندان او قبل از رسیدن به سن رشد از دنیا بروند، ...

حضرت عباس بن علی بن ابی‌طالب(ع)، از جمله بزرگ‌ترین شخصیت‌ها در مکتب تشیع به شمار می‌رود. او دارای ویژگی‌های اخلاقی بسیار والایی است؛ تا جایی که مقامی نزدیک به معصومان دارد. امام سجاد(ع) در وصف او چنین می‌فرماید: «خداوند عباس را رحمت کند که برادرش حسین(ع) را بر خود ترجیح داد و خود را در راه او فدا کرد تا جایی که دستانش قطع شد. خداوند ...

بر اساس نقل برخی منابع حدیثی و تاریخی؛ امام علی(ع) دختری به نام رقیه داشت که با پسر عمویش مسلم بن عقیل ازدواج کرد و از وى این فرزندان متولد شدند: عبد الله، علی و محمّد که عبدالله در کربلا شهید شد.[1] برخی نیز گفته‌اند: رقیه دختر علی(ع) در کودکی از دنیا رفت.[2] به هر حال؛ امام حسین(ع) خواهری به ...

درباره مکان قبر مطهر حضرت زینب(س) سه احتمال وجود دارد[i]: مدینه، شام و قاهره. هریک از این سه احتمال طرفدانی دارد که برای نظریه خود دلیل هایی آورده اند. حتی اگر نتوان به یقین مشخص کرد که قبر حضرت زینب علیها السلام در کجا واقع است باز می توان گفت: زیارتگاه ها و اماکنی که به این دودمان منسوبند جای ذکر و توجه به خدا و ...

در قیام عاشورا که در محرم سال 61 هجری قمری واقع شد، سه امام بزرگوار حضور داشتند: 1. امام حسین (ع) که رهبری این قیام را بر عهده داشتند و در کربلا به شهادت رسیدند. 2. امام سجاد (ع) که به دلایلی نتوانستند در جنگ شرکت کنند و به خواست الاهی باقی ماندند تا امامت شیعیان را بر عهده بگیرند. 3. ...

با توجه به تحقیقات انجام شده، غیر از رباب، سایر همسران امام حسین(ع) پیش از واقعه کربلا از دنیا رفتند؛ از این‌‌رو در کربلا حاضر نبودند. در این رابطه به چند روایت و گزارش‌های تاریخی در مورد همسران امام حسین(ع) اشاره می‌کنیم. 1. شهربانو: شیخ صدوق درباره مادر حضرت امام زین‌العابدین(ع) این حدیث را ذکر کرده است که سهل بن قاسم نوشجانی می‌‌گوید: «امام رضا(ع) در خراسان به ...

با آن‌که اصحاب امام حسین(ع) در شمار برترین یاران امامان معصوم(ع) به شمار می‌آیند -شاهد آن، کلام حضرتش در شب عاشورا است که فرمودند: «من اصحابی با‌وفاتر و بهتر از اصحاب خودم نمی‌شناسم»-[1] اما اطلاعات زیادی در رابطه با زندگی شخصی یا اجتماعی بسیاری از این بزرگان در اختیار نیست. از این جمله‌اند جناب «أنس بن حارث کاهلی». در مورد انس بن حارث باید ...